Pokemon Go, τάξη και ασφάλεια: Πώς θα αποφύγεις τα νομικά προβλήματα

Πριν από έναν περίπου μήνα η Nintendo έβαλε ξανά στη ζωή μας τα «τερατάκια τσέπης» που έκαναν θραύση τις δύο περασμένες δεκαετίες όχι μόνο στο Game Boy αλλά και σε τηλεοπτικές σειρές, ταινίες και άλλα σχετικά προϊόντα συνολικής αξίας που αγγίζει τα 5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Και αν η επιτυχία είναι αναμενόμενη όταν ένα τόσο δημοφιλές brand μπαίνει σε μια ραγδαία αναπτυσσόμενη αγορά, όπως αυτή της τεχνολογίας επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality) που αναμένεται να κλείσει με 100% αύξηση την πενταετία 2013-2018, η απήχηση του Pokemon Go είναι εκτός πραγματικότητας, ακόμα και επαυξημενης…

Με τη βοήθεια της εν λόγω τεχνολογίας, το Pokemon Go ξεπερνάει τα όρια του ηλεκτρονικού παιχνιδιού που παίζει κάποιος μπροστά στην οθόνη του κινητού του και μεταφέρει τον παίκτη σε επαφή με το φυσικό κόσμο, κάνοντας ορισμένες φορές τα όρια μεταξύ του εικονικού και του πραγματικού κόσμου γίνονται δυσδιάκριτα. Αυτό το χαρακτηριστικό του νέου αυτού παιχνιδιού είναι που κάνει τους παίκτες να «κολλάνε», με συνέπεια ορισμένοι χρήστες ενοχλούν τους ιδιοκτήτες παρακείμενων ακινήτων, όταν η αναζήτηση για Pokemon τους οδηγεί κοντά σε ιδιωτικές κατοικίες. Στις ΗΠΑ ένας άνδρας πυροβόλησε δυο εφήβους διότι «κυνηγούσαν» τερατάκια  έξω από την πόρτα του σπιτιού του, ενώ βλέπουμε ιδιοκτήτες να τοιχοκολλούν προειδοποιητικές ανακοινώσεις καλώντας τους επίδοξους «κυνηγούς» να μείνουν μακριά από τον ιδιωτικό τους χώρο, προειδοποιώντας για τις νομικές συνέπειες. Και η καταπάτηση ιδιωτικής περιουσίας είναι ένα μόνο από τα νομικά ζητήματα που εγείρει η νέα τεχνολογία. Θέλοντας να μάθουμε τι ισχύει στην Ελλάδα βάσει νομοθεσίας, τι πρέπει να προσέχουν οι παίκτες και πώς μπορούν να αποφύγουν διάφορες κακοτοπιές επικοινωνήσαμε με τον δικηγόρο Γιάννη Ιγγλεζάκη, αναπληρωτή καθηγητή στη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης με εξειδίκευση στο Δίκαιο της Πληροφορικής.

Τι προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για παραβίαση ιδιωτικού χώρου και διατάραξη οικιακής ειρήνης; Τι πρέπει να προσέξει ένας παίκτης για να μην έχει προβλήματα με το νόμο;

Η παράνομη είσοδος στην κατοικία άλλου ή στο χώρο που χρησιμοποιεί αυτός για την εργασία του ή σε χώρο περικλεισμένο συνιστά το αδίκημα της διατάραξης οικιακής ειρήνης (άρθρο 334 του Ποινικού Κώδικα). Βεβαίως, το αδίκημα είναι χαμηλής απαξίας, καθώς τιμωρείται με μικρή ποινή (φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή χρηματική ποινή) και ύστερα από έγκληση, όχι αυτεπάγγελτα. Ως εκ τούτου, θα πρέπει οι παίκτες να είναι προσεκτικοί, ώστε να μην εισέρχονται σε ιδιωτικούς χώρους. Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι οι δικαιούχοι του παιχνιδιού (Nintendo και Niantic labs) δεν ευθύνονται – καταρχήν τουλάχιστον, για παράνομες πράξεις, στις οποίες επιδίδονται οι παίκτες, καθώς στους όρους χρήσης του παιχνιδιού προβλέπεται ότι ο χρήστης δεν θα προβεί στη διάπραξη του αδικήματος της διατάραξης οικιακής ειρήνης (trespassing, στο αγγλοσαξονικό δίκαιο). Το μέτρο της επιμέλειας των παικτών είναι, συνεπώς, αυξημένο.

