Γιώργος Χριστοδούλου: "Στο θέατρο αυτά που ακούγονται τις τελευταίες μέρες θεωρούνται κανόνας- Δεν είναι εξαιρέσεις"

Ο Γιώργος Χριστοδούλου μιλά στο News 24/7 για τον διαχρονικό Έλληνα του καναπέ, για τις στιγμές που ένιωσε "ξένος" μέσα στη χώρα του, για το ελληνικό #MeToo και τις παθογένειες με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι οι ηθοποιοί από το πρώτο έτος της σχολής ακόμα καθώς και για εκείνες τις στιγμές που νιώθει ολότελα ευτυχισμένος.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ
15 Φεβρουαρίου 2021 06:30

Είναι αδιαμφισβήτητα ένα από τα “διαμάντια” που έχει να επιδείξει σήμερα η θεατρική σκηνή της χώρας. Επί σκηνής είναι αυτόφωτος και χειμαρρώδης, εκπέμπει έναν δυναμισμό που νιώθεις ότι αν τον αφήσει τελείως ελεύθερο, μπορεί να γκρεμίσει το σανίδι και την πέτρα. Κάτω από αυτή, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική: Συναντάς έναν ευγενή και πράο νέο με φωτεινά μάτια που σου εμπνέει κατευθείαν σεβασμό. Το πλήρωμα του χρόνου πιθανότατα θα με επαληθεύσει στον ισχυρισμό μου ότι ο Γιώργος Χριστοδούλου είναι ένας γνήσιος θεατράνθρωπος, με την παλιά και πιο ουσιαστική έννοια του όρου.

Αφορμή για να συνομιλήσω μαζί του είναι το έργο του Μ. Καραγάτση «Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου», η θεατρική διασκευή του οποίου θα παρουσιαστεί μέσω της live streaming πλατφόρμας του Εθνικού Θεάτρου το ερχόμενο Σάββατο 20/2 στις 19.30. Ο Χριστοδούλου υποδύεται τον κεντρικό χαρακτήρα του έργου, Μίχαλο Ρούση, έναν αντιήρωα που έζησε κατά την ελληνική επανάσταση του 1821 και παρά τον εγωισμό και τον ηδονισμό του, κατάφερε να μπει στο πάνθεον των αγωνιστών για την ελευθερία. Αν και μυθοπλαστικός κατά βάση, ο Ρούσης βασίζεται σε ένα αληθινό πρόσωπο.

Οι πρώτες μου ερωτήσεις αφορούσαν στο έργο, την εποχή και τον συμβολισμό του Ρούση. Ο Γιώργος Χριστοδούλου, όπως μου αποκάλυψε, βλέπει σε αυτόν έναν διαχρονικό Έλληνα, που κουβαλάει τις κατάρες του παρελθόντονς κι είναι ικανός τόσο για μεγαλείο όσο για μικρότητα. «Ο θεατής δεν θα δει ένα έργο για ην ελληνική επανάσταση αλλά μια βαθιά ματιά πάνω στον Έλληνα και την πορεία του μέσα στους αιώνες.»

Ο Γιώργος Χριστοδούλου μιλά στο News 24/7 για τον διαχρονικό Έλληνα του καναπέ, για τις στιγμές που ένιωσε “ξένος” μέσα στη χώρα του, για το ελληνικό #MeToo και τις παθογένειες με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι οι ηθοποιοί από το πρώτο έτος της σχολής ακόμα καθώς και για εκείνες τις στιγμές που νιώθει ολότελα ευτυχισμένος.

Μιλήστε μας λίγο για το έργο και την προσέγγιση. Θα διατηρηθεί ο λόγος του Μ. Καραγάτση ή υπάρχει νέα απόδοση;

«Το έργο επικεντρώνεται γύρω από έναν χαρακτήρα, τον Μίχαλο Ρούση, ο οποίος έχει το αξίωμα κατά κάποιο τρόπο του Κοτζάμπαση, την εποχή του 1821. Είναι ένας άνθρωπος που με σημερινούς όρους θα λέγαμε ότι είναι ο άνθρωπος του καναπέ: Δεν τον νοιάζει τίποτε κοινωνικό, Τον ενδιαφέρει μόνο πώς η ζωή του θα κυλά όσο πιο ομαλά γίνεται. Ένας ευζωιστής που οι συνθήκες τον οδηγούν να μπει στη μάχη, να γίνει ήρωας. Η επανάσταση τού αλλάζει τη ζωή όπως και όλων των Ελλήνων φυσικά. Θεωρώ ότι αυτός ο χαρακτήρας μπορεί να μιλήσει πολύ στην καρδιά του σύγχρονου Έλληνα, από πολλές απόψεις. Θα βρει πολλές ομοιότητες και πολλές κατάρες που ίσως μας κυνηγούν σήμερα από τότε. Ο Καραγάτσης μιλά στο κείμενό του αυτό με πολύ λεπτή ειρωνεία αλλά και με ανθρωπιά για τα φαντάσματα που ανέκαθεν κουβαλούσαν οι Έλληνες. Και το κάνει με πολύ εύστοχο τρόπο, για αυτό το έργο αυτό είναι πολύ σύγχρονο.

Τη διασκευή του έργου έχει κάνει διασκευή ο Θανάσης Τραρίδης που έχει συμπεριλάβει και πολλά δικά του στοιχεία. Η διασκευή κάνει έναν πολύ ενδιαφέροντα διάλογο με το κείμενο του Καραγάτση.»

Μου έκανε εντύπωση πόσο αντιήρωας είναι ο Ρούσης ειδικά σε σχέση με το χρονικό πλαίσιο και τις εμβληματικές προσωπικότητες της εποχής.

«Ο Ρούσης, στη μυθοπλασία του Καραγάτση, μας αποδίδεται σαν πραγματικός ήρωας. Έχει πολύ ενδιαφέρον ο τρόπος που έχει αντιμετωπίσει ο συγγραφέας την εποχή εκείνη και αυτούς τους ανθρώπους, και τα φανταστικά πρόσωπα, τα οποία επηρεάζονται από τα αληθινά. Ο Ρούσης βασίζεται σε υπαρκτό πρόσωπο – έναν μακρινό συγγενή του Καραγάτση, ο οποίος όντως πρόδωσε την πατρίδα του. Φυσικά η ιστορία είναι μυθοπλαστικά αλλά βασίζεται σε κάποια πραγματικά στοιχεία και είναι αληθινός ο τρόπος που αντιμετωπίζει κατά κάποιον τρόπο τα ιστορικά γεγονότα. Ο Καραγάτσης αντιμετωπίζει εδώ με μια πιο διευρυμένη ματιά τους μεγάλους ήρωες του Έπους του 1821, παρουσιάζει πτυχές τους που θα μπορούσαν να είναι αληθινές και δεν θα μας άρεσαν καθόλου. Όπως τον Παπαφλέσσα ας πούμε, που είναι ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο. Αποκτά άλλη χροιά εδώ, του δίνει και μεγαλείο αλλά και μικρότητα.

Το πιο ενδιαφέρον για εμένα είναι ότι ο θεατής δεν θα δει ένα έργο για ην ελληνική επανάσταση αλλά μια βαθιά ματιά πάνω στον Έλληνα και την πορεία του μέσα στους αιώνες.»

Οι γυναίκες στο έργο πώς απεικονίζονται; Υπάρχει χώρος για την δίκη τους λαλιά;

«Τα χρόνια στα οποία αναφέρεται το έργο η θέση της γυναίκας ήταν συγκεκριμένη. Παρόλα αυτά ο Καραγάτσης έχει ιδιαίτερη σχέση με τις ηρωίδες του και έτσι στη ζωή του Μίχαλου Ρούση, οι γυναίκες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Υπάρχουν γυναίκες στο έργο που γίνονται άντρες σε συμπεριφορά, που έχουν έναν πολύπλευρο χαρακτήρα, εξελίσσονται πέρα από ερωμένες και σύζυγοι. Είναι στο φόντο μεν, ωστόσο πολλές φορές κινούν τα νήματα.»

Στο έργο τίθεται και το ζήτημα της θρησκείας που συνδέεται άρρηκτα με την πατρίδα. Ένα σχόλιο σας πάνω σε αυτό. Εν έτει 2021 είμαστε ανοικτοί σε άλλες θρησκείες;

«Η προσωπική μου άποψη είναι πως όχι, δεν είμαστε. Θεωρώ ότι δεν υπάρχει ακόμα ανοχή σε αυτό που οι άνθρωποι θεωρούν “ξένο”. Στον Καραγάτση υπάρχει πολύ ενδιαφέρον και βαθύ σχόλιο πάνω στο πώς παίζεται το “παιχνίδι” της θρησκείας, ακόμα και στην ελληνική επανάσταση.»

