Γιονούς Μοχαμαντί: Το αίμα του Παύλου Φύσσα έβαλε τέλος στην ακραία ρατσιστική βία

Αντιστάθηκε στους Ταλιμπάν μέχρι τη στιγμή που έπρεπε να διαλέξει ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο. Του προσφέρθηκε μια νέα ζωή στον Καναδά αλλά διάλεξε την Ελλάδα, πιστεύοντας πως εδώ θα βρει «πραγματική δημοκρατία και ελευθερία». Αντ’ αυτού ήρθε αντιμέτωπος με την ωμή αστυνομική βία. «Το χειρότερο πράγμα που βίωσα στη ζωή μου ήταν όταν με χτύπησε η ελληνική αστυνομία. Η φυλακή των Ταλιμπάν δεν με πόνεσε τόσο γιατί από αυτούς το περίμενα, δύο φορές με έχουν πάει στο σφαγείο, από την ελληνική αστυνομία όμως δεν το περίμενα. Έπαθα σοκ όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα, δεν μπορούσα να το πιστέψω».

Ο Γιονούς Μοχαμαντί ήρθε στη χώρα μας πριν από 15 χρόνια. Το 2004 έγινε ένας από τους 11 πρόσφυγες που πήραν άσυλο ανάμεσα σε 4.000 αιτούντες και έκτοτε ζει νόμιμα στην Αθήνα. Ιδρυτής αρχικά της Αφγανικής Κοινότητας και κατόπιν του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, επιλέχτηκε φέτος από την Human Rights Watch ως ηγετική μορφή υπέρ της δικαιοσύνης στην Ελλάδα και θα τιμηθεί μαζί με τρεις ακόμα ακτιβιστές, «γενναίους και ακούραστους υπερμάχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» από το Μπουρούντι, την Ινδία και το Μπαγκλαντές, με το υψηλού κύρους βραβείο Alison Des Forges για Εξαιρετική Ακτιβιστική Δράση. Όπως ανακοίνωσε στις αρχές Σεπτεμβρίου η διεθνής οργάνωση τιμά τον Γιονούς Μοχαμαντί «για το ακλόνητο θάρρος και την προσήλωσή του στην προστασία των δικαιωμάτων των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών στην Ελλάδα». Ο ίδιος ωστόσο δεν ενθουσιάστηκε όσο προβληματίστηκε με αυτή τη βράβευση.

«Γιατί να χρειαστεί να πάρεις βραβείο για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε μια ευρωπαϊκή χώρα όπως η Ελλάδα; Αυτό το βραβείο θα έπρεπε να πάει στο Ιράν ή στο Αφγανιστάν. Περισσότερο με έβαλε σε σκέψεις. Από την άλλη, χάρηκα γιατί είναι μια αναγνώριση για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που είναι πάντα περιθωριοποιημένοι» μας είπε όταν τον συναντήσαμε στα γραφεία του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων στα Εξάρχεια.

Ο ίδιος και οι συνεργάτες του έχουν αλλάξει γραφεία ουκ ολίγες φορές από την αρχή της κρίσης, την άνοδο της Χρυσής Αυγής και την έξαρση της ρατσιστικής βίας στους δρόμους της Αθήνας.