Ο ιδιοκτήτης, αντίστοιχα, που ενοχλείται, υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να καλέσει την αστυνομία; Μπορεί για παράδειγμα ακόμα κι αν ο κυνηγός είναι στο πεζοδρόμιο έξω από το σπίτι του και όχι μέσα στην ιδιωτική του περιουσία;

Όχι, αν δεν υπάρχει είσοδος εντός κατοικίας ή άλλου ιδιωτικού χώρου, δεν διαπράττεται κάποιο αδίκημα, με βάση το Ελληνικό δίκαιο, εκτός αν διαπράττεται το πταίσμα της διατάραξης ησυχίας (άρθρο 417 ΠΚ), σε περίπτωση που προκαλούνται θόρυβοι, διαπληκτισμοί ή άλλες τέτοιες πράξεις.
Προς στιγμήν, πάντως, δεν έχουμε δει στην Ελλάδα να συμβαίνουν τα ευτράπελα που σημειώθηκαν στις ΗΠΑ, καθώς στη Χώρα μας, απ’ όσο γνωρίζω, το παιχνίδι λαμβάνει χώρα στις πλατείες των μεγάλων πόλεων, όπως το Σύνταγμα, στην Αθήνα και η πλατεία Αριστοτέλους και ΧΑΝΘ, στη Θεσσαλονίκη.

Οι Αρχές του Μουσείου Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ απηύθυναν έκκληση προς τους παίκτες του νέου παιχνιδιού, να μην παίζουν με τα κινητά τους τηλέφωνα κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους στον χώρο. Μια αντίστοιχη ανακοίνωση έβγαλε και το Νεκροταφείο Arlington στη Βιρτζίνια… Στην Ελλάδα τι ισχύει με μουσεία και μνημεία;

Ασφαλώς, θα πρέπει και τα Ελληνικά Μουσεία και άλλοι δημόσιοι φορείς να προσαρμόσουν τους κανονισμούς τους, ώστε να μην επιτρέπεται η χρήση κινητού τηλεφώνου και το «κυνήγι pokemon» μέσα σε αυτά. Πάντως, προς στιγμήν δεν ανέκυψε κάποιο αντίστοιχο θέμα, στη Χώρα μας.

Οι αρχές της Βοσνίας προειδοποίησαν τους «κυνηγούς» να μην μπαίνουν σε περιοχές που ενδέχεται να περιέχουν νάρκες… Είναι πιθανό να έχουν «τοποθετηθεί» Pokemon σε περιοχές που κρύβουν κινδύνους; Ποιος έχει την ευθύνη σε μια τέτοια περίπτωση και ποιες οι συνέπειες;

Σίγουρα, αν οι εταιρείες έχουν τοποθετήσει Pokemon σε περιοχές που κρύβουν κινδύνους, θα υπέχουν ευθύνη. Ωστόσο, οι παίκτες παραμένουν αστικά και ποινικά υπεύθυνοι για την είσοδό τους σε εγκαταστάσεις, στις οποίες απαγορεύεται η είσοδος, ή σε στρατόπεδα και ναρκοπέδια κοκ. Δεν συνιστά λόγο άρσης του αδίκου το ότι «κυνηγούσαν» Pokemon, αν και θα μπορούσε ένας δικηγόρος υπεράσπισης να προβάλει έναν τέτοιο ισχυρισμό, ενώπιον ποινικού Δικαστηρίου.

Στη Βενεζουέλα είχαμε τον πρώτο θάνατο που σχετίστηκε με το παιχνίδι, όταν ένας 18χρονος έπεσε σε ενέδρα δραστών που γνώριζαν μέσω της εφαρμογής πού κινείται… Υπάρχουν νομικά μέσα για να αποτραπούν αντίστοιχα τραγικά περιστατικά;

Το δίκαιο, δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά σε μια τέτοια περίπτωση. Ωστόσο, θα πρέπει οι διαχειριστές του παιχνιδιού να εκδώσουν ανακοινώσεις, προειδοποιώντας σχετικά τους χρήστες, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα και το ενδεχόμενο πρόκλησης εγκληματικής επίθεσης.

Υπάρχουν ζητήματα σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα των ίδιων παικτών όσο η εφαρμογή “τρέχει” στο κινητό τους τηλέφωνο;

Η εφαρμογή ζητούσε, αρχικά, πρόσβαση στο σύνολο των δεδομένων του χρήστη και το γεγονός αυτό επικρίθηκε. Στη συνέχεια, ωστόσο, η εταιρεία Niantic διαβεβαίωσε ότι θα μειώσει την πρόσβαση σε βασικά μόνο στοιχεία των χρηστών. Παρόμοια προβλήματα υπάρχουν, βεβαίως, σε πολλές εφαρμογές για κινητές συσκευές. Με τον Νέο Κανονισμό για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων (που ισχύσει από το 2018), θα πρέπει οι εφαρμογές και τα συστήματα πληροφορικής να εφαρμόζουν την αρχή της εκ κατασκευής προστασίας της ιδιωτικότητας (data privacy by design).
Τέλος, ένα άλλο ζήτημα, είναι η χρήση του GPS στο κινητό τηλέφωνο που είναι απαραίτητη για να λειτουργήσει το παιχνίδι, με την οποία αποκαλύπτεται η θέση του παίκτη και γίνεται δυνατός ο γεωεντοπισμός του. Αυτό πρέπει να είναι σε θέση να το γνωρίζει ο παίκτης.