Οι 7 αδελφές της Γης και η πιθανότητα φιλοξενίας ζωής

Η ανακάλυψη συστήματος επτά εξωπλανητών, γύρω από το κοντινό στη Γη άστρο Trappist-1, στον αστερισμό του Υδροχόου, ανακοινώθηκε με κάθε επισημότητα από τη NASA, αλλάζοντας τα πάντα σχετικά με την έρευνα για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής.

Το μέγεθος των πλανητών που “μοιάζουν” με τη Γη, καθώς και η ύπαρξη υγρού νερού στην επιφάνεια τριών από αυτούς, αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας στους επιστήμονες για την ανάπτυξη – δυνητικά – ζωής στο συγκεκριμένο πλανητικό σύστημα. Ήδη, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble ερευνά τις ατμόσφαιρες γύρω από αυτούς τους πλανήτες, για πιθανό εντοπισμό κάποιου είδους ζωής.

Εξωπλανήτες ωστόσο, γύρω από διάφορα άστρα, σε διάφορες αποστάσεις από τη Γη έχουν ανακαλυφθεί κι άλλες φορές στο παρελθόν. Σε τι διαφέρει λοιπόν αυτή η ανακάλυψη, ώστε να δικαιολογείται η τόσο μεγάλη επισημότητα στην ανακοίνωσή της και πόσο απαγορευτική ή μη είναι η απόσταση στην οποία εντοπίστηκε το πλανητικό σύστημα για περαιτέρω έρευνα; Η Επίκουρος Καθηγήτρια του Τομέα Αστροφυσικής Αστρονομίας και Μηχανικής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Παναγιώτα Πρέκα – Παπαδήμα, εξηγεί στο NEWS 247.

Σαράντα έτη φωτός είναι… σχετικά κοντά

ΑΝ ΠΗΓΑΙΝΑΜΕ ΜΕ ΔΙΑΣΤΗΜΟΠΛΟΙΟ, ΜΕ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ, ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ 40 ΧΡΟΝΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΜΕ

Όπως σημειώνει η κα Πρέκα – Παπαδήμα, η μεγάλη βαρύτητα της εν λόγω ανακάλυψης έγκειται στο γεγονός αφενός ότι “οι τρεις από τους πλανήτες αυτούς ταιριάζουν σε διαστάσεις με τη Γη και αφετέρου, επειδή είναι στη σωστή απόσταση από το αντίστοιχο αστέρι τους, ώστε να έχουν τη δυνατότητα ύπαρξης νερού στην επιφάνειά τους”.

Το άστρο Trappist-1, ένας πολύ ψυχρός ερυθρός νάνος με μέγεθος μόλις το 8% του Ήλιου μας και οριακά μεγαλύτερο του πλανήτη Δία, έχει φωτεινότητα μόλις το 0,05% της φωτεινότητας του Ήλιου.

Οι πλανήτες διαγράφουν μια πλήρη τροχιά γύρω από το μητρικό άστρο τους σε μιάμιση έως 13 γήινες μέρες (η διάρκεια του έτους τους). Αν και βρίσκονται πολύ πιο κοντά στο άστρο τους από ό,τι η Γη στον Ήλιο, δεν “ψήνονται” από αυτό, επειδή το Trappist-1 είναι ένα πολύ πιο ψυχρό άστρο, άρα εκπέμπει λιγότερη ακτινοβολία.

Αναλύοντας περαιτέρω, η κυρία Πρέκα Παπαδήμα εξηγεί, ότι “οι τρεις αυτοί πλανήτες αυτοί είναι στη habitable zone, στη ζώνη δηλαδή όπου υπάρχει δυνατότητα ανάπτυξης ζωής. Αυτό έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση, να είναι ο πλανήτης σε μία συγκεκριμένη απόσταση από το αστέρι του (απόσταση που υπολογίζεται πόση πρέπει να είναι και ονομάζεται habitable zone), ώστε να έχει δυνατότητα, να υπάρχει υγρό νερό στην επιφάνειά του. Το νερό σε υγρή μορφή, είναι απαραίτητο στοιχείο για τη ζωή. Για μας, το αστέρι μας είναι ο Ήλιος. Εμείς, η Γη και ο Άρης είμαστε στη habitable zone. Αυτοί οι δύο μόνο. Ζωή δεν βρήκαν σε αυτούς τους πλανήτες, δεν είπαν ότι βρήκαν, είπαν όμως ότι αυτοί οι πλανήτες δυνητικά θα μπορούσαν, να φιλοξενήσουν οποιαδήποτε μορφή ζωής, από πρωτόζωα, μικρά βακτήρια μέχρι οτιδήποτε”.

