Λόης Λαμπριανίδης στο News 24/7: Η μετανάστευση να είναι καθαρά θέμα επιλογής, όχι ανάγκης

Ο Γενικός Γραμματέας Ιδιωτικών και Στρατηγικών Επενδύσεων Λόης Λαμπριανίδης ηγείται της πρωτοβουλίας “Επιλέγουμε Ελλάδα χτίζοντας Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας”.

Πρόκειται για μια δράση με βασικό της στόχο τη συμβολή όλων των Ελλήνων επιστημόνων, συμπεριλαμβανομένων  αυτών που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό,  στην εθνική προσπάθεια για την ανάπτυξη της χώρας στην κατεύθυνση της “κοινωνίας της γνώσης”.

Ζητούμενο, η διασύνδεση της οικονομικής ανασυγκρότησης της χώρας με το εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό που ζει και εργάζεται στο εξωτερικό, το οποίο έχει την ευκαιρία να συμβάλλει οικειοθελώς στη συνολική προσπάθεια που εκκινά.

Ο κ. Λαμπριανίδης μας υποδέχθηκε στο γραφείο του και μας ανέπτυξε το σχέδιο της πρωτοβουλίας.

Όπως ανέφερε στο News 24/7, η όλη δράση θα είναι μια “γέφυρα” που αργότερα θα μπορεί να φέρει πίσω τα “μυαλά που έφυγαν”. “Στόχος είναι το πολύτιμο ελληνικό ανθρώπινο κεφάλαιο ανά τον κόσμο να διασυνδεθεί με την Ελλάδα με απώτερο σκοπό την δημιουργία νέων ευκαιριών, κυρίως για εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, στην ελληνική οικονομία. Επίσης, θα δημιουργήσει τις βάσεις ούτως ώστε, μεσο-μακροπρόθεσμα, κάποιοι από τους Έλληνες που βρίσκονται στο εξωτερικό να επιστρέψουν και να συνδράμουν, από την Ελλάδα πια, στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας”, αναφέρει ο κ. Λαμπριανίδης.

Βασική αιτία της φυγής των επιστημόνων είναι αναμφίβολα η αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης επιστημονικού δυναμικού

“Για να επιστρέψει το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό των Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού, θα πρέπει ουσιαστικά να εκλείψουν οι λόγοι που οδήγησαν στη φυγή του, δηλαδή να αλλάξει (μακροπρόθεσμα δυστυχώς) το πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης της χώρας”, παρατηρεί εύλογα μεταξύ άλλων ο Γενικός Γραμματέας Ιδιωτικών και Στρατηγικών Επενδύσεων.

“Όμως το επιτακτικό ζητούμενο είναι τι θα συμβεί βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Σε αυτή την κατεύθυνση, ασκούνται ήδη πολιτικές μέσα από δράσεις μικρής κλίμακας για τη συγκράτηση των νέων επιστημόνων όπως: ενίσχυση της καινοτομίας και της αυτοπασχόλησης πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και  πρόσληψη στα ΑΕΙ και ΤΕΙ διδακτόρων  για απόκτηση ακαδημαϊκής διδακτικής εμπειρίας”, προσθέτει περιγράφοντας τις πολιτικές της κυβέρνησης. Αναλυτικά η συνέντευξη παρακάτω.

Αρχικά, πώς θα περιγράφατε την πρωτοβουλία “Επιλέγουμε Ελλάδα χτίζοντας Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας”;

Βασικός στόχος της πρωτοβουλίας, είναι η συμβολή όλων των Ελλήνων επιστημόνων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό,  στην εθνική προσπάθεια για την ανάπτυξη της χώρας στην κατεύθυνση της «κοινωνίας της γνώσης».

Μέσω της πρωτοβουλίας υποστηρίζεται η δημιουργία «γεφυρών» που θα επιτρέψουν στους Έλληνες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, να συνεργαστούν, αξιοποιώντας επιχειρηματικές ή/και ερευνητικές πρωτοβουλίες, με επιστήμονες, με  φορείς και με επιχειρήσεις στην Ελλάδα, προκειμένου να αξιοποιηθεί όσο γίνεται καλύτερα το σύνολο του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτει η χώρα είτε ζει στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό. Είναι μια ρητή αναγνώριση της σημασίας που έχει η οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας μας να ενισχυθεί με τη συμβολή του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού που ζει και εργάζεται στο εξωτερικό.

Η πρωτοβουλία αυτή διαθέτει ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω της οποίας δίνονται υπηρεσίες για την επίτευξη των στόχων της.

Γιατί η πολιτεία οφείλει να ασχοληθεί σήμερα ακόμη πιο εντατικά με το φαινόμενο του brain drain;

Το ζήτημα της φυγής των πτυχιούχων απασχολεί κάθε ελληνική οικογένεια, ο αγγλικός όρος που περιγράφει το φαινόμενο (brain drain) εμφανίζεται καθημερινά στα ΜΜΕ αλλά και στις συζητήσεις όλων μας. Αυτό που θα ήθελε κάθε ελληνική οικογένεια είναι το παιδί της, που σπούδασε και τώρα εργάζεται στο εξωτερικό, να έχει την ευκαιρία να απασχοληθεί σε αντίστοιχου επιπέδου δουλειά στην Ελλάδα. Με αυτή την έννοια η μετανάστευση στο εξωτερικό θα είναι καθαρά θέμα επιλογής και όχι ανάγκης.

Η αναμφισβήτητη σήμερα σημασία του ανθρώπινου κεφαλαίου για την ανάπτυξη των χωρών γίνεται ακόμη πιο εμφανής στο βαθμό που η γνώση διαχωρίζεται στο κωδικοποιημένο σκέλος της και στο άρρητο, αυτό δηλαδή που δεν είναι δυνατόν να κωδικοποιηθεί αλλά παραμένει ενσωματωμένο σε ανθρώπους  και συνεπώς  έχει περιορισμένη γεωγραφική κινητικότητα.  Στην εποχή του Skype και Dropbox, ένα μεγάλο μέρος της μεταφοράς γνώσης συνεχίζει να στηρίζεται στην άμεση ανθρώπινη επικοινωνία. 

Έτσι, η ανταγωνιστικότητα μιας χώρας προσδιορίζεται και από την ικανότητά της να προσελκύει και να συγκρατεί ανθρώπινο δυναμικό υψηλής ποιότητας, που αποτελεί έναν  από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν τις αποφάσεις εγκατάστασης επιχειρήσεων (ιδίως έντασης γνώσης και τεχνολογιών).

Το υψηλής ποιότητας ανθρώπινο κεφάλαιο αποτελεί ίσως ένα από τα μεγαλύτερα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας. Όμως, ιδίως την περίοδο της κρίσης, παρατηρείται μια αυξανόμενη μετανάστευση των πτυχιούχων της χώρας στο εξωτερικό, που συνιστά πληγή για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας.

Γιατί παρουσιάζεται αυτό το φαινόμενο;

Βασική αιτία της φυγής των επιστημόνων είναι αναμφίβολα η αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης επιστημονικού δυναμικού, που προκαλεί υψηλά ποσοστά ανεργίας, υποαπασχόλησης, ετεροαπασχόλησης, απασχόλησης σε δουλειές κατώτερες των προσόντων κλπ.

Η αναντιστοιχία αυτή δεν οφείλεται στην υπερβάλλουσα προσφορά πτυχιούχων αλλά στην περιορισμένη ζήτηση, καθώς οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν παράγουν σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες έντασης γνώσης και τεχνολογίας που απαιτούν απασχόληση πολύ εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.

Ποιες είναι οι πολιτικές που πρέπει να ασκηθούν για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού;

Για να επιστρέψει το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό των Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού, θα πρέπει ουσιαστικά να εκλείψουν οι λόγοι που οδήγησαν στη φυγή του, δηλαδή να αλλάξει (μακροπρόθεσμα δυστυχώς) το πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Αναμφίβολα η «Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική 2021» κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Δηλαδή, προκρίνει την αναγκαιότητα αλλαγής του αναπτυξιακού υποδείγματος και τη στροφή στην «οικονομία της γνώσης» βασικό χαρακτηριστικό της οποίας είναι η αξιοποίηση εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού. Σταδιακά λοιπόν προϊούσης αυτής της αλλαγής θα αυξάνεται η ζήτηση για εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.

Όμως το επιτακτικό ζητούμενο είναι τι θα συμβεί βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Σε αυτή την κατεύθυνση, ασκούνται ήδη πολιτικές μέσα από δράσεις μικρής κλίμακας για τη συγκράτηση των νέων επιστημόνων όπως: ενίσχυση της καινοτομίας και της αυτοπασχόλησης πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και  πρόσληψη στα ΑΕΙ και ΤΕΙ διδακτόρων  για απόκτηση ακαδημαϊκής διδακτικής εμπειρίας.

Όμως, αυτές δεν είναι αρκετές και εδώ έρχεται να συμβάλει αυτή η πρωτοβουλία η οποία αναγνωρίζει πως η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει και το πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο των Ελλήνων πτυχιούχων που εργάζονται στο εξωτερικό θεωρώντας ότι, στο άμεσο μέλλον τουλάχιστον, ένα μέρος του θα παραμείνει στο εξωτερικό (diaspora option). Για αυτό, με την πρωτοβουλία αυτή στοχεύει να διευκολύνει την απρόσκοπτη πραγματοποίηση κάθε δυνατής συνεργασίας αυτών των ανθρώπων με την Ελλάδα, τόσο από τη χώρα στην οποία βρίσκονται όσο και διευκολύνοντάς τους να εργαστούν κατά διαστήματα εδώ.  Οι Έλληνες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό «αγωγό» διασύνδεσης της ελληνικής οικονομίας με παραγωγικά και καινοτόμα διεθνή κέντρα. Κάθε Έλληνας/ίδα επιστήμονας που εργάζεται στο εξωτερικό θα πρέπει να ειδωθεί όχι μόνο ως μια μονάδα αλλά ως «κόμβος» σε ένα σύστημα με πολλές συνδέσεις και ο οποίος θα μπορούσε να συνδέσει την ελληνική οικονομία με το σύστημα αυτό.

Πώς θα υλοποιηθεί αυτή η πολιτική;

Η πρωτοβουλία αυτή έχει ως στόχο οι Έλληνες που βρίσκονται στο εξωτερικό και για όσο διάστημα θα συνεχίσουν να παραμένουν εκεί να «συνδεθούν» και πάλι με τη χώρα, να μεταφέρουν τις γνώσεις και εμπειρίες τους, είτε επιλέγουν να συνεχίσουν να εργάζονται στο εξωτερικό είτε ενδιαφέρονται να γυρίσουν ή να επενδύσουν στην Ελλάδα. Μια «γέφυρα» που αργότερα ίσως τους φέρει πίσω αλλά και με άμεσα θετικά αποτελέσματα για τους ίδιους και για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Στόχος είναι το πολύτιμο ελληνικό ανθρώπινο κεφάλαιο ανά τον κόσμο να διασυνδεθεί με την Ελλάδα με απώτερο σκοπό την δημιουργία νέων ευκαιριών, κυρίως για εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, στην ελληνική οικονομία. Επίσης, θα δημιουργήσει τις βάσεις ούτως ώστε, μεσο-μακροπρόθεσμα, κάποιοι από τους Έλληνες που βρίσκονται στο εξωτερικό να επιστρέψουν και να συνδράμουν, από την Ελλάδα πια, στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Ποιος είναι ο κεντρικός στόχος της πρωτοβουλίας;

Nα βοηθήσει ώστε να αναπτυχθούν συνεργασίες των Ελλήνων επιστημόνων που ζουν στο εξωτερικό με την ελληνική οικονομία. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα στοχεύει να διαδραματίσει το ρόλο της γέφυρας μεταξύ, νέων αλλά και καταξιωμένων, Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού και της Ελλάδας. Οι Έλληνες επιστήμονες, που ζουν είτε στο εξωτερικό είτε στη χώρα, έχουν τη δυνατότητα να εγγραφούν στην πλατφόρμα συνεργασιών συμπληρώνοντας στοιχεία που αφορούν στο επιστημονικό, επαγγελματικό ή επιχειρηματικό τους υπόβαθρο και στις ανάγκες που έχουν για εργασία στην Ελλάδα ή για δράσεις δικτύωσης με τη χώρα δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο μια online κοινότητα.

Οι συνεργασίες αυτές μπορεί πάρουν διάφορες μορφές όπως ο Έλληνας επιστήμονας που εργάζεται στο εξωτερικό: α) αναθέτει σε άτομο ή επιχείρηση στην Ελλάδα κάποια υπεργολαβία β) βοηθάει κάποια επιχείρηση στην Ελλάδα να πουλήσει τα προϊόντα της στην χώρα που βρίσκεται γ) βοηθάει κάποιο φίλο του αυτοαπασχολούμενο ή σε  επιχείρηση στην Ελλάδα να έρθει σε επαφή με επιχείρηση στο εξωτερικό ώστε να συνεργαστούν  δ) συστήνει μια επιχείρηση στην Ελλάδα μόνος του ή σε συνεργασία με κάποιον άλλο ε) λειτουργεί σαν μέντορας /business angel για την καθοδήγηση της ανάπτυξης κάποιας νεοφυούς επιχείρησης  στην Ελλάδα.

Τέλος, ποιος διαχειρίζεται την πρωτοβουλία αυτή;

Την πρωτοβουλία σχεδίασε το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης (ΥΟΑ) σε συνεργασία με άλλα υπουργεία και υλοποιεί η Γενική Γραμματεία Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων (ΓΓΣΙΕ) και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (EKT) κεντρικό εθνικό φορέα για την Έρευνα – Τεχνολογία – Ανάπτυξη – Καινοτομία.  Η πρωτοβουλία αυτή για να μπορέσει να είναι αποτελεσματική θα πρέπει να στηρίζεται κατεξοχήν στους ίδιους τους ενδιαφερόμενους.

Υπάρχουν Ομάδες Υλοποίησης της Πρωτοβουλίας που θα διασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία της που θα αποτελείται από: α) την Ομάδα Χάραξης Πολιτικής, θα χαράσσει τη στρατηγική για την πρωτοβουλία. β) Την Συμβουλευτική Ομάδα, η οποία θα συμμετέχει αποφασιστικά στη διαμόρφωση της πλατφόρμας. θα προκύψει  από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους, από τις ίδιες τις κοινότητες στις οποίες απευθύνεται με αντιπροσώπευση (γεωγραφική, θεματική, κ.ά.). Έχει κομβικό ρόλο με την έννοια πως αναμένεται να μπορέσει να συμβάλλει στην ανάπτυξη των κατάλληλων πολιτικών για την αποτελεσματικότερη δικτύωση.  γ) την Ομάδα Συντονισμού που θα είναι στη ΓΓΣIE. Θα παρακολουθεί την εξέλιξη της πρωτοβουλίας και θα επιλαμβάνεται γενικότερων θεμάτων που παρουσιάζονται στην προσπάθεια των Ελλήνων πτυχιούχων που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό να «συνδεθούν» με την ελληνική οικονομία. δ) την Επιχειρησιακή Ομάδα που θα την αποτελεί ομάδα που συγκρότησε το ΕΚΤ  -που διαθέτει την κατάλληλη υποδομή, την τεχνογνωσία, το ανθρώπινο δυναμικό και τα επικοινωνιακά δίκτυα-  ώστε να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων υλοποίησης της πρωτοβουλίας.

(Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson)