Π. Μαραγκός: ‘Αν μπορούσα θα έκανα σκίτσο κατά του φασισμού στον τοίχο της Βουλής’

Συνέντευξη στον Χρήστο Καράμπελα

Ο Πάνος Μαραγκός, σκιτσογράφος της εφημερίδας «Έθνος» και πρόεδρος της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων είναι ένας δεινός μάστορας της πένας και του πολιτικού σχολίου. Τα σκίτσα του όχι μόνο “γαργαλούν” το μάτι και προκαλούν το μειδίαμα των αναγνωστών του αλλά καταγράφουν την ουσία των γεγονότων της σύγχρονης δημόσιας ζωής.

Το ταλέντο του αναγνωρίστηκε για τρίτη φορά την τελευταία δεκαετία από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών που του απέδωσε εκ νέου ειδική μνεία για το σκίτσο του που δημοσιεύτηκε στο «Έθνος» της 25ης Σεπτεμβρίου 2017, στο οποίο απεικονίζεται ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Κιμ Γιονγκ Ουν να ισορροπούν με δυσκολία στις μύτες δύο πυραύλων και να παίζουν μια επικίνδυνη παρτίδα τένις, χρησιμοποιώντας τη Γη ως μπαλάκι.

Είχε προηγηθεί το 2007 μια εύφημος μνεία για μια πρωτότυπη γελοιογραφία με θέμα ξανά τα πυρηνικά όπλα και πρωταγωνιστή τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους και το 2015 η βράβευση για το σκίτσο του με θέμα το προσφυγικό και την αδιαφορία της Ευρώπης για τους χιλιάδες Σύρους που αναζήτησαν καταφύγιο στη Δύση.

Με αφορμή τους εύστοχους προβληματισμούς του και την ευφάνταστη κριτική του στις σύγχρονες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, το News 24/7 με τον καταξιωμένο γελοιογράφο για όλα: Για τον Τραμπ και την κονταρομαχία του με τον ηγέτη της Πιονγιάνγκ,  για τη λογοκρισία στην πολιτική κριτική, για τον ρόλο του σκιτσογράφου σήμερα και για τους στόχους της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων να καταστεί η Ελλάδα νέο διεθνές κέντρο γελοιογραφίας.

Είναι η τρίτη φορά που διακρίνεστε την τελευταία δεκαετία για το σκίτσο σας από τον ΟΗΕ. Ένα σχόλιό σας για αυτό.

«Θεωρώ προφανώς ότι υπάρχει μια ικανοποίηση γιατί αναγνωρίζεται η δουλειά μου διεθνώς και σε υψηλό επίπεδο αλλά ταυτόχρονα αντανακλά και στην ελληνική γελοιογραφία που έχει ανέβει επίπεδο και μπορεί άνετα να σταθεί στο εξωτερικό.

Ακριβώς αυτό, δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη η ελληνική γελοιογραφία εκτός συνόρων.

«Αυτοί οι διαγωνισμοί επειδή είναι διεθνείς και γίνονται στο εξωτερικό αφορούν κυρίως θέματα της διεθνούς επικαιρότητας και μεγάλα θέματα, τα οποία είναι γνωστά παγκοσμίως. Εμείς εδώ οι Έλληνες σκιτσογράφοι έχουμε ένα “μειονέκτημα” σε αυτό, όχι ως προς την ποιότητα αλλά ως προς τη θεματολογία. Δηλαδή ο ελληνικός Τύπος και στην Ελλάδα γενικώς είμαστε λίγο “κλεισμένοι στο καβούκι μας”. Κάνουμε σκίτσα που αφορούν πιο πολύ στην ελληνική επικαιρότητα και ασχολούμαστε πιο πολύ με τα δικά μας, υπάρχει μια εσωστρέφεια. Στη λογική ότι εμείς δεν έχουμε πολύ υλικό, πληθώρα διεθνών θεμάτων, σκίτσων και δουλειάς  ώστε να επιλέξουμε ως προς το τι στέλνουμε έξω. Αυτό μας δυσκολεύει λιγάκι (ως προς την προβολή στο εξωτερικό).»

Υπάρχει όμως πλέον το προσφυγικό ή το καλοκαίρι του 2015.

«Υπάρχουν προφανώς θέματα που προφανώς αντανακλούν διεθνώς και αφορούν τη διεθνή κοινότητα, όπως είναι το προσφυγικό, οι εξοπλισμοί, ο ανταγωνισμός της Αμερικής με τη Βόρεια Κορέα, το Brexit, η οικονομική κρίση στη χώρα μας… Όλα αυτά είναι θέματα διεθνή που μπορούμε και εμείς να τα “σχολιάζουμε” και αποτελούν διαβατήριο προς το εξωτερικό.»