Πόσο επιτρέπει όμως η απόσταση στην οποία βρίσκεται το νέο πλανητικό σύστημα από τη Γη την περαιτέρω εξερεύνησή του; Είναι κοντινή ή απαγορευτική;

Σύμφωνα με την κυρία Πρέκα Παπαδήμα, “οι πλανήτες βρίσκονται σε 40 περίπου έτη φωτός από εμάς, μία απόσταση που είναι σχετικά κοντά, για να μπορούμε να τους παρατηρούμε. Η απόσταση αυτή δεν είναι απαγορευτική. Αν πηγαίναμε με ένα διαστημόπλοιο, με την ταχύτητα του φωτός, που είναι 300.000 χλμ το δευτερόλεπτο, θα θέλαμε 40 χρόνια για να πάμε. Με άλλα όργανα όμως που έχουμε, με διαστημοσυσκευές, τα σαράντα έτη φωτός μπορούμε να τα παρατηρούμε άνετα. Επομένως, με αυτήν την έννοια είναι κοντά, της παρατήρησης”.

Οι “7 αδελφές της Γης” που έγιναν “3”

ΤΟ ΥΓΡΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΖΩΗΣ

Η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία αναφέρθηκε σε “7 αδελφές της Γης”, ξεκαθαρίζοντας ωστόσο, ότι από τους πλανήτες αυτούς, μόνο οι τρεις θα μπορούσαν δυνητικά να φιλοξενήσουν ζωή.

“Ενώ στην αρχή είπαν για περισσότερους πλανήτες, στην πορεία ανακοίνωσαν ότι είναι τρεις αυτοί οι πλανήτες. Πώς εμείς έχουμε τόσους πλανήτες, που γυρνούν γύρω από τον Ήλιο; Έτσι κι εκεί, βρήκαν εφτά, αλλά οι τρεις είναι μέσα σε αυτό το όριο. Οπότε εκεί, κεντρίζει το ενδιαφέρον στους επιστήμονες, να τους παρατηρήσουν περισσότερο, να τους ψάξουν καλύτερα”, ξεκαθαρίζει η κυρία Πρέκα – Παπαδήμα.

Όσον αφορά στις θερμοκρασίες που είπαν οι επιστήμονες, ότι αναπτύσσονται σε αυτούς τους πλανήτες και κυμαίνονται μεταξύ 0 – 100 βαθμών Κελσίου, η καθηγήτρια σημειώνει, πως είναι επίσης στοιχείο υπέρ της δημιουργίας ζωής.

“Το 0 – 100 βαθμοί δεν είναι απαγορευτικό. Το γεγονός ότι βρίσκονται μέσα σε αυτή τη ζώνη δίνει όλες τις παραμέτρους, που χρειάζεται κάποιος πλανήτης, προκειμένου δυνητικά, να αναπτυχθεί εκεί ζωή. Δηλαδή και η θερμοκρασία αυτή είναι σωστή, για τη δημιουργία ζωής”, λέει χαρακτηριστικά.

Τι αλλάζει στη ζωή… μας

ΤΙ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ

“Προς το παρόν δεν αλλάζει κάτι, με την έννοια ότι δεν βρέθηκε ζωή. Από τη NASA δεν ανακοινώθηκε, ότι βρέθηκε οποιοδήποτε είδος ζωής, έστω ένα βακτήριο. Αλλά το ότι έχουμε πλανήτες και αλλού, μακριά μας, που είναι σαν τη Γη και θα μπορούσε, να αναπτυχθεί ζωή. Δεν μας είπαν κάτι άλλο μέχρι στιγμής”, ξεκαθαρίζει η καθηγήτρια, σημειώνοντας:

“Και βέβαια, να πούμε, ότι και σε άλλα αστέρια, πιο παλιά, έχουν βρεθεί εξωπλανήτες που είναι σαν τη Γη, αλλά είναι σε άλλες αποστάσεις. Δεν είναι αυτή η πρώτη φορά. Οι εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί είναι εκατοντάδες και ανακαλύπτονται συνέχεια, γύρω από διάφορα άστρα, σε διάφορες αποστάσεις. Αλλά οι περισσότεροι είναι σαν τον Δία ή τον Ποσειδώνα. Μα αυτοί οι πλανήτες δεν είναι κατάλληλοι, για να αναπτυχθεί ζωή. Δεν είναι χώμα να πατήσεις ο Δίας, είναι αέρια”.

Όσον αφορά το κατά πόσο θα μπορούσαν πάντως, να δουν κάποιο είδος ζωής όπως βακτήριο σε αυτή τη φάση ή είναι κάτι, που μπορεί να εντοπιστεί σε δεύτερο στάδιο, η καθηγήτρια υπογραμμίζει, πως αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίον είπαν, ότι θα εστιάσουν τις έρευνές τους στο μέλλον.

“Βέβαια όλο αυτό, με διαστημοσυσκευές από μακριά, γιατί δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή η δυνατότητα, να πας εκεί κοντά. Το Hubble είναι ένα πάρα πολύ καλό διαστημικό τηλεσκόπιο και θα δώσει πολύ καλά στοιχεία. Διακρίνει πολύ καλά και περιμένουν, να πάρουν πολύ καλά στοιχεία μέσα από αυτό. Είναι σαν να έχεις εδώ ένα μεγάλο τηλεσκόπιο στη Γη και να κοιτάς το φεγγάρι. Εδώ έχουμε ένα πολύ μεγάλο τηλεσκόπιο, που βρίσκεται έξω από τη Γη κι αυτό είναι πολύ καλό, γιατί δεν σου βάζει μέσα προβλήματα που βάζει η ατμόσφαιρα της Γης και συνεπώς φτάνεις πολύ πιο μακριά σε παρατήρηση, με πολύ καλή διακριτική ικανότητα. Μαζί και με άλλες διαστημοσυσκευές, προφανώς θα χρησιμοποιηθεί το Hubble, για να δουν ό,τι καλύτερο μπορέσουν”.

Ανοιχτό θέμα η “Έρευνα για ζωή” στο δικό μας πλανητικό σύστημα ή αλλού

ΔΕΝ ΤΟ ΕΧΟΥΜΕ ΑΦΗΣΕΙ, ΤΟ ΨΑΧΝΟΥΜΕ

Πόσο σημαντική είναι αυτή η ανακάλυψη και με ποια άλλη σημαντική ανακάλυψη του πρόσφατου ή πιο μακρινού παρελθόντος, μπορεί να συγκριθεί;

“Το θέμα ανάγεται στο πλαίσιο που λέμε “Έρευνα για ζωή”. Είτε μιλάμε για το δικό μας πλανητικό σύστημα είτε μιλάμε για εξωπλανήτες ή κάτι άλλο. Αυτό το θέμα είναι ένα ανοιχτό θέμα, πολύ ενδιαφέρον, που υπάρχει πάντα”, λέει η κυρία Πρέκα Παπαδήμα και προσθέτει:

“Πριν από δέκα μέρες, η ίδια η NASA ανακοίνωσε κάτι άλλο, πολύ δίπλα μας. Το διαστημόπλοιο Dawn στον νάνο πλανήτη Δήμητρα βρήκε στοιχεία για υδροθερμική δραστηριότητα, που ευνοεί ανάπτυξη βακτηρίων, το οποίο είναι επίσης πολύ σοβαρό. Επίσης, όλα αυτά που βρίσκουν συνέχεια στον Άρη είναι πολύ σοβαρά. Όλα αυτά που είναι στο πλαίσιο της έρευνας για ζωή, είναι πολύ σημαντικά. Δεν το έχουμε αφήσει, το ψάχνουμε”.