Αν κάνεις μήνυση, θα περάσεις τη νύχτα στο κρατητήριο

«Το 2010 ξεκίνησαν τα έντονα προβλήματα με τη Χρυσή Αυγή. Τότε ήμασταν στην πλατεία Αττικής. Επιτέθηκαν στα γραφεία μας και με χτύπησαν πολύ άσχημα. Εκείνη την ημέρα μάλιστα το γραφείο ήταν γεμάτο γυναικόπαιδα και το μόνο που με ένοιαζε ήταν να μην πάθουν τίποτα. Ευτυχώς η γειτόνισσα από πάνω πήρε τη αστυνομία. Αυτή είναι μια καλή πράξη που δεν ξεχνάω… Ήρθε λοιπόν η αστυνομία και με πήγαν στο Αστυνομικό Τμήμα Αγίου Παντελεήμονα. Ένας αστυνομικός με ρώτησε αν θέλω να κάνω μήνυση και όταν απάντησα θετικά μου είπε: “αν κάνεις μήνυση θα περάσεις τη νύχτα στο κρατητήριο”. Για ακόμα μια φορά, με σόκαρε περισσότερο η συμπεριφορά της αστυνομίας από τη Χρυσή Αυγή διότι συνειδητοποίησα το εξής: Ήξερα τη γλώσσα, ήμουν πρόεδρος μιας οργάνωσης, είχα χαρτιά. Αν εγώ ήρθα αντιμέτωπος με αυτή τη συμπεριφορά, ο άλλος που δεν έχει στον ήλιο μοίρα τι θα συναντήσει; Φαντάσου ότι για δύο χρόνια δεν μίλησα στη κοινότητα για αυτό που συνέβη. Είχαμε κάνει τόσο αγώνα να πείσουμε τους ανθρώπους ότι πρέπει να μιλάνε αν τους χτυπάνε. Πώς θα το έπαιρναν αν εγώ, ο πρόεδρος, τους έλεγα ότι με χτύπησε η Χρυσή Αυγή, πήγα στη αστυνομία και η αστυνομία με απείλησε να μην κάνω μήνυση;».

Ήξερα τη γλώσσα, ήμουν πρόεδρος μιας οργάνωσης, είχα χαρτιά. Αν εγώ ήρθα αντιμέτωπος με αυτή τη συμπεριφορά, ο άλλος που δεν έχει στον ήλιο μοίρα τι θα συναντήσει;

Έπρεπε να περάσουν δύο χρόνια για να αποκαλύψει στην κοινότητα τι ακριβώς συνέβη στο Αστυνομικό Τμήμα Αγίου Παντελεήμονα.

«Τους το είπα αφού είχαμε καταφέρει μαζί με άλλες οργανώσεις και την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες να φτιάξουμε το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας. Οι επιθέσεις ήταν καθημερινές και έπρεπε οπωσδήποτε να υπάρχει ένας φορέας όπου θα νιώθεις ασφαλής να τις καταγγείλεις… Σιγά σιγά άλλαξαν τα πράγματα. Θεσπίστηκαν και τα κέντρα καταγραφής στα αστυνομικά τμήματα, μπορεί να μην λειτουργούν ακόμα αλλά είναι ένα σημαντικό βήμα, όπως σημαντική είναι και η δημιουργία φέτος της Εθνικής Επιτροπής Κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, τη οποίας είμαι μέλος. Βλέπω ότι αναγνωρίζεται η προσπάθειά μας ενώ συμμετέχουμε στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ Μετανάστευσης, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προσφύγων καθώς και σε διεθνείς φορείς».

Σήμερα νιώθω ότι σε όποια γειτονιά κι αν βρεθούμε θα έχουμε το θάρρος να βγούμε και να μιλήσουμε ανοιχτά

Τα νέα γραφεία του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων στη Νοταρά έχουν αρκετούς χώρους για να φιλοξενούν τις δράσεις της οργάνωσης που επεκτείνονται διαρκώς. «Ήρθαμε στα Εξάρχεια πριν από δυόμισι χρόνια περίπου γιατί φοβόμασταν πάρα πολύ στις άλλες περιοχές. Σήμερα όμως είναι διαφορετικά τα πράγματα. Σήμερα νιώθω ότι σε όποια γειτονιά κι αν βρεθούμε θα έχουμε το θάρρος να βγούμε και να μιλήσουμε ανοιχτά».

Κατά τον Γιονούς Μοχαμαντί, τα πράγματα άλλαξαν ριζικά μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα στις 18 Σεπτεμβρίου του 2013 και τα όσα ακολούθησαν με τις συλλήψεις ηγετικών στελεχών και τη δίκη της Χρυσής Αυγής.

« Για εμάς το αίμα του Παύλου Φύσα έχει πραγματικά πολύ μεγάλη σημασία. Ήταν ένα σημείο πάρα πολύ κρίσιμο. Σκοτώθηκαν κι άλλοι αλλά ήταν μετανάστες. Από τη στιγμή όμως που χύθηκε ελληνικό αίμα έγινε μια μεγάλη αλλαγή. Αρχίσαμε σιγά σιγά να μιλάμε πιο ανοιχτά, να παίρνουμε μέρος σε διάφορες συζητήσεις. Το πιο σημαντικό είναι να μην φοβάσαι, να μην φοβάσαι τις δράσεις και τις ομάδες τις ξενοφοβικές. Αν φοβηθείς και κάνεις στην άκρη, θα χάσεις».

Το πιο σημαντικό είναι να μην φοβάσαι, να μην φοβάσαι τις δράσεις και τις ομάδες τις ξενοφοβικές. Αν φοβηθείς και κάνεις στην άκρη, θα χάσεις.

Ρωτώ τι έχει αλλάξει για τη ζωή τους στην πράξη.

« Στην πράξη, από εκεί που είχαμε 10-20-30 επιθέσεις την ημέρα, πλέον τα περιστατικά ρατσιστικής βίας είναι πολύ λίγα και μεμονωμένα. Το 2010 στην πλατεία Βάθης νόμιζες ότι κάθε μέρα γίνεται σφαγή. Πρόσφατα πήγα και είδα Έλληνες, πρόσφυγες και μετανάστες να ζουν ήρεμα όλοι μαζί, να συνεννοούνται, να συνεργάζονται, να ψωνίζουν από τα ίδια μαγαζιά. Αυτό σημαίνει ένταξη, διαφορετικά το μίγμα γίνεται εκρηκτικό. Όλα αυτά βέβαια είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Πολύ σημαντικό ρόλο όμως παίζει η ίδια η ελληνική κοινωνία. Η αλληλεγγύη που επέδειξε η ελληνική κοινωνία στους πρόσφυγες το 2015 δεν άφησε κανένα περιθώριο στους ρατσιστές. Αυτό ούτε στο όνειρό μου δεν μπορούσα να το φανταστώ. Οι πρώτοι που προσέφεραν βοήθεια στους ανθρώπους δεν ήταν το κράτος, ήταν οι Έλληνες πολίτες».

Welcome, όχι Welpass

Η ελληνική κοινωνία δείχνει την ίδια αλληλεγγύη τώρα που 60.000 άνθρωποι έχουν εγκλωβιστεί στη χώρα μας;

«Αυτή είναι μια αγωνία που πάντα την είχα. Το welcome να είναι welcome και όχι welpass,  ελάτε να φύγετε! Πιστέψτε με, θεωρούσα ότι όταν κλείσουν τα σύνορα θα έχουμε πολύ άσχημες αντιδράσεις αλλά οι αντιδράσεις είναι μεμονωμένες και όχι τόσο ακραίες όσο ήταν κάποτε. Θυμάμαι παλιότερα τις διαμαρτυρίες στην Πάτρα, έγιναν μεγάλες κινητοποιήσεις όταν ήθελε η κυβέρνηση να φτιάξει κέντρο κράτησης, σε κανένα δήμο δεν ήθελαν μετανάστες και πρόσφυγες. Αυτή τη στιγμή, με κάποιο τρόπο έχουν μοιραστεί οι άνθρωποι σε διάφορα σημεία της Ελλάδας, πολύ δύσκολα θα πει ένας δήμος “δεν τους θέλω”. Εξακολουθούν να υπάρχουν αρνητικές φωνές αλλά είναι σαφώς λιγότερες από το 2015 και μετά. Η αγωνία μας πλέον είναι για την ένταξη αυτών των ανθρώπων, διότι 60.000 άνθρωποι, αν δεν ενταχθούν σωστά και οργανωμένα από το κράτος, θα υπάρξει πρόβλημα»

Πώς θα ενταχθούν αν οι ίδιοι δεν θέλουν να μείνουν εδώ, σε μια χώρα με οικονομική κρίση που δεν μπορεί να προσφέρει πολλά;

« Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες ζουν καλά σε μια κοινωνία αν η ίδια η κοινωνία είναι καλά. Σε μια κοινωνία ευάλωτη, με οικονομική κρίση και ανεργία 28%, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες θα γίνουν ακόμα πιο ευάλωτοι. Γι’ αυτό πρέπει επιτέλους να εφαρμοστούν τα συμφωνηθέντα, να λειτουργήσει η μετεγκατάσταση και να μοιραστούν οι ευθύνες σε όλη την Ευρώπη. Πριν λίγες μέρες ήμουν στη Γερμανία, με ρώτησαν πώς βλέπω την προσφυγική κρίση και τους απάντησα πως δεν βλέπω καμία προσφυγική κρίση, βλέπω κρίση πολιτική και έλλειψη καταμερισμού των ευθυνών, 60.000 άνθρωποι δεν είναι πολλοί αν ο καθένας αναλάβει τις ευθύνες του» τονίζει ο Γιονούς Μοχαμαντί και προσθέτει:

Πρέπει επιτέλους να εφαρμοστούν τα συμφωνηθέντα, να λειτουργήσει η μετεγκατάσταση και να μοιραστούν οι ευθύνες σε όλη την Ευρώπη.

«Ανάμεσα σε αυτούς τους ανθρώπους υπάρχουν πολλοί που προσπαθούν να φύγουν με κάθε τρόπο από την Ελλάδα για την Ευρώπη ακόμα και με κλειστά σύνορα, ακόμα κι αν χρειαστεί αν ακολουθήσουν επικίνδυνες διαδρομές. Παράλληλα έχουμε πολλούς που γυρίζουν πίσω στις χώρες τους… Υπάρχουν όμως και αυτοί που δεν έχουν καμία εναλλακτική. Δεν μπορούν ούτε να φύγουν για τη Γερμανία ούτε να γυρίσουν πίσω στην πατρίδα τους. Οι Σύριοι και οι Αφγανοί δεν έχουν άλλη επιλογή. Τον Σύριο δεν θα τον σταματήσει η Frontex ή το Hot Spot διότι έρχεται από την κόλαση και αναγκαστικά θα μείνει εδώ, στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης. Κάπως πρέπει να ζήσουν αυτοί οι άνθρωποι. Δεν μπορεί να γίνει κάτι άλλο. Το εξηγούμε και στους πρόσφυγες ότι η χώρα είναι σε άσχημη οικονομική κατάσταση και πρέπει όλοι μαζί να προσπαθήσουμε να βγάλουμε μια άκρη».

Η αλληλεγγύη που επέδειξε η ελληνική κοινωνία στους πρόσφυγες το 2015 δεν άφησε κανένα περιθώριο στους ρατσιστές.

Παράλληλα ο πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων επισημαίνει τις διαπιστώσεις του από τις τελευταίες επισκέψεις της οργάνωσης σε κέντρα φιλοξενίας: « Η μεγαλύτερη αγωνία των ανθρώπων, από τη στιγμή που έκλεισαν τα σύνορα, είναι τι θα γίνει με τα παιδιά τους, αν θα μπορέσουν να πάνε σχολείο. Η ένταξη των παιδιών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι το ελάχιστο, το αυτονόητο. Επίσης, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η ενημέρωση. Εμείς κάνουμε συνέχεια επισκέψεις στις κοινότητες, σε σχολεία, στους καινούριους πρόσφυγες που έρχονται, τους ενημερώνουμε, τι είναι Ελλάδα τι είναι Ευρώπη. Όμως πρέπει να υπάρξει ένα οργανωμένο πλαίσιο ένταξης από το κράτος μέσα στο οποίο να λειτουργούν όλοι και όλες οι ΜΚΟ. Οι επιμέρους οργανώσεις δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα»

« Η ένταξη έχει δύο πλευρές» καταλήγει ο Γιονούς Μοχαμαντί. «Από τη μια είναι οι νεοεισερχόμενοι και από την άλλη είναι η τοπική κοινωνία. Πρέπει να γνωρίσει πραγματικά η μία πλευρά την άλλη κι αυτό δεν μπορεί να γίνει όταν βάζεις 3000 άτομα σε ένα μέρος. Σε μια κοινωνία όλοι πρέπει να έχουν ευθύνη, είτε είσαι πρόσφυγας, είτε είσαι μετανάστης, είτε είσαι ντόπιος. Μόνο όταν ο κάθε ένας έχει ευθύνη δημιουργείται μια ευθύνη κοινωνική και σιγά σιγά προχωράμε από την ευθύνη των τοπικών αρχών έως την ευθύνη της κυβέρνησης».

Περισσότερες πληροφορίες για το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων στην ιστοσελίδα refugees.gr

Μπορείτε να δείτε την εμπειρία και την θέση των ίδιων των προσφύγων σχετικά με το θέμα της ένταξης στην ελληνική κοινωνία στην ταινία μικρού μήκους «Ένταξη Τώρα: Η συμμετοχή είναι το Παν», που ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο της καμπάνιας #RefugeesVoice του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων