Η πρώτη γυναίκα – ιμάμης στην Ευρώπη κόντρα στα στερεότυπα του Ισλάμ

Ένα μουσουλμανικό τέμενος όπου γυναίκες και άνδρες προσεύχονται μαζί, που οι ομοφυλόφιλοι είναι ευπρόσδεκτοι και που όλες οι διαφορετικές «σχολές» του Ισλάμ συνυπάρχουν. Κι όμως, αυτό το τζαμί υπάρχει, βρίσκεται στο Βερολίνο και είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας της Σεϊράν Ατές, της πρώτης γυναίκας-ιμάμη στην Ευρώπη.

Και μπορεί να δέχεται συνεχώς απειλές από φανατικούς μουσουλμάνους, να έχουν  εκδοθεί σε βάρος της «φετφάδες» από τα θρησκευτικά δικαστήρια σε Τουρκία και Αίγυπτο και να έχει χαρακτηριστεί άτυπα ως ο υπ’ αριθμόν 1 εχθρός του Ισλάμ, ωστόσο η τουρκικής καταγωγής Γερμανίδα δεν πτοείται.

«Στα 21 μου, ως εθελόντρια, ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ένα κέντρο γυναικών στο Βερολίνο, δέχτηκα επίθεση από έναν φανατικό. Με πυροβόλησε στο λαιμό. Επέζησα από θαύμα, αλλά έχασα έξι χρόνια από τη ζωή μου. Τότε κατάλαβα ότι δεν πρέπει να αφήσουμε αυτοί οι άνθρωποι να επικρατήσουν», είπε στο «Εθνος της Κυριακής» η Σεϊράν Ατές. Εκτοτε, αρχικά ως δικηγόρος και σήμερα ως ιμάμης αυτό προσπαθεί με κάθε της δύναμη.

Πλέον, κυκλοφορεί παντού με πολυάριθμη αστυνομική συνοδεία. Ακόμη και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπου βρέθηκε για να συμμετέχει σε εκδήλωση του Βρετανού συντηρητικού ευρωβουλευτή Αμγιάντ Μπασίρ με θέμα το Ισλάμ, οι κινήσεις της ήταν υπό την εποπτεία των φρουρών της. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης που μας παραχώρησε, δυο μεγαλόσωμοι άνδρες ήταν δίπλα, σε απόσταση αναπνοής. «Μην τους ζητήσεις να μας βγάλουν φωτογραφία. Τα χέρια τους πρέπει να είναι συνεχώς ελεύθερα», συνέστησε η 54χρονη σήμερα Σεϊμάν Ατές. 

«Δέχομαι συνεχώς απειλές για τη ζωή μου και έτσι από το 2006 ζω υπό αστυνομική προστασία. Και όταν ήμουν δικηγόρος, υποστήριζα πάντα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των γυναικών. Υπάρχουν άνθρωποι, όμως, κυρίως άνδρες, που δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα, ισχυριζόμενοι ότι αυτό θέλει το Ισλάμ. Αυτό που λέω εγώ και πολλοί άλλοι είναι ότι είναι η δική τους ανάγνωση στο Κοράνι και ότι το Ισλάμ χρειάζεται ανανέωση», εξηγεί η Ατές. «Αυτό επιχειρούμε στο μικρό τζαμί που έχουμε φτιάξει στο Βερολίνο, που έχει το όνομα Ibn Rushd-Goethe mosque (σ.σ. είναι τα ονόματα ενός μουσουλμάνου λογίου που υπερασπίστηκε την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και του μεγάλου γερμανού συγγραφέα που γοητεύθηκε από την ποίηση της Μέσης Ανατολής). Περίπου 25 άνθρωποι ασχολούνται κάθε μέρα με αυτό και ακόμη τόσοι εθελοντικά. Πώς μπορεί λοιπόν αυτό το μικρό τζαμί να προκαλεί τόσο… άγχος σε τόσο ισχυρές χώρες του κόσμου, όπως η Αίγυπτος, η Τουρκία ή το Ιράν; Αυτό σημαίνει ότι κάτι κάνουμε πολύ καλά και έχουμε υποστήριξη από όλον τον κόσμο. Μπορεί κάποιοι να φοβούνται, αλλά η επανάσταση στο Ισλάμ χρειάζεται να γίνει!», μας λέει.

Όπως διαβεβαιώνει η ιμάμης, σκοπός της δεν είναι να αλλάξει το μουσουλμανικό δόγμα. «Το Κοράνι δεν γράφτηκε σε μία μέρα αλλά σε 23 χρόνια και περιγράφει την κατάσταση στον 7ο αιώνα, όταν ζούσε ο Προφήτης μας. Aν Εκείνος ζούσε σήμερα, πώς θα γραφόταν το Κοράνι; Αυτή είναι η κουβέντα που έχουμε ανοίξει. Χρειαζόμαστε να συντονιστούμε στον αιώνα μας. Να συνειδητοποιήσουμε ότι οι άνθρωποι δεν είναι χαρούμενοι με τέτοια πίεση που ασκείται στους νέους ανθρώπους, όπως η μαντήλα για τις γυναίκες», τονίζει.

Στο τζαμί της, αρχικά οι μαντήλες δεν επιτρέπονταν. «Αυτό είχε αποφασιστεί για λόγους ασφαλείας, αλλά και γιατί θεωρούμε ότι η πλήρης κάλυψη του προσώπου είναι άσχετη με τη θρησκεία και είναι περισσότερο μια πολιτική δήλωση», είχε πει η Σ. Ατές. Τελικά, βρέθηκε ένας συμβιβασμός, οι γυναίκες να μπορούν να μπαίνουν στο τζαμί με μαντήλα και τη βγάζουν μετά.

«Μπορούμε να βρούμε το δρόμο μας μέσα σε δίκαιες κοινωνίες, να έχουμε στο εσωτερικό της θρησκείας μας δημοκρατία και ελευθερία, να δεχόμαστε τις διαφορετικές σεξουαλικές επιλογές και να δείχνουμε ανοχή για τους άλλους», υπογραμμίζει η Σ. Ατές. «Αυτά που σας λέω δεν είναι μια θεωρία που εγώ εφηύρα. Και δεν είμαι η μόνη που υποστηρίζω κάτι τέτοιο. Υπάρχει ένα ολόκληρο κίνημα. Απλώς δεν υπάρχουν πολλοί που είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν και να κινδυνεύουν όπως εγώ. Όμως, χρειάζεται ακτιβισμός και θάρρος για να καταφέρουμε να συζητήσουμε την εκμοντερνοποίηση του Ισλάμ». Και συμπληρώνει: «υπάρχουν πολλοί πεφωτισμένοι μουσουλμάνοι που πολύ πριν από μένα, λένε τα ίδια πράγματα. Υπάρχουν Μουσουλμάνοι που ζουν έτσι, αλλά δεν το λένε δημόσια. Είναι η ώρα να βγούμε προς τα έξω».

Δεν θα μπορούσαμε να μην τη ρωτήσουμε για την ισλαμική τρομοκρατία. «Είμαι πεπεισμένη ότι πίσω από την τρομοκρατία υπάρχουν συγκεκριμένες χώρες, όπως το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία, ή η Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο. Πληρώνουν για να ενισχύσουν το πολύ ορθόδοξο και συντηρητικό Ισλάμ, γιατί δεν μοιράζονται τις αξίες της Ευρώπης. Βρίσκουν εύφορο έδαφος σε νεαρούς άνδρες που τους πείθουν να μισούν τις κοινωνίες στις οποίες μεγαλώνουν. Η μόνη απάντηση σε αυτό είναι η εκπαίδευση», καταλήγει.

Επόμενο «πρότζεκτ» της Σεϊράν Ατές είναι η ίδρυση τζαμιών σαν το δικό της σε αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το Λονδίνο, τη Βιέννη, τη Ζυρίχη, το Παρίσι και ίσως και τις Βρυξέλλες.

Πρώτη δημοσίευση στο Έθνος της Κυριακής

Φωτογραφία: Dorothee Deiss