Μου άρεσε που είπατε πριν ότι ο Ρούσης είναι ένας Έλληνας του καναπέ. Στο έργο μοιάζει σαν να μη χώρα πουθενά – δεν νιώθει Τούρκος αλλά δεν θεωρείται κι Έλληνας. Ποιος πιστεύεται είναι ο Μίχαλος σήμερα; Θα μπορούσε να είναι ένας μετανάστης μοιρασμένος σε δυο χώρες;

«Ο άνθρωπος που δεν έχει καμία πατρίδα είναι θεωρώ ένα ζήτημα πιο υπαρξιακό και πιο μεγενθυμένο από έναν άνθρωπο που χάνει στην πραγματικότητα την πατρίδα του. Πολλοί άνθρωποι σήμερα μπορεί να μην έχουν φύγει από τη χώρα τους και να νιώθουν ξένοι σε αυτή.»

Εσείς έχετε αισθανθεί ποτέ “ξένος” στην Ελλάδα;

«Βεβαίως. Πολλές φορές δυσκολεύομαι να συνδεθώ. Δυσκολεύομαι να κατανοήσω πολλά πράγματα. Δεν ξέρω ακριβώς πού να το εστιάσω γιατί παντού υπάρχουν ψήγματα. Στη δουλειά μας σίγουρα υπάρχουν πράγματα με τα οποία δεν μπορώ να συνδεθώ και αισθάνομαι ξένος, όπως στο θέμα της εξουσίας και της κατάχρησής της.. Και με πολιτικά ζητήματα μπορεί να αισθανθώ “ξένος” ακόμα και στη συναναστροφή μου με ανθρώπους που κάποιες φορές βλέπω στον δρόμο.»

Ο Γιώργος Χριστοδούλου στη θεατρική παράσταση "Ο Κοτζαμπάσης του Καστρόπυργου" Εθνικό Θέατρο

Στην εργασία αναφέρεστε σε όσα αποκαλύπτονται τελευταία με το #MeToo.

«Ναι σε αυτό αναφέρομαι. Στη δουλειά μας αυτά που ακούγονται τις τελευταίες ημέρες θεωρούνται κανόνας. Δεν είναι εξαιρέσεις. Από τη σχολή κιόλας μας μαθαίνουν να μη μιλάμε, να είμαστε υποχείρια, “στρατιώτες” και άλλα τέτοια τετριμμένα: “Είσαι αναλώσιμος”. “Δεν θα μιλάς, μόκο”, αυτά ακούμε. Το πρόβλημα ξεκινά από τη σχολή.

Μου πήρε χρόνο να καταλάβω ότι δεν είναι έτσι και δεν θα έπρεπε να είναι έτσι τα πράγματα. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει καμία εξουσία σε μια Τέχνη, η οποία είναι ίσως η πιο ομαδική από όλες τις μορφές Τέχνης. Όταν θεωρούμε ότι ένας σκηνοθέτης είναι ο θεός μέσα σε μια δουλειά, αυτομάτως υποτιμάται η καλλιτεχνική υπόσταση και του ηθοποιού, και του σκηνογράφου και του φωτιστή και όλων των υπόλοιπων συντελεστών και αυτό είναι κάτι που δεν μπορώ να δεχτώ.

Θεωρώ ότι έχει γίνει ένα τραγικός λάθος. Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που γίνεται το θέατρο στην Ελλάδα. Αφού διεκδικήσουμε πρώτα την αξιοπρέπειά μας θα πρέπει μετά να ανοίξει μια κουβέντα για το πώς γίνεται το θέατρο στην Ελλάδα και ποιοι πρέπει να είναι οι ρόλοι όλων όσων συμμετέχουν σε ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα. Να διεκδικήσουμε την αξιοπρέπειά μας και μετά την καλλιτεχνική μας υπόσταση. Γιατί έως τώρα, ο ηθοποιός στην Ελλάδα δεν θεωρείται καλλιτέχνης και δεν αντιμετωπίζεται σαν καλλιτέχνης. Ούτε καν σαν εργαζόμενος σε αρκετές περιπτώσεις. Το θέατρο πρέπει να ξαναφτιαχτεί από τη ρίζα του.»

Πώς σας φαίνεται μέχρι στιγμής η εμπειρία του live streaming;

«Είναι η πρώτη φορά που συμμετέχω σε μια παράσταση που θα μεταδοθεί μέσω live streaming. Ομολογώ πως μέχρι τώρα δεν έχω παρακολουθήσει παραστάσεις μέσω της πλατφόρμας αυτής. Η απουσία του κοινού νιώθω πως θα είναι αισθητή καθ όλη τη διάρκεια του έργου. Έχω την άποψη πως μια παράσταση διαμορφώνεται με τον κόσμο. Εγώ πολλές φορές αισθάνομαι τον κόσμο από κάτω, την ενέργειά του. Μπορεί να ακούγεται λίγο μεταφυσικό αλλά είναι αλήθεια και καταλαβαίνω όταν υπάρχει ένας διάλογος αυτού που γίνεται επάνω στη σκηνή με αυτό που είναι από κάτω. Καταλαβαίνω πότε πέφτει ένα βάρος ας πούμε μέσα στην αίθουσα ή πότε υπάρχει ανάταση. Το νιώθει ο ηθοποιός αυτό, είναι διάλογος. Οπότε φαντάζομαι το live streaming θα είναι σαν να μιλάς στον τοίχο.

Ίσως αυτό είναι μια πολύ καλή αφορμή τουλάχιστον να κάνεις αυτό που μας έλεγαν οι δάσκαλοι: “να παίξεις για τον συνάδελφό σου”.»

Την καραντίνα πώς τη βιώνετε;

«Αισθάνομαι σε γενικές γραμμές ότι είμαι σαν ζώο που με εκτρέφουν. Πάω στο σπίτι, μετά στη δουλειά, μετά πάλι σπίτι και μετά δουλειά. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέραν από αυτό. Ευτυχώς βλέπω την οικογένειά μου, τη γυναίκα μου, το παιδί μου. Αλλά παρόλα αυτά το να μην υπάρχει κάποια διέξοδος πέραν από μια οθόνη είναι δύσκολο. Θα μου πεις μπορείς να διαβάσεις ένα βιβλίο. Αλλά πόσο θα διαβάσεις; Πόσο θα ζωγραφίσεις, πόσο θα μαγειρέψει;

Θες στην τελική να έρθεις σε επαφή και με τη φύση. Το πρώτο πράγμα που μου λείπει εμένα είναι η φύση. Θέλω να πάω έξω να πάρω λίγο αέρα, να δω δέντρα. Ή να βρεθώ ανάμεσα σε ανθρώπους. Μας έχει δημιουργηθεί τρομερή φοβία. Είναι σημαντικό να βγεις και να περπατήσεις δίπλα σε άλλους ανθρώπους, το οποίο το στερούμαστε όλοι. Η καραντίνα έχει μεγάλο ψυχικό αντίκτυπο.»

Το 2011 είχατε πει ότι ονειρεύεστε τον Άμλετ ή τον Ορέστη, τον Πενθέα, τον Τρέμπλιεφ. Ο Ορέστης ήρθε στην Ηλέκτρα του Σοφούλη / Κωνσταντίνος Ντέλλας. Παραμένουν αυτοί οι ρολόι ή έχει αλλάξει;

«Έχει αλλάξει αυτό. Δεν σκέφτομαι αυτούς τους συγκεκριμένους ρόλους γιατί έχω παίξει πράγματα, τα οποία με έχουν γεμίσει εξίσου. Το αντιμετωπίζω λίγο διαφορετικά πια. Προσπαθώ να κάνω πράγματα, τα οποία θέλω πολύ να τα κάνω και έχω μείνει πιστός σε αυτό. Ό,τι έκανα, το ήθελα πολύ. Από εκεί και πέρα δεν ονειρεύομαι πια ρόλους.»

Έχετε σκεφτεί να δοκιμαστείτε περισσότερο στην κωμωδία; Το “Νυφικό Κρεβατι” ήταν η πρώτη σας απόπειρα στο είδος;

«Νομίζω πως ναι αν και έχω συμμετάσχει σε παραστάσεις που είχαν κωμικά στοιχεία. Το 2020 είχα ολοκληρώσει πρόβες για το έργο της Γιασμίν Ρεζά “Τρεις εκδοχές της ζωής”. Είναι μια υπέροχη κωμωδία με πολλές προεκτάσεις που δουλεύαμε μαζί με τον Κωνσταντίνο Μάρκελλο και την Ελένη Στεργίου. Το είχα χαρεί πάρα πολύ και ελπίζω να γίνει του χρόνου. Με ενδιαφέρει πάρα πολύ πάντως η κωμωδία, υπάρχει κάτι σε αυτή που θέλω να το ψάξω πολύ περισσότερο.»

Θέλετε να κάνετε τηλεόραση ή σινεμά;

«Δεν έχω κυνηγήσει τίποτα από τα δύο. Θα ήθελα να κάνω αλλά επειδή με γεμίζει σε όλα τα επίπεδα το θέατρο, δεν θα έκανα κάτι που δεν θα με γέμιζε εξίσου κάτι είτε ήταν στην τηλεόραση είτε στον κινηματογράφο. Όταν έχω δουλέψει πάνω σε κείμενα όπως αυτό του Καραγάτση ή η Ιλιάδα του Ομήρου ή του Ντοστογιέφσκι, κείμενα που με πάνε παρακάτω σαν άνθρωπο και μόνο που τα διαβάζω (πόσο μάλλον που τα μελετώ για να τα αποδώσω), δυσκολεύομαι να γουστάρω πράγματα που είναι πιο φαιδρά.

Έχουν υπάρξει κάποιες προτάσεις μέσα στα χρόνια, κάποια πράγματα που μου φαίνονταν ενδιαφέροντα τελικά δεν οδηγήθηκαν σε συνεργασία, και κάποια άλλα δεν με ενδιέφερε να τα κάνω. Σίγουρα δεν με ενδιαφέρει να παίξω στην τηλεόραση κάποιον γκόμενο που περιφέρεται. Δεν έχω λόγο να το κάνω. Με ενδιαφέρει να παίξω κάτι που έχει περιεχόμενο.»

Ο ρόλος του πατέρα πως σας φαίνεται μέχρι στιγμής

«Είναι υπέροχος. Δεν έχω ζήσει κάτι άλλο παρόμοιο στον κόσμο, το οποίο να με κάνει να συνειδητοποιώ κάθε στιγμή την ευτυχία. Όταν πιάνω το παιδί μου πολλές φορές λέω “πω μ@λ@κα είμαι ευτυχισμένος”. Συνειδητοποιώ στο παρόν την ευτυχία που ζω. Είναι σημαντικό. Μακάρι να συνειδητοποιούσα την ευτυχία έτσι σε κάθε στιγμή που την είχα.»

Τι σας ενοχλεί

«Με ενοχλεί να βλέπω γύρω μου ατομικισμό.»

Τι σας αρέσει;

«Μου αρέσει να πίνω τον καφέ μου στο μπαλκόνι το πρωί και να με χτυπάει ο ήλιος.»

Τι σας εμπνέει;

«Η οικογένεια μου. Η γυναίκα μου και το παιδί μου, απόλυτα.»

Ο Γιώργος Χριστοδούλου στη θεατρική παράσταση "Ο Κοτζαμπάσης του Καστρόπυργου" Εθνικό Θέατρο

Ο Κοτζαμπάσης του Καστρόπυργου

Το Εθνικό Θέατρο με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση, ζωντανεύει επί σκηνής την εκπληκτική τριλογία τουσπουδαίου Μ. Καραγάτση που αποτελείται από τα μυθιστορήματα «Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου», «Αίμα χαμένο και κερδισμένο» και «Τα στερνά του Μίχαλου».

Στο πρώτο κεφάλαιο της τριλογίας, παρακολουθούμε την Ιστορία μέσα από τα προσωπικά βιώματα του Μίχαλου Ρούση, του περίφημου Κοτζάμπαση, ενός ανθρώπου διψασμένου για ζωή και που δεν διστάζει να γίνει εξωμότης, προδότης αλλά και ήρωας.

Στο σκηνοθετικό του σημείωμα, ο Δημήτρης Τάρλοου αναφέρει: «Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου είναι μια ελεγεία πάνω στον ανθρώπινο φόβο. Με φόντο την ελληνική επανάσταση, ο Μ. Καραγάτσης μιλάει με τόλμη για την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης, για την Ιστορία που ρέει σαν ορμητικό ποτάμι και μας ξεπερνά, για τη ζωή που αφήνουμε να γλιστρήσει μέσα από τα χέρια μας, για την αφόρητη τυχαιότητα της ύπαρξης, για τον ηρωισμό ως ατύχημα, για την ελευθερία ως άπιαστο όνειρο. (..)

Η σκηνοθεσία επιχειρεί να συλλάβει τους χαρακτήρες ως ονειρικά όντα, σε κρίσιμες στιγμές της ύπαρξης. Η αποδοχή της υποκειμενικότητας είναι το κλειδί για να κατορθώσουμε να συνδιαλεχθούμε με την ιστορία μας, τη βιολογική μας ταυτότητα. Όλοι και όλα είναι και κάτι άλλο από αυτό που φαίνονται. Ο κωμικοτραγικός επίλογος της ζωής του Μίχαλου Ρούση είναι απλώς μια υπενθύμιση της ανθρώπινης ματαιότητας, της αβάσταχτης ελαφρότητας της ύπαρξής μας.»