Γιώργος Μπαρκούρης: Ένας πρώην άστεγος μας αφηγείται τη ζωή του – “Δεν είμαστε σκουπίδια”

Η οικονομική κρίση έχει πρόσωπο. Για την ακρίβεια, έχει πολλά πρόσωπα. Πρόσωπα ανθρώπων καθημερινών, της διπλανής πόρτας που βρέθηκαν στον δρόμο χωρίς στέγη, χωρίς ελπίδα. Άνθρωποι που θα μπορούσαν να είναι ο καθένας από εμάς. Η απόσταση άλλωστε από τα όσα θεωρούμε “δεδομένα” στην καθημερινότητά μας μέχρι την ανέχεια, τα τελευταία χρόνια έγινε πολύ μικρή.

Ο Γιώργος Γιώργος Μπαρκούρης δούλευε ως μουσικός παραγωγός και τεχνικός ηλεκτρονικών υπολογιστών και δικτύων στην Ελληνική Ραδιοφωνία. Έπειτα από 20 χρόνια συνεχούς εργασίας βρέθηκε στο δρόμο, λίγο πριν βγει στη σύνταξη, χάνοντας τα πάντα. Ακόμη και τη στέγη του.

Ωστόσο δεν το έβαλε κάτω. Οι ψηφιακές δεξιότητες που έχει, του έδωσαν μια δεύτερη ευκαιρία. Με τη βοήθεια φίλου του, άρχισε να διδάσκει σε ανθρώπους που και εκείνοι είχαν βρεθεί στη θέση του. Σε άνεργους, μετανάστες, ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες που έχουν πληγεί από την κρίση, περισσότερο από όλους μας.

Μαζί με άλλους καθηγητές εργάζεται πλέον στο Start Project* το οποίο στεγάζεται στην Οικία Λέλας Καραγιάννη του Δήμου Αθηναίων και όλα τα μαθήματα προσφέρονται δωρεάν. Και μας δίνει ένα γενναίο μάθημα ζωής και στάσης.

Εν όψει της ομιλίας του σε λίγες μέρες στο TEDx Athens, μιλάει στο News 24/7 και θυμάται πώς βίωσε τις μέρες που ήταν άστεγος, ενώ καλεί την Πολιτεία να ανοίξει τα άδεια διαμερίσματα. Φυσικά, για να γίνει αυτό, όπως μας λέει, “οι πολιτικοί πρέπει να ξεφύγουν από το κυνήγι της εξουσίας και να συνειδητοποιήσουν ότι το πρόβλημα δεν λύνεται με κομματικές διαμάχες στα έδρανα της βουλής”. Μια τοποθέτηση απολύτως επίκαιρη, τούτες τις προεκλογικές για τον τόπο, μέρες.

Πώς περιγράφει τη ζωή του πριν μείνει άστεγος και πως έφτασε στο να χάσει το σπίτι του:

“Ζούσα μια φυσιολογική ζωή θα έλεγα, στα πλαίσια του συστήματος που ζούμε. Οικογένεια και εργασία. Υπήρξαν περίοδοι που εξασκούσα τρία επαγγέλματα ταυτόχρονα. Μουσική, ραδιόφωνο, τεχνολογία. Και πολλά ταξίδια. Οικονομικά, φυσιολογικά”.

Όπως μας λέει, η οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 και η ανεργία, επιδείνωσαν την οικονομική κατάστασή του σταδιακά.

“Ήταν το καλοκαίρι του 2011 που δεν μπορούσα πλέον να ανταπεξέλθω οικονομικά. Έτσι, δεν υπήρξε άλλη επιλογή από το να οδηγηθώ στην αστεγία.

Για κάποιο χρονικό διάστημα έμεινα σε πάρκα, ευτυχώς ήταν καλοκαίρι. Κάποια στιγμή βρήκα μια δομή που φιλοξενούσε αστέγους και έμεινα εκεί από τον Νοέμβριο του 2011 ως τον Ιούλιο του 2013. Αποφάσισα να αποχωρήσω χωρίς να ξέρω τι θα κάνω. Κατέληξα να φιλοξενούμαι από φίλους, κατά περιόδους και από το καλοκαίρι του 2016 συγκατοίκησα με τρεις μουσουλμάνους πρόσφυγες σε ένα διαμέρισμα.

Δεν είναι εύκολο να περιγραφεί σε μερικές γραμμές αυτή η εμπειρία, παρά μόνο αποσπασματικά. Ίσως γράψω ένα βιβλίο κάποια στιγμή. Προς το παρόν έχω δημιουργήσει ένα blog με αποσπάσματα από σημειώσεις που κρατούσα καθημερινά εκείνη τη ζοφερή περίοδο και ένα θεατρικό έργο που φιλοδοξώ να το κάνω ταινία.

Ποια ήταν η καθημερινότητά του ως άστεγος:

“Όταν η κοινωνία και η πολιτεία σε αντιμετωπίζουν σαν σκουπίδι, η καθημερινότητα είναι μόνο έντονο φως και βαθύ σκοτάδι. Προσπαθείς να επιβιώσεις χωρίς να βλάψεις κάποιον.

Προσπαθείς να επιβιώσεις… να αποφύγεις να σε κλέψουν, να σε διώξουν με την βία, να σε καταβρέξουν και καταστρέψουν τα λιγοστά υπάρχοντα που κουβαλάς. Ψάχνεις να βρεις κάτι να φας, ένα μέρος να ξαπλώσεις με ασφάλεια.

Και το κυριότερο, προσπαθείς να μην χάσεις το μυαλό και την ψυχή σου. Είδα αρκετούς που τα έχασαν αυτά. Είναι απίστευτα δύσκολο να αντιμετωπίσεις τα αρχέγονα ένστικτα που ξεπετάγονται και θολώνουν τον κόσμο σου”.

Συνεχίζοντας, θυμάται ότι το καλοκαίρι του 2017 ήταν που βελτιώθηκαν τα πράγματα με τη βοήθεια ενός φίλου του.

“Ένας φίλος από τα παλιά χρόνια, μου πρότεινε να διδάξω πληροφορική σε ένα πρόγραμμα που υλοποιούσε η εταιρία του σε συνεργασία με την Microsoft. Έτσι ξεκίνησα να διδάσκω πληροφορική σε πρόσφυγες και μετανάστες”.

“Έχετε πει πως βρήκατε χώρο στέγασης χάρη σε οργάνωση. Γιατί πολλοί άστεγοι επιλέγουν να ζήσουν στο δρόμο όπως έχουν ομολογήσει οι ίδιοι;”, τον ρωτάμε.

“Όταν ένας άστεγος φιλοξενηθεί σε κάποια δομή, γνωρίζει ότι θα παραμείνει εκεί για ορισμένο χρονικό διάστημα. Στη συνέχεια, αν δεν βρει θέση σε κάποια άλλη οργάνωση, θα πρέπει να ξαναβγεί στο δρόμο. Και οι δομές λειτουργούν με κανονισμούς ιδρύματος. Τι ώρα θα ξυπνήσεις, τι ώρα πρέπει να επιστρέψεις το βράδυ κτλ. Κανένας άνθρωπος που έχει ζήσει μια φυσιολογική ζωή δεν θέλει να μπει σε “ίδρυμα” στα 30, 40, 50 ή 60 χρόνια του. Έτσι, παραμένει άστεγος για να αισθάνεται ελεύθερος, αλλά ιδρυματοποιείται χωρίς να το αντιλαμβάνεται στην “κατάσταση δρόμου”.

Κάποτε, προσπάθησα να πείσω έναν άστεγο ποιητή να έρθει στον ξενώνα που ήμουν κι εγώ. Αρνήθηκε λέγοντας ότι, “θα χάσω όλη μου την έμπνευση αν μπω σε ίδρυμα”.

Τον ρωτάμε εν συνεχεία, πώς μπορεί η Πολιτεία να λύσει το ζήτημα της αστεγίας με τρόπο ουσιαστικό.

“Δεν μπορεί ή δεν θέλει. Χρειάζεται θέληση και υποδομή” μας λέει ο Γ. Μπαρκούρης. “Η τοπική αυτοδιοίκηση αδυνατεί να επωμίζεται όλο το βάρος οργανωτικά, οικονομικά και λειτουργικά. Είναι απαραίτητη μια κεντρική οργάνωση.

Οι πολιτικοί πρέπει να ξεφύγουν από το κυνήγι της εξουσίας και να συνειδητοποιήσουν ότι το πρόβλημα δεν λύνεται με κομματικές διαμάχες στα έδρανα της βουλής. Χιλιάδες διαμερίσματα και σπίτια παραμένουν άδεια και αναξιοποίητα. Ο άστεγος χρειάζεται εργασία και στέγη, χρειάζεται να επανενταχθεί στο ίδιο το σύστημα που τον έβγαλε στον δρόμο. Να γίνει επιτέλους κατανοητό ότι οι άστεγοι κοστίζουν περισσότερο όσο βρίσκονται στο δρόμο. Και η κοινωνική αλληλεγγύη δεν προσφέρεται από την πολιτεία αλλά από τους φτωχούς πολίτες προς τους φτωχότερους! Πιστεύω οτι το πρόβλημα της αστεγίας δεν θα λυθεί για τα επόμενα πενήντα χρόνια, τουλάχιστον”.

Δουλεύοντας για ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη

Σχετικά με τη νέα του δουλειά στο Start Project, μας αναφέρει:

“Στις αρχές του 2018 μου προτάθηκε να αναλάβω τον συντονισμό του Start Project και φυσικά το αποδέχθηκα. Ήταν ένα ρίσκο που έπρεπε να πάρω. Για προσωπικούς λόγους, αλλά κυρίως για την εμπιστοσύνη που μου έδειξαν. Ο Δήμος της Αθήνας, η Microsoft το Found.ation και η Socialinnov συνεργάζονται άψογα στην προώθηση της καινοτομίας στον τομέα της ψηφιακής εκπαίδευσης. Δεν θα μπορούσα να μείνω έξω από αυτή την συνεργασία! Κι έτσι, εργάζομαι σε ένα ιστορικό κτήριο, με αντικείμενο που μου αρέσει και στην γειτονιά που γεννήθηκα και μεγάλωσα!”.

Πώς αισθάνεστε; Τι σας λένε οι άνθρωποι αυτοί όταν μαθαίνουν πως κι εσείς υπήρξατε άστεγος;

“Εκπλήσσονται. Για πολλούς είναι αδιανόητο το πώς ένας πρώην άστεγος μπορεί να είναι ευγενικός, λειτουργικός, δημιουργικός, εργατικός και έμπιστος. Και αυτό γιατί στο μυαλό πολλών επικρατεί η άποψη ότι ό άστεγος “φταίει” που είναι άστεγος. Θεωρούν ότι η κοινωνία των αστέγων αποτελείται από ναρκομανείς, τεμπέληδες, αλκοολικούς, τζογαδόρους, ψυχοπαθείς και παράνομους. Αλλά δεν είναι έτσι! Πολλοί είναι μορφωμένοι και επαγγελματίες που ατύχησαν, έχασαν την οικογένεια τους και την δουλειά τους. Με αξίες, ιδανικά, όνειρα και ελπίδες.

Πως να τα βγάλουν πέρα όμως όταν οι κυβερνήτες αποφασίζουν να κόψουν μισθούς, να διπλασιάσουν την φορολογία και να αναγκάσουν τους πολίτες να βγουν έξω από τον προϋπολογισμό τους… και από το σπίτι τους…”

Για το αν είναι αλληλέγγυος ο ελληνικός λαός μας απαντά:

“Ναι, εμφανέστατα. Σαν άστεγος, γύρισα όλο το λεκανοπέδιο Αττικής, συνοικίες, δήμους, σε μια προσπάθεια να συγκεντρώσω τρόφιμα και ρουχισμό για τον ξενώνα. Ήταν απίστευτη η ανταπόκριση των ανθρώπων! Σε βαθμό που ζητούσα βοήθεια για την μεταφορά! Και όταν έγινε ευρύτερα γνωστό το θέμα των αναγκών μας, έρχονταν συγκροτημένες ομάδες πολιτών και μας έφερναν ότι χρειαζόμασταν. Τόσα πολλά, που τροφοδοτούσαμε και άλλες δομές ή και οικογένειες σε κατάσταση ένδειας.

Εν κατακλείδι ρωτάμε τι θα παρουσιάσει στο TEDx και πώς αισθάνεται για αυτό:

“Λίγο πολύ αυτά που σας περιέγραψα. Θα προσπαθήσω να μεταδώσω την έννοια της αλληλεγγύης στο κοινό. Την ενσυναίσθηση. Να γίνει κατανοητό οτι οι άστεγοι δεν είναι απλά ένας σωρός κουβέρτες ή σκουπίδια. Είναι άνθρωποι σαν κι εμάς, με ψυχή και ιστορία.

Γιατί, ακόμα και τα σκουπίδια έχουν μια ιστορία να διηγηθούν. Ας την ακούσουμε.

Αισθάνομαι μεγάλη τιμή που με προσκάλεσαν στο TEDx Athens να μιλήσω για το θέμα αυτό. Ίσως είναι η πρώτη φορά που ένας πρώην άστεγος έχει την ευκαιρία να μιλήσει για την εμπειρία του σε μια σπουδαία διοργάνωση όπως το TEDx. Ίσως και πρώτη παγκοσμίως. Ευχαριστώ”.

Η ζωή του είχε περιληφθεί και στο ντοκιμαντέρ “Greece: Days of Change” της σκηνοθέτιδος και εθνοψυχολόγου Έλενας Ζερβοπούλου, αλλά και στο ντοκιμαντέρ του Αντώνη Τολάκη “Tomorrow in the battle think on me”.

*Το πρόγραμμα Start Project υλοποιείται από την SocialInnov στην Οικία Λέλας Καραγιάννη του δήμου Αθηναίων, με την υποστήριξη της Microsoft. Ο ανακαινισμένος χώρος διατίθεται πλέον στους πολίτες της 6ης Δημοτικής Κοινότητας Αθηνών ως ένας σύγχρονος εκπαιδευτικός κόμβος, ανοικτός για όλους όσοι επιθυμούν να αποκτήσουν τις δεξιότητες που απαιτεί η νέα ψηφιακή εποχή.

Το TEDx Athens γίνεται φέτος την 1η Ιουνίου στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος | SNFCC. Όλα για το TEDx Athens μπορείτε να τα μάθετε εδώ.