“Λίφτινγκ” στον Λυκαβηττό: Έτσι αλλάζει ο λόφος της Αθήνας

«Πρόγραμμα Λυκαβηττός: το παρόν και το μέλλον του αστικού δάσους της Αθήνας».

Αυτός είναι ο πολλά υποσχόμενος τίτλος της πολυδιάστατης έρευνας και μελέτης για τον λόφο που ολοκλήρωσε ένα ευρύ σχήμα συνεργαζόμενων δυνάμεων, με πρωτοβουλία του δημάρχου της Αθήνας και υπεύθυνη την αρχιτέκτονα και ειδική Σύμβουλο του κ. Καμίνη σε θέματα αστικού σχεδιασμού Μαρία Καλτσά. Η εργασία οδηγεί στη στρατηγική, και θέτει το πλαίσιο για τη διατύπωση ολοκληρωμένων προτάσεων επέμβασης στον λόφο τώρα αλλά και στο μέλλον.

Η Μαρία Καλτσά μίλησε για το φιλόδοξο έργο στο News 24/7. Αναλυτικά η συνέντευξή της παρακάτω. Μεταξύ άλλων, μας λέει σχετικά με τα πλάνα για τη μεταφορά των επισκεπτών: “Ένα κομψό αέρινο cable car με μεγάλη μεταφορική ικανότητα, με μικρές γυάλινες γόνδολες, χωρίς ενδιάμεσους πυλώνες, μας μεταφέρει από το άλσος του Ευαγγελισμού στην αναπλασμένη αλάνα του σημερινού parking χωρίς να ρυπαίνει το περιβάλλον, χωρίς να προσβάλει τη θέαση του λόφου από την Ακρόπολη, χωρίς να εμποδίζει τους περιπατητές. Προσφέρει πολλά έσοδα για τη συντήρηση του λόφου και μοναδική θέα προς την πόλη κατά τη διαδρομή, οπότε δεν συνωστίζονται οι επισκέπτες στη μικρή αυλή του Άι Γιώργη για να νοιώσουν πως πετούν πάνω από την πόλη”.

Ανάμεσα στα έργα που θα υλοποιηθούν άμεσα είναι η αντικατάσταση εντός της υφιστάμενης χάραξης της ασφαλτόστρωσης του δρόμου, και η επίστρωσή του με ειδικό χυτό υδατοπερατό υλικό ώστε να είναι συμβατός με το χαρακτήρα του αστικού δάσους και να αποτελέσει κύρια πεζοπορική διαδρομή. Επίσης θα αποκατασταθεί με φυσικά υλικά ένα περιμετρικό μονοπάτι μήκους 3 χλμ. το οποίο θα συνδέει επιμέρους περιοχές του λόφου που θα ενεργοποιηθούν, και θα επιστρωθεί με σταθεροποιημένο κουρασάνι που είναι υδατοπερατό υλικό, και φιλικό προς το περιβάλλον. Τέλος, θα ανακατασκευαστεί και επαναλειτουργήσει η “Πράσινη Τέντα” που θα είναι απόλυτα προσβάσιμη από τα ΑΜΕΑ, το ίδιο και ο περιβάλλων χώρος της.

Ο “νέος” Λυκαβηττός

Τι συμβαίνει σήμερα στον Λυκαβηττό;

Παρά τη σημασία του ο Λυκαβηττός παραμελήθηκε μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οπότε είχε επιχειρηθεί η αναβάθμισή του. Μια ατυχής σύμβαση της εποχής, παραχώρησε τα έσοδα από τις παραγωγικές μονάδες του λόφου στην εταιρεία ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ προκειμένου αυτή να χρηματοδοτήσει τη συνολική αναβάθμισή του. Κάτι που η ΕΤΑ δεν έπραξε οπότε ο μεν Λυκαβηττός ουσιαστικά δεν αναβαθμίστηκε, ο δε δήμος αποστερήθηκε σημαντικών εσόδων. Η έλλειψη αυτών των ετήσιων πόρων κατά την περίοδο της παρατεταμένης κρίσης είχε συνέπειες για την εικόνα και λειτουργία του Λυκαβηττού.

Σήμερα ο λόφος δέχεται εντεινόμενες πιέσεις κυρίως λόγω της κλιματικής μεταβλητότητας που έχει ήδη αποτυπώσει τα ίχνη της στα πρανή του, της μεγάλης επισκεψιμότητας που είναι πολύ ορατή φέτος με τη ραγδαία αύξηση των τουριστών που έρχονται στοχευμένα για την πόλη, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης λόγω της αστικής θερμική νησίδας, της ανεξέλεγκτης χρήσης και στάθμευσης των ΙΧ αυτοκινήτων, και της αλόγιστης χρήσης των περιοχών του.

Πως αποφασίσατε να ανταποκριθείτε σε αυτά τα προβλήματα;

Μετά από δικαστικές διεκδικήσεις για περισσότερο από μια 10ετία, ο δήμος, ως ιδιοκτήτης, πέτυχε την επιστροφή των εσόδων στο δικό του ταμείο, κάτι που τα τελευταία χρόνια ήταν φανερό πως μάλλον θα συνέβαινε. Η ανάγκη αντιμετώπισης των πιέσεων και μαζί η προσδοκία εσόδων που θα διασφάλιζαν τη συστηματική και βιώσιμη διαχείριση του λόφου, οδήγησαν τον κ. Καμίνη στην απόφαση να προχωρήσει σε αυτό το απαιτητικό εγχείρημα.

Ποια μεθοδολογία έχετε ακολουθήσει στο πρόγραμμα; Θα μας περιγράψετε την «αρχιτεκτονική» του προγράμματος;

Ο Λυκαβηττός αποτελεί σύνθετο θέμα ως κοινός πόρος πολύ μεγάλης οικολογικής, αντιληπτικής, λειτουργικής και κοινωνικής σημασίας για την πόλη. Επιπλέον κατέχει σημαντική θέση τόσο στο συλλογικό υποσυνείδητο των Αθηναίων όσο και του κάθε ένα χωριστά, και αυτό για ποικίλους λόγους. Πως λοιπόν προσεγγίζεις τον λόφο που κάθε Αθηναίος θεωρεί ότι του “ανήκει” και αντίστοιχα διαμορφώνει άποψη για αυτόν; που συνδέεται με την ιστορική τοπιογραφία της Αθήνας, την πολιτιστική αξία της από τους κλασσικούς χρόνους ως σήμερα, ενώ τους τελευταίους 2 αιώνες εκφράζει τους μετασχηματισμούς της ίδιας της πόλης; πως αντιμετωπίζει κανείς τόσες διεκδικήσεις, ποικίλες ανάγκες και ποιότητες, και πως αναδεικνύονται οι πολυεπίπεδες εκφάνσεις;

Μια δόκιμη μεθοδολογία σήμερα για τέτοια σύνθετα ζητήματα είναι αυτή των συνεργιών. Η λέξη “Πρόγραμμα” δηλώνει ακριβώς αυτό: συμβολή πολλών κατάλληλων δυνάμεων, ολοκληρωμένη διάσταση, ανοιχτή διαβούλευση με συμμετοχή των εταίρων και πολιτών. Επίσης, για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα, τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις δυναμικές του λόφου, έπρεπε πρώτα να αποκτήσουμε πλήρη αντίληψη των πολλών θεμάτων. Η αρχιτεκτονική του Προγράμματος βασίστηκε στις συνέργειες, και πολλές συστηματικές καταγραφές και αναλύσεις.

Ποιοι πρέπει να συνεργαστούν για τη βιωσιμότητα και την εξέλιξη του Λυκαβηττού;

Καταρχήν θεωρήσαμε πως απαιτείται σύνδεση της επιστημονικής, της διοικητικής και της εμπειρικής προσέγγισης. Επίσης πριν τη διατύπωση προτάσεων έπρεπε να γίνουν διερευνήσεις των ποικίλων θεμάτων που τα ορίσαμε σε 3 ενότητες: φυσικό περιβάλλον – δομημένο περιβάλλον – άνθρωποι. Ο Δήμαρχος στηρίζοντας αυτό το σκεπτικό, απηύθυνε πρόσκληση συνεργασίας στο χώρο παραγωγής της γνώσης. Κάλεσε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ να εκπονήσουν ένα πρωτότυπο ερευνητικό έργο το οποίο υποστηρίχθηκε χρηματοδοτικά από το Κοινωφελές Ίδρυμα Σ. Λάτση και το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη. Στόχος ήταν η από κοινού με τον Δήμο ανάπτυξη της στρατηγικής της προσέγγισης και η σύνταξη ενός πλαισίου για τη διατύπωση ολοκληρωμένων προτάσεων που θα ανταποκρίνονταν αποτελεσματικά σε περιβαλλοντικές, λειτουργικές, πολιτιστικές, αισθητικές και άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Λυκαβηττός.

Επιπλέον, το Γραφείο Ανθεκτικότητας και Βιωσιμότητας του Δήμου σε συνεργασία με το Δίκτυο των 100 Ανθεκτικών Πόλεων του Ιδρύματος Rockefeller (100RC) και διεθνείς εμπειρογνώμονες συνεργάτες τους συνεισέφεραν μέσα από μια ανοικτή, συμμετοχική και ολιστική διαβούλευση με τους εταίρους στην πόλη και τους πολίτες και επισκέπτες, που αποδείχθηκε εξαιρετικά χρήσιμη στην ανάπτυξη του Προγράμματος.

Γιατί είναι απαραίτητες οι εν λόγω συνεργασίες;

Γιατί πρέπει να γίνονται μεθοδικές διερευνήσεις που δίνουν επιστημονικές απαντήσεις σε ερωτήματα, και να συναντώνται η θεωρία με την εμπειρία και το όραμα με την πράξη. Το εγχείρημα ήταν απαιτητικό αλλά και συναρπαστικό, και δεν έχει επιχειρηθεί ποτέ με τέτοιον συνδυασμό δυνάμεων για ένα θέμα αυτής της κλίμακας. Κανείς δεν θα μπορούσε να επιτύχει μόνος του αυτά που επιτεύχθηκαν με τη ζύμωση και αλληλοτροφοδότηση. Ο δημιουργικός κόσμος της έρευνας, ο σκληρός κόσμος της δημόσιας διοίκησης, και ο πραγματικός κόσμος της πόλης αξίζει να μοιράζονται πεποιθήσεις και αγωνίες. Στην πραγματικότητα ήταν μια πειστική παιδευτική διαδικασία που συχνά μας εντυπωσίαζε όλους.

Η συνεργασία ήταν λοιπόν απαραίτητη για την ανάδειξη του λόφου ως πόλου με λειτουργίες, με πολιτιστική αξία, με τοπική και υπερ-τοπική σημασία, και ως πνεύμονα πρασίνου και κοιτίδας βιοποικιλότητας για την Αθήνα.

Παράλληλα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα πλημμυρικά προβλήματα και για να εγγραφεί η νέα αντίληψη για τον λόφο χρειάζονταν έργα άμεσης υλοποίησης που έπρεπε να “κουμπώνουν” με τις διαπιστώσεις και τα παραδοτέα των Πανεπιστημίων. Περισσότερες επεμβάσεις και νέα έργα και δράσεις στον Λυκαβηττό μπορούν να επιλεγούν στο μέλλον με βάση ένα master plan που εκπονείται. Ένα master plan αρχών και κατευθύνσεων που συνθέτει όλο το επιστημονικό υλικό και πάνω του θα αποτυπωθούν οι πιο σημαντικές από τις ποικίλες προτάσεις των εταίρων και πολιτών, οπότε θα είναι ευρείας αποδοχής.

Πως συμμετείχε ο πολίτης σε αυτή τη διαδικασία;

Σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε μια ιδιαίτερη διαδικασία διαβούλευσης που εισηγήθηκε η Λενιώ Μυριβήλη και συντόνισε το Γραφείο Ανθεκτικότητας του Δήμου. Τη μεθοδολογία σχεδίασαν οι ομάδες των ειδικών “Rebuild by Design” και “Interboro Partners” με βοήθεια και από το Διεπιστημονικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διαχείριση Μνημείων: Αρχαιολογία, Πόλη και Αρχιτεκτονική» του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Παν/μίου Αθηνών, σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Παν/μίου Πατρών και το Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας & Επικοινωνίας του Παν/μίου Αιγαίου. Οι ομάδες αυτές συνεργάστηκαν με το Γεωπονικό Παν/μιο και το ΕΜΠ για τη σύνδεση των επιστημονικών διαπιστώσεων και προτάσεων με τις απόψεις, τις ιδέες και το όραμα των πολιτών, συνεργατών και εταίρων της πόλης της Αθήνας.

Συγκροτήθηκε κοινή ομάδα εργασίας όλων η οποία αφιέρωσε περίπου έναν χρόνο στην εφαρμογή μιας καινοτόμου πρακτικής άντλησης πληροφοριών και διαβούλευσης που ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο. Συνολικά καταθέσαν απόψεις περισσότερα από 1.450 άτομα, ειδικοί εταίροι και κάτοικοι της πόλης. Η πρόκληση του ενδιαφέροντος και η μόχλευση πληροφοριών επιδιώχτηκε με διαδραστικό τρόπο σε διάφορα σημεία γύρω από τον λόφο, σε σταθμούς του ΜΕΤΡΟ, πλατείες, λαϊκές αγορές. Πραγματοποιήθηκαν επίσης δράσεις διαβούλευσης, και δομημένες συζητήσεις και εργαστήρια με εκπροσώπους ειδικών φορέων και ομάδων πολιτών.

Ποια είναι τα βασικότερα πορίσματα από τη δουλειά κάθε συνεργάτη σας;

Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών επικεντρώθηκε σε ζητήματα τοπιακού σχεδιασμού, περιβαλλοντικών υποδομών, προστασίας του εδάφους από τη διάβρωση, βελτίωσης των φυτεύσεων και οικολογικής διαχείρισης, ώστε το αστικό δάσος να προστατευτεί με καινοτόμες και αποτελεσματικές πρακτικές διαχείρισης. Υπέδειξαν τη δημιουργία διαβαθμισμένων ζωνών πρόσβασης στον λόφο ώστε να αναδειχθεί και να προστατευθεί η χλωρίδα και η πανίδα του. Επίσης την αποκάλυψη των πολλαπλών τοπίων που λειτουργούν παράλληλα, και άλλα είναι κρυμμένα στις φυλλωσιές άλλα φανερώνουν τα μοναδικά γεωλογικά του στρώματα, ενώ άλλα μπορούν να κινήσουν ιδιαίτερο αισθητικό ή βοτανολογικό ενδιαφέρον μέσα από τη χάραξη θεματικών μονοπατιών.

Το ΕΜΠ επικεντρώθηκε στην σημασία του λόφου ως κύριο τουριστικό προορισμό με άξονα τη θέα, ως χώρο πολιτισμού και αναψυχής και εμβληματικό τοπόσημο της Αθήνας. Επίσης αναγνώρισε την τοπική σημασία του λόφου ως χώρου πρασίνου που συνδιαλέγεται με την καθημερινότητα των κατοίκων των διαφορετικών γειτονιών που τον περιβάλλουν. Τα πορίσματα καταδεικνύουν την ανάγκη βελτίωσης της προσβασιμότητας στο λόφο, ένταξής του στην πόλη, ανάπτυξης χρήσεων, δραστηριοτήτων και τουριστικών λειτουργιών, ανάδειξης σημείων στάσης και θέας, οργάνωση των μονοπατιών, και εξυπηρετήσεων των επισκεπτών.

Η ομάδα διαβούλευσης και προσέγγισης των πολιτών και των εταίρων αποκάλυψε ένα πλέγμα αιτημάτων και προσδοκιών με τεράστια ποικιλία. Και η Τεχνική Υπηρεσία του δήμου σε συνεργασία με τη Δ/νση Δασών Αττικής συνεισέφεραν με πολύ σοβαρές διαπιστώσεις που σχετίζονται με το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τον λόφο, και στην πράξη προσδιόρισαν τα ίδια τα έργα άμεσης υλοποίησης και τον χαρακτήρα τους.

Ένας εύκολα προσβάσιμος, ασφαλής, και περιβαλλοντικά προστατευμένος τόπος

Ποιος «είναι» ο Λυκαβηττός που αναδύεται, μέσα από το δικό σας όραμα και έρευνα;

Σχηματίζω την εικόνα ενός ανεπιτήδευτου, εύκολα προσβάσιμου, ασφαλούς, και περιβαλλοντικά προστατευμένου τόπου απόλαυσης για όλους, με ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα. Με ένα αστικό δάσος που -γνωρίζει πως να αναμετρηθεί με τις προκλήσεις τις εποχής του, και παροχές που αποπνέουν έναν σύγχρονο αστικό σχεδιασμό που τόσο στερείται η Αθήνα. Ένα κομψό αέρινο cable car με μεγάλη μεταφορική ικανότητα, με μικρές γυάλινες γόνδολες, χωρίς ενδιάμεσους πυλώνες, μας μεταφέρει από το άλσος του Ευαγγελισμού στην αναπλασμένη αλάνα του σημερινού parking χωρίς να ρυπαίνει το περιβάλλον, χωρίς να προσβάλει τη θέαση του λόφου από την Ακρόπολη, χωρίς να εμποδίζει τους περιπατητές. Προσφέρει πολλά έσοδα για τη συντήρηση του λόφου και μοναδική θέα προς την πόλη κατά τη διαδρομή, οπότε δεν συνωστίζονται οι επισκέπτες στη μικρή αυλή του Άι Γιώργη για να νοιώσουν πως πετούν πάνω από την πόλη.

Ποιοι είναι οι βραχυπρόθεσμοι, μεσοπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι στόχοι του προγράμματος;

Ο κύριος Καμίνης θα δημοπρατήσει τα πρώτα έργα επείγοντος χαρακτήρα στις αρχές του 2019, τα οποία θα μπορούν να ξεκινήσουν το Φθινόπωρο. Τα επόμενα έργα θα προκύψουν από τις ιδέες και τα αιτήματα που κατέθεσαν οι άνθρωποι, την κατεύθυνση των οποίων θα μας αποκαλύψει σε έναν περίπου μήνα το κοινό master plan των εμπλεκόμενων φορέων στο Πρόγραμμα. Επίσης θα πρέπει να επιλεγεί ο τρόπος πρόσβασης στον λόφο με δημόσιο μέσο μεταφοράς και να ελεγχθεί η πρόσβαση και στάθμευση των οχημάτων περιμετρικά και εντός του λόφου.

Μεσοπρόθεσμα πρέπει να γίνουν τα βασικά έργα που προτείνει το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο για το φυσικό περιβάλλον, η διευθέτηση της ζώνης του περιφερειακού δρόμου που προτείνει το ΕΜΠ, και η σταδιακή αποκατάσταση, αναβάθμιση και συμπλήρωση των στοιχείων του δομημένου περιβάλλοντος του λόφου. Εφόσον υπάρχουν πλέον ως υπόβαθρο οι διαπιστώσεις του Προγράμματος, είναι δυνατό να προκηρυχθούν διαγωνισμοί και μελέτες που θα αντιμετωπίσουν συστηματικά και εναρμονισμένα τα προβλήματα και τις ελλείψεις στον λόφο. Προσωπικά πιστεύω στους μικρούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς για θέματα όπως τα πλατώματα θέασης και δραστηριοτήτων ή τον αστικό εξοπλισμό και την επίπλωση. Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι μπορούν να έχουν αναφορά μόνο στην ανθεκτικότητα του λόφου. Διότι όλα πρέπει να επικαιροποιούνται όποτε χρειάζεται ώστε να παρακολουθούν τις αλλαγές στη ζωή και την πόλη.

Ποια έργα θα υλοποιηθούν άμεσα;

Τα έργα είναι επείγοντος χαρακτήρα και άμεσης εφαρμογής και αφορούν υφιστάμενες υποδομές. Πρόκειται καταρχήν για πιλοτική εφαρμογή καινοτόμων ήπιων, καλαίσθητων αντιπλημμυρικών-αντιδιαβρωτικών τεχνικών και υλικών, κατάλληλων για τη θωράκιση διαβρωμένων πρανών στη ΝΑ πλευρά του λόφου. Σημαντικότατο έργο είναι η αντικατάσταση εντός της υφιστάμενης χάραξης της ασφαλτόστρωσης του δρόμου, και η επίστρωσή του με ειδικό χυτό υδατοπερατό υλικό ώστε να είναι συμβατός με το χαρακτήρα του αστικού δάσους και να αποτελέσει κύρια πεζοπορική διαδρομή. Επίσης θα αποκατασταθεί με φυσικά υλικά ένα περιμετρικό μονοπάτι μήκους 3 χλμ. το οποίο θα συνδέει επιμέρους περιοχές του λόφου που θα ενεργοποιηθούν, και θα επιστρωθεί με σταθεροποιημένο κουρασάνι που είναι υδατοπερατό υλικό, και φιλικό προς το περιβάλλον. Τέλος, θα ανακατασκευαστεί και επαναλειτουργήσει η “Πράσινη Τέντα” που θα είναι απόλυτα προσβάσιμη από τα ΑΜΕΑ, το ίδιο και ο περιβάλλων χώρος της.

Έχετε προτάσεις για την επόμενη δημοτική αρχή;

Τη συνέχιση της προσπάθειας για υλοποίηση των στόχων, και την επιλογή της πρόσβασης με εναέριο cable car ως την πλέον βιώσιμη και αποτελεσματική για την αντιμετώπιση της κινητικότητας στον λόφο.

Στην πράξη, μπορεί να εξασφαλιστεί η συνέχεια ενός έργου ανεξάρτητα από τον κομματικό παράγοντα; Γίνεται στην Ελλάδα το έργο να γίνει κοινός σκοπός;

Γιατί όχι αν εκφράζει ένα θετικό πνεύμα, και πείθει για τις αξίες του; Κοινός σκοπός επίσης σημαίνει εξωστρέφεια και αποδοχή από ποικίλους χώρους. Η ευρεία αποδοχή είναι τόσο ισχυρή που ξεπερνάει τον κομματικό παράγοντα. Απόδειξη το ότι αν και αξιόλογα, κάποια σημαντικά έργα με ισχυρή στήριξη από έναν κυβερνητικό μηχανισμό μπορεί να ακυρωθούν στην πράξη ή ακόμα χειρότερα στην αντίληψη των ανθρώπων επειδή δεν έχει επιδιωχθεί ευρεία συναίνεση.

Τον Λυκαβηττό τον προσεγγίσαμε ως κοινό πόρο, οπότε αξιοποιήσαμε πολλές δυνάμεις και αντλήσαμε ποικιλία πληροφοριών προκειμένου να συντάξουμε μια πολυδιάστατη στρατηγική που θα οδηγήσει στη βιώσιμη αναζωογόνηση, προστασία, και ενεργοποίησή του. Ο οδικός χάρτης που δημιουργήθηκε διευκολύνει τη συνέχεια και καθοδηγεί τις μελλοντικές επεμβάσεις στον λόφο στο πνεύμα ενός κοινού σκοπού.

Πως κατορθώσατε να συντονίσετε ένα τόσο μεγάλο έργο με τόσους shareholders; Πόσος καιρός χρειάστηκε για να υλοποιηθεί;

Το Πρόγραμμα ξεκίνησε πριν 22 μήνες και δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Ήταν μια εξαντλητική προσπάθεια πολλών μαζί. Υπήρχε η απόλυτη αποδοχή και εμπιστοσύνη του Δημάρχου και όλων των συνεργατών προς όλους. Συνδέθηκαν αποτελεσματικά τα Πανεπιστήμια, οι δομές του δήμου και πολλές άλλες δυνάμεις. Νομίζω πως από νωρίς αισθανθήκαμε έναν σεβασμό μεταξύ μας που λειτούργησε σαν κίνητρο και καταλύτης στην συνεργασία. Βοήθησε το ότι ήταν διακριτά τα θέματα που επεξεργάζονταν οι επιμέρους ομάδες, και συνέβαλε πολύ στο τελικό αποτέλεσμα η συμμετοχή των εμπειρογνωμόνων Αμερικανών που συντόνισε το Γραφείο Ανθεκτικότητας του δήμου. Μάθαμε απρόσμενα πολλά από αυτούς.

Ποια είναι τελικά τα συμπεράσματά σας μετά από όλο το έργο; Ποιες οι ελπίδες σας;

Πως ο λόφος είναι πράγματι το ιδανικό πεδίο μελέτης της σχέσης μεταξύ της φύσης και του ανθρωπογενούς στοιχείου, και πως αντισταθμίζονται η ανάδειξή του ως εμβληματικού Αθηναϊκού τοπόσημου και η ανάγκη προστασίας του ως πολύτιμου

Ποια είναι η Μαρία Καλτσά

Η αρχιτέκτων Μαρία Καλτσά είναι ειδική Σύμβουλος του κ. Καμίνη σε θέματα αστικού σχεδιασμού και υπεύθυνη του “Προγράμματος Λυκαβηττός”. Υπήρξε εκ των μελετητών του “μεγάλου πεζόδρομου” της Διον. Αρεοπαγίτου-Απ. Παύλου και έχει βραβευτεί με ένα από τα 5 πρώτα βραβεία του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ιδεών για τον σχεδιασμό νέου τοπόσημου για τη Θεσσαλονίκη. Έχει υλοποιήσει πλήθος έργων και ερευνητικά προγράμματα, ενώ η θητεία της ως Γ. Γ. Χωροταξίας & Αστικού Περιβάλλοντος στο Υπουργείο Περιβάλλοντος (2009-2012) έχει συνδεθεί με την προβολή της αρχιτεκτονικής, αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και το νέο πλαίσιο διεξαγωγής τους, εμβληματικές μεταρρυθμίσεις όπως ο ΝΟΚ και ο νέος τρόπος έκδοσης αδειών, τη λειτουργία των πρώτων ηλεκτρονικών πλατφορμών κλίμακας σε συνεργασία με το ΤΕΕ κ.ά.

αστικού δάσους. Ο λόφος μπορεί να δώσει πολλά στην πόλη και να πάρει από αυτή.