Μανούσος Μανουσάκης: “Έχουμε γίνει η χώρα του Εγώ”

Ο σκηνοθέτης των μεγάλων επιτυχιών και δημιουργός της αγαπημένης σειράς «Το Κόκκινο Ποτάμι», που τη φετινή χρονιά έχουμε τη χαρά να απολαμβάνουμε μέσα από την τηλεόραση του OPEN, μας μίλησε για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο.

Μίλησε για την επαφή του με το κοινό και κατά πόσο τον ενδιαφέρουν τα νούμερα τηλεθέασης, ενώ αφηγήθηκε ποια ήταν η πιο δύσκολη σκηνή που έχει γυρίσει ποτέ. Ακόμη, εξέφρασε τους προβληματισμούς του για την πολιτική κατάσταση της χώρας, ενώ δε δίστασε να μιλήσει και για το προσφυγικό πρόβλημα της Ελλάδας σε μια αποκλειστική συνέντευξη στο News 24/7.

Απέχοντας για πολλά χρόνια από την τηλεόραση, τι ήταν αυτό που σας έκανε να επιστρέψετε, δέκα χρόνια μετά την τελευταία σας τηλεοπτική παρουσία;

Δεν απείχα από την τηλεόραση για να επιστρέψω. Το τηλεοπτικό πεδίο άλλαξε και ο δικός μου τρόπος έκφρασης δε χωρούσε στο προγραμματισμό των τελευταίων δέκα χρόνων. Σέβομαι πάρα πολύ τον άνθρωπο που χρηματοδοτεί και με εμπιστεύεται. Δεν θα μπορούσα να κάνω επιτυχώς μία σειρά στυλιζαρισμένη, με την θεματολογία, με την ταχύτητα, αλλά κυρίως με τις «εκπτώσεις» που απαιτούσαν, ίσως εύλογα λόγω των οικονομικών συνθηκών, οι συνθήκες δουλειάς τότε.

Ήμουν από τους τυχερούς που η τηλεόραση μου έδωσε ευκαιρίες να θέσω θέματα που με απασχολούσαν και συνεχίζουν να με απασχολούν. Μου έδωσε την ευκαιρία να ταξιδέψω και να συμμετέχω με τοπικές κοινωνίες ανά την Ελλάδα που αγαπώ και ελπίζω να ανταπέδωσα την βοήθειά που μου πρόσφεραν απλόχερα.

Όλα αυτά τα χρόνια δεν έμεινα όμως άπραγος. Μελετήσαμε την ιστορία της Εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης και κάναμε το «Ουζερί Τσιτσάνης», βασισμένο στο βιβλίο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη. Αμέσως μετά μελετήσαμε την ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και την γενοκτονία. Αυτά δεν γίνονται στο άψε – σβήσε.

Πως είναι η φετινή εμπειρία στο Κόκκινο Ποτάμι;

Φέτος, έχω την ευκαιρία να δουλέψω μαζί με τους συνεργάτες μου, σε ένα θέμα που με απασχολεί για χρόνια, χρησιμοποιώντας καινούργιες τεχνολογίες, με δοκιμασμένους και ώριμους ηθοποιούς, αλλά και με φρέσκους γεμάτους πάθος νέους ηθοποιούς μου δόθηκε από το κανάλι OPEN. Έτσι επέστρεψα στην τηλεόραση, που μου έλειψε όλα αυτά τα τελευταία χρόνια.

Πολλοί λένε “δε με ενδιαφέρουν τα νούμερα τηλεθέασης”. Βλέπετε τα νούμερα την επόμενη μέρα; Πόση σημασία έχουν για σας;

Βεβαίως και βλέπω τα νούμερα τηλεθέασης. Τα νούμερα έχουν σημασία για να καταλάβω πόση απήχηση έχει η σειρά στο κόσμο, και σε ποιες ηλικίες. Αυτό είναι σημαντικό, να επικοινωνώ με τον κόσμο, να μοιράζομαι μαζί του τους προβληματισμούς μας. Δεν κάνω μία δουλειά για να ευχαριστήσω τον εαυτό μου και τους φίλους μου, αλλά για να έχουμε μια αμφίδρομη επικοινωνιακή σχέση με τους Έλληνες, και πια όχι μόνο με τους Έλληνες, αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο εκτός των συνόρων μας. Τα νούμερα δεν ανταποκρίνονται πάντα στην ποιότητα της δουλειάς. Αλλά έχουν την σημασία τους.

Είστε ενεργός στα μέσα; Είστε κοντά με την τεχνολογία; Έχετε Facebook ή Instagram για παράδειγμα;

Είμαι ενεργός και πολύ κοντά στην τεχνολογία της δουλειάς μας και την εκμεταλλεύομαι (κάμερες, ήχος, ειδικά ψηφιακά εφέ κ.λπ.). Έχω Facebook, αλλά όταν είμαι στην προετοιμασία και στα γυρίσματα, πιστέψτε με, σπάνια έχω ελεύθερο χρόνο.

Ποια ήταν η πιο δύσκολη σκηνή που είχατε να γυρίσετε ποτέ στην καριέρα σας;

Προχθές που πήγαμε να κάνουμε γύρισμα σε ένα μαγικό μέρος της Αττικής, με έναν υπέροχο καταρράκτη και φανταστικά Κυκλώπεια βράχια στρογγυλεμένα από το νερό και τον χρόνο, ήρθαμε αντιμέτωποι με το σύγχρονο «πολιτισμό» της καθημερινότητάς μας: Τα δήθεν Graffiti..

Όλος ο χώρος ήταν «βεβηλωμένος» από την ανοησία και αμάθεια του σύγχρονου κατοίκου αυτής της χώρας. Της χώρας της πολιτιστικής κατάπτωσης. Αυτής της μικρής, αλλά επιβαλλόμενης ομάδας, της χώρας του ποδοσφαίρου και της λήθης.

Της υπέροχης χώρας μας που ευτελίζουμε, της χώρας του ΕΓΩ. Της χώρας που θρηνεί τον θάνατο των αξιών, τον εκπεσμό της ηθικής τάξης, την αυθαιρεσία του ενός που βιαιοπραγεί αισθητικά εναντίον των πολλών. Της χώρας που παρακολουθεί με διεσταλμένα από την έκπληξη μάτια, της απώλεια της γλώσσας μας, της τόσο σοφής και εννοιολογικά καίριας, να αντικαθίσταται από ανόητα ρηχά ξενόγλωσσα επιφωνήματα. Ήταν ένα πολύ δύσκολο γύρισμα.

Αρνηθήκατε ποτέ να αναλάβετε κάποια δουλειά που έπειτα έγινε μεγάλη επιτυχία; Είναι σημαντικά τα “όχι” τελικά για να φτάσει κάποιος ψηλά;

Είναι σημαντικά τα «όχι» αλλά όχι για να φτάσεις ψηλά. Είναι σημαντικά τα «όχι» για να είσαι συνεπής με τον εαυτό σου, την συνείδησή σου σε κάθε φάση της ζωής σου. Είχα όμως, μέχρι τώρα, την τύχη να υλοποιώ αυτό που ήθελα και πρότεινα στα κανάλια με τα οποία έχω συνεργαστεί. Είναι θείο δώρο να πηγαίνεις στην δουλειά σου και να μην βαρυγκωμάς, να μην θέλεις να τελειώσει η μέρα, να γυρνάς σπίτι σου με τις εικόνες που αποτύπωσες και να σκέφτεσαι τις αυριανές.

Βλέπετε τηλεόραση, κι αν ναι τι σας αρέσει;

Δεν έχω χρόνο. Τηλεόραση θα δω μετά τον Μάρτιο, που θα έχω τελειώσει τα γυρίσματα.

Από που ενημερώνεστε; Βλέπετε ειδήσεις;

Όταν είμαι σπίτι βλέπω ειδήσεις και ανάλογα με την ώρα παρακολουθώ διαφορετικά κανάλια. Όταν μπορώ διαβάζω εφημερίδες. Παρακολουθώ το κανάλι της Βουλής γιατί εκεί μπορώ να ακούσω τους πολιτικούς από την αρχή μέχρι να τελειώσουν την ομιλία τους και όχι ένα μικρό απόσπασμα που μπορεί, ξεκομμένο, να αλλοιώνει την γενική έννοια της ομιλίας του πολιτικού και να είμαι άκριτα δέσμιος κατόπιν, του σχολίου που ακολουθεί.

Το ραδιόφωνο για μένα είναι πολύ σημαντικό μέσο για ενημέρωση, διότι οδηγώ μεγάλες αποστάσεις κάθε μέρα. Από το ραδιόφωνο η ενημέρωση είναι πολύπλευρη.

Επίσης πολύτιμη ενημέρωση αποκτάς όταν συνδιαλέγεσαι με φίλους από το εξωτερικό όπου το ίδιο γεγονός αντιμετωπίζεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο στην χώρα τους.

Προτιμάτε να κάνετε σινεμά ή τηλεόραση; Ποιο απολαμβάνετε περισσότερο;

Παλιότερα το σινεμά ήταν η μεγάλη οθόνη σε μεγάλη αίθουσα με πολύ κόσμο. Υπάρχει αυτό, ευτυχώς ακόμη, και μου αρέσει, ειδικά το καλοκαιρινό σινεμά. Αλλά τώρα όταν ρωτάς κάποιον εάν είδε την «τάδε» ταινία, και ο φίλος λέει «ναι» μπορεί να εννοεί την είδε σπίτι του με φίλους, είτε με DVD, είτε την κατέβασε πληρώνοντας ένα ελάχιστο ποσό και την βλέπει στην τηλεόρασή του.

Όταν λέω κατέβασε δεν εννοώ παράνομα, γιατί θεωρώ εμετικό να κλέβεις τη δουλειά χιλιάδων οικογενειών και να πίνεις μπύρες στο σαλόνι σου με τα λάφυρά… σου.

Σαν διάθεση και αξιολόγηση η υπευθυνότητα του δημιουργού και στο σινεμά και στο θέατρο και στην τηλεόραση πρέπει να είναι η ίδια. Δεν κατατάσσω αξιολογικά τα τρία αυτά είδη θεάματος. Για εμένα είναι και τα τρία σαγηνευτικά και σπουδαία. Κανένα δεν υπολείπεται του άλλου σε σημαντικότητα. Η ευθύνη απέναντι στον θεατή είναι η ίδια.

Ταινία Βαρθολομαίος: έτος 1972 και η ταινία σας απαγορεύεται μέσα στη Χούντα. Τι αναμνήσεις έχετε από αυτή την μαύρη περίοδο της ιστορίας;

Έχω τις αναμνήσεις του εικοσάχρονου που ήμουν τότε. Η δύναμη και η ορμή του ιδεολόγου χωρίς την εμπειρία και την γνώση που αποκτάει αργότερα. Θα αλλάζαμε τον κόσμο αμέσως. Άγνοια κινδύνου. Ο θυμός του να μην μπορείς να εκφραστείς και να κοιτάς πίσω από τον ώμο σου μήπως σε ακούει κανείς, οι απαγορεύσεις βιβλίων, τραγουδιών, σκέψης, έκφρασης, γνώσης και μελέτης. Η καπηλεία της πατρίδας, της σημαίας μας, από ένα ολοκληρωτικό καθεστώς.

Θυμάμαι τις προβολές στην Αλκυονίδα τότε, τις συζητήσεις με τον κόσμο μετά την προβολή, το αντιφεστιβάλ που οργάνωσα όταν η ταινία «κόπηκε» από το Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Ο Μάνος Χατζηδάκης, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο χαράκτης Τάσος που ήρθαν να παρακολουθήσουν την προβολή. Ήταν μαγικό – απρόσμενο.

Η άδεια προβολής που τελικά δόθηκε.

Οι προβολές αργότερα στην Θυμέλη στην Θεσσαλονίκη, η δημιουργία, μαζί με φοιτητές, της κινηματογραφικής λέσχης Θεσσαλονίκης στο θέατρο Αμαλία το 72’. Και βέβαια κορυφαίο γεγονός η γνωριμία με την Μαρία, τότε στη Θεσσαλονίκη.

Ποια η άποψη σας για την πολιτική στην Ελλάδα; Έχουν μάθει οι Έλληνες μέσα από τα λάθη τους;

Αχ… Η πολιτική… Αχ! Όλοι μαθαίνουμε μέσα από τα λάθη μας, αλλά μαθαίνουμε και μέσα από τις σωστές αποφάσεις που παίρνουμε στην ζωή μας. Βέβαια, το αν κάναμε το σωστό ή αν κάναμε λάθος το μαθαίνουμε «κατόπιν εορτής».

Βέβαια κυρίως δεν μαθαίνουμε, ξεχνάμε, συγχωρούμε εύκολα. Είμαστε «μεγαλόθυμοι» δυστυχώς.

Το να ξεχωρίζει κανείς την αλήθεια από το ψέμα είναι το πιο πολύπλοκο πράγμα την εποχή της άκρατης και ανεξέλεγκτης πληροφόρησης. Την εποχή της αυθαιρεσίας και της διαρραγής του κοινωνικού ιστού.

Θα κατεβαίνατε στην πολιτική σκηνή; Σας έχουν γίνει προτάσεις;

Όχι δεν θα κατέβαινα στην πολιτική σκηνή. Δεν έχω τις γνώσεις που χρειάζονται ούτε την θέληση να ασχοληθώ με κάτι άλλο από το επάγγελμά μου. Αυτό όμως που με ευχαριστεί και, όταν έχω καιρό, συνεργάζομαι ενεργά είναι με πολιτιστικά δρώμενα που προωθούν την χώρα και τα αγροτικά προϊόντα που παράγονται στην πατρίδα μας.

Επί δεκαπέντε χρόνια διοργάνωνα την Γιορτή Ελιάς και Λαδιού στην Σελλασία της Λακωνίας, μια γιορτή προώθησης των Λακωνικών αγροτοκτηνοτροφικών προϊόντων. Μια γιορτή που ταξιδεύουμε σε όλη της Ελλάδα. Επίσης ασχολήθηκα με τα πολιτιστικά του Δήμου Σπάρτης για τρία χρόνια.

Όμως δεν κουράζομαι και δεν θα κουραστώ ποτέ να είμαι εναντίον του ρατσισμού, της βίας και της μισαλλοδοξίας και να το εκφράζω με όποιον τρόπο μπορώ.

Δημιουργώντας μια σειρά που πραγματεύεται τον πόλεμο, την προσφυγιά, ποια είναι η άποψή σας για τη σύγχρονη προσφυγιά;

Η προσφυγιά είναι ένα πολυσύνθετο και επαναλαμβανόμενο ιστορικό γεγονός μέσα στους αιώνες. Τι θα πει σύγχρονη προσφυγιά; Η προσφυγιά είτε παλαιότερη είτε τωρινή είναι προσφυγιά. Άνθρωποι κατατρεγμένοι, βασανισμένοι, απαξιωμένοι, από τα επιχειρηματικά μεγάλα συμφέροντα. Άντε να καταλάβει κανείς τι γίνεται στην διεθνή πολιτική σκηνή για να μπορεί έγκαιρα να πάρει τα μέτρα του.

Πως σας βρίσκουν οι πρόσφατες διαδηλώσεις κατά των προσφύγων σε Αθήνα και νησιά;

Η διαδήλωση είναι ο τρόπος που εκφράζονται μαζικά οι πολίτες. Διαμαρτύρονται και διατυπώνουν τα αιτήματά τους. Ότι κάποιοι αμαυρώνουν για να εκμεταλλευτούν για δικούς τους λόγους αυτή την δημοκρατική έκφραση είναι φανερό. Οι διαδηλώσεις, όσο έχω παρακολουθήσει στις ειδήσεις, στην πλειοψηφία τους, δεν είναι κατά των προσφύγων, αλλά απαιτούν να βρεθούν λύσεις λειτουργικές και ανθρώπινες στα τεράστια κοινωνικά προβλήματα που δημιουργεί η προσφυγιά.

Τι να περιμένουμε στο Κόκκινο Ποτάμι;

Στο Κόκκινο Ποτάμι να περιμένουμε να συνεχιστεί η ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού και του κάθε ήρωα ξεχωριστά, να αναπαραστήσουμε με συνέπεια και ενάργεια την εποχή, να προβάλουμε την ιστορική αλήθεια μιας τραγικής σελίδας του Ελληνισμού.

Τέλος, τι είναι αυτό που σας δίνει δύναμη και κίνητρο για ζωή;

Δύναμη και κίνητρο για ζωή μου δίνει η προετοιμασία της επόμενης δουλειάς, το σπίτι μου, οι φίλοι, το διάβασμα, ο ουρανός, τα άστρα, η θάλασσα, το οξυγόνο που αναπνέω. Και η Μαρία…