Μιλώντας για το σκίτσο με το οποίο διακριθήκατε, απεικονίζετε τον Τραμπ να έχει επιδοθεί σε μια επικίνδυνη παρτίδα τένις με τον Κιμ Γιονγκ Ουν. Φοβάστε ότι η μπάλα-υδρόγειος θα πέσει;

«Ακριβώς αυτό επισημαίνει το σκίτσο. Συμπυκνώνει σε μια εικόνα την ισορροπία τρόμου που διαμορφώνεται όσον αφορά στο μέλλον μας και στο ότι αυτό εξαρτάται από δύο ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί να είναι έως και ανισόρροποι. Αυτή η ισορροπία του τρόμου αφορά βέβαια και τους ίδιους γιατί και οι ίδιοι ισορροπούν με πολύ δυσκολία στο σκίτσο, που σημαίνει ότι και αυτοί παίζουν κορώνα-γράμματα την ύπαρξή τους .»

Θα σταθούν άραγε ή θα τους ρίξει η ισορροπία που δεν έχουν;

«Ελπίζω να τους ρίξει. Πριν πέσουμε εμείς.»

Τον Σεπτέμβρη που πέρασε ο ευρωβουλευτής κ. Κούλογλου κατήγγειλε τη λογοκρισία σε βάρος 12 Ελλήνων σκιτσογράφων σε έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου για τα 60 χρόνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Αυτή η έκθεση δεν ήταν μια ολοκληρωμένη αυτόνομη έκθεση αλλά ένα τμήμα της έκθεσης για την Ευρώπη που έκανε πέρυσι η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων στο μετρό. Ο κ. Κούλογλου ήθελε να κάνει μια έκθεση στο Ευρωκοινοβούλιο για την Ευρώπη αλλά ο χώρος ήταν περιορισμένος, δεν μπορούσε να πάει η έκθεση της Λέσχης με 150 σκίτσα. Μας ζήτησε λοιπόν 27-28 σκίτσα, ένα από τον κάθε σκιτσογράφο που συμμετείχε. Από τα 28 αυτά σκίτσα που έστειλε, τα 12 κόπηκαν, είχαν ένα ‘Χι’, με αποτέλεσμα να μην παρουσιαστεί η έκθεση στο Ευρωκοινοβούλιο».

Επομένως υφίσταται λογοκρισία; Υπάρχει σήμερα λογοκρισία στην Τέχνη ή τη σάτιρα;

«Το θέμα είναι ποιος καθορίζει τα όρια. Στο παράδειγμα αυτό προσπαθούμε ακόμα να κατανοήσουμε τα “όρια”, τα οποία έβαλαν οι συγκεκριμένοι λογοκριτές. Δεν γνωρίζουμε τη λογική με την οποία κινήθηκε η αρμόδια Βρετανίδα ευρωβουλευτής ούτε καταλαβαίναμε ποιο ήταν το κριτήριό της.

Κατά τα χρόνια της κρίσης πώς βιώνουν οι Έλληνες γελοιογράφοι την τρέχουσα επικαιρότητα και πώς τους επηρεάζει;

«Πάντα οι γελοιογράφοι ασκούν κριτική στην κάθε είδους εξουσία και οφείλουν να εκφράζουν τα συμφέροντα του αδύνατου έναντι του ισχυρού αλλιώς καταλήγουν να γίνουν ο… «γελωτοποιός του βασιλιά». Προφανώς βιώνουν την κρίση και σε προσωπικό και σε επαγγελματικό επίπεδο. Αν δει κανείς τον όγκο της δουλειάς των Ελλήνων σκιτσογράφων θα διαπιστώσει ότι το κύριο βάρος εστιάζει και επικεντρώνει σε αυτόν τομέα.»

Με τις εξελίξεις στον τομέα της Επικοινωνίας και το νέο μιντιακό μοντέλο που αναπτύσσεται μέσα από συγχωνεύσεις και ομίλους, πιστεύετε μπορεί να υπάρξει πλέον ανεξάρτητη, ανεπηρέαστη κριτική;

«Πιστεύω ότι η ανεξαρτησία είναι σχετική. Προφανώς και ο κάθε σκιτσογράφος δεν παραβαίνει τις βασικές αρχές και την άποψή του αλλά ένας αυτοπεριορισμός πολλές φορές υπάρχει ώστε το σκίτσο του να είναι συμβατό και να μην είναι σε τέλεια αντίθεση με το μέσο, στο οποίο εργάζεται.»

Ποιες είναι οι αρχές του σκιτσογράφου;

«Να μην εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα. Να ελέγχουν την εξουσία και να είναι με το μέρος του αδύνατου.»

Θα αλλάζατε κάποιο σκίτσο σας ή θα το ξαναχρησιμοποιούσατε;

«Πιστεύω ότι υπάρχει μια ανακύκλωση των θεμάτων. Μερικές φορές ίσως και να πέφτουμε στην παγίδα της επανάληψης. Προφανώς επαναλαμβάνεται η επικαιρότητα και έτσι κάποια σκίτσα που κάναμε πριν από 5,6 ή 10 χρόνια να φαντάζουν επίκαιρα ακόμα και σήμερα»

Αν μπορούσατε να φιλοτεχνήσετε κάτι κρυφά έξω από το κτίριο της Βουλής τι θα ήταν αυτό;

«Θα διάλεγα κάτι ενάντια στον φασισμό, σε αυτό το αυγό του φιδιού που εκκολάπτεται αυτήν τη στιγμή στη χώρα μας, στην Ευρώπη και παγκοσμίως.»

Μιλήστε μας λίγο για τη Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων.

«Η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων ειδικά τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται πάρα πολύ έντονα. Έχει πραγματοποιήσει δύο πολύ σημαντικές εκθέσεις το 2016 και το 2017. Η πρώτη ήταν με αφορμή και θέμα το προσφυγικό και τιτλο «ΤΟ ΜΕΤΕΩΡΟ ΒΗΜΑ». Ξεκίνησε από το Νότιο Αιγαίο, εκεί όπου έρχονται οι μεγάλες ροές και παρατηρείται το μεγάλο πρόβλημα. Εκανε μια μεγάλη περιοδεία σε Αγαθονήσι, Ρόδο, Κω και μετά ήρθε στην Αθήνα,στον εκθεσιακό χώρο του ΜΕΤΡΟ ΣΤΟ Σύνταγμα, όπου σημείωσε τεράστια επιτυχία με μεγάλο αριθμό επισκεπτών, πέρασε από το πανεπιστήμιο του Βαγιαδολίβ και Οβιέδο στην Ισπανία και συνέχισε φέτος στα Χανιά. Εκδόθηκε μάλιστα και σχετικό άλμπουμ.

Η έκθεση συνεχίστηκε για δεύτερη χρονιά με θέμα την Ευρώπη και τίτλο «SWEET EUROPE” και λόγω του Brexit συμμετείχαν σε αυτή και Βρετανοί σκιτσογράφοι με αποτέλεσμα να υπάρξει μια μεγάλη διοργάνωση με 28 Έλληνες συμμετέχοντες και 27 Βρετανούς.

Με την συμμετοχή στην διοργάνωση της Βουλής, της Περιφέρειας Αττικης και του Μορφωτικού ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ, η έκθεση καθιερώνεται ως θεσμός σε ετήσια βάση και θα επαναληφθεί με νέο θέμα τον ερχόμενο Μάιο στον χώρο του Μετρό!

Συζητάμε επίσης για “ανταλλαγή” σκιτσογράφων. Να φιλοξενήσουμε έργα και δημιουργούς του εξωτερικού που θα παρουσιάσουν το έργο τους  στο κοινό της χώρας μας και αντίστοιχα να στείλουμε ελληνικές δημιουργίες και γελοιογράφους σε διεθνείς διοργανώσεις.

Τέλος σκεφτόμαστε να διοργανώσουμε στην Αθήνα μια διεθνή ‘Biennale’ διαγωνιστικής γελοιογραφίας ώστε να καταστήσουμε την Αθήνα και την Ελλάδα κέντρο της παγκόσμιας γελοιογραφίας. Αυτοί είναι οι στόχοι μας.»

* Ο Πάνος Μαραγκός γεννήθηκε το 1957 στη Λευκάδα. Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Πρωτοδημοσίευσε σκίτσα του στο σατιρικό “Ποντίκι” από τον πρώτο καιρό της έκδοσής του μέχρι τον Σεπτέμβρη του 1981.

Πολιτικός γελοιογράφος στο μεταδικτατορικό “Έθνος” από την έκδοσή του (1981) έως και σήμερα και στο “Έθνος της Κυριακής”. Συνεργάστηκε με την εφημερίδα “Δρόμος της Αριστεράς”, με διαφημιστικές εταιρείες και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (εικονογράφηση βιβλίων πληροφορικής). Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Είναι ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων.