Τίμοθι Σαλαμέ για Μπομπ Ντίλαν: “Κάποια στιγμή σταμάτησε να είναι έρευνα για μένα. Έγινε εμμονή”

«Αισθάνομαι ότι σε κάθε ταινία, το μυαλό σου μπορεί να ξέρει ότι ερμηνεύεις, το κοινό μπορεί να ξέρει ότι ερμηνεύεις, αλλά το σώμα σου δεν ξέρει απαραίτητα ότι ερμηνεύεις», μας λέει μέσω zoom ο Τίμοθι Σαλαμέ μιλώντας για τον ρόλο του ως Μπομπ Ντίλαν, σε μια συνέντευξη που παραχώρησε στους ψηφοφόρους των Χρυσών Σφαιρών όπου δώσαμε το παρών.

Μιλάει για την εμπειρία του να αφήνεται να ερμηνεύσει τον Μπομπ Ντίλαν στην ταινία “A Complete Unknown”. Έναν νεαρότερο Μπομπ Ντίλαν. «Ή κάποιον άλλον Μπομπ Ντίλαν», όπως τουήταρε κι ο ίδιος ο μουσικός θρύλος, λίγες μέρες μετά, αναφερόμενος στην ταινία – και μιλώντας με θετικά λόγια για τον νεαρό ηθοποιό.

Ο Σαλαμέ συνεχίζει με προσεκτικά βήματα να χτίζει μια αξιοθαύμαστη καριέρα, παίζοντας σε πρωτοκλασάτες ταινίες, εγνωσμένης αξίας σκηνοθετών, ισορροπώντας μια mainstream προσέγγιση με μια όμως αξιοπρόσεκτη καλλιτεχνική ματιά. Από τους φανταστικούς του β’ ρόλους στις ταινίες της Γκρέτα Γκέργουιγκ μέχρι τους πρωταγωνιστικούς του Λούκα Γκουαντανίνο, κι από το “Dune” μέχρι το “Wonka”, βλέπεις έναν ηθοποιό αποφασισμένο να παίξει το χολιγουντιανό παιχνίδι με τους δικούς του όμως όρους.

Το “A Complete Unknown” μπορεί να είναι τελικά η οριστική ενθρόνισή του. Ήδη υποψήφιος για Χρυσή Σφαίρα, η ερμηνεία του ως Μπομπ Ντίλαν μπορεί τελικά να του αποφέρει ακόμα και το Όσκαρ – αν συμβεί αυτό, θα γίνει ο νεότερος βραβευμένος της κατηγορίας, στην ιστορία του θεσμού.

Η ταινία, από τον στιβαρό σκηνοθέτη Τζέιμς Μάνγκολντ (“Ford v Ferrari”, “Walk the Line”), εστιάζει κατά βάση στο φεστιβάλ φολκ μουσικής του Νιούπορτ του 1965, όταν ο Μπομπ Ντίλαν τάραξε τα νερά επιλέγοντας να παίξει ένα ηλεκτρικό σετ, κάτι πρωτάκουστο και σοκαριστικό για τον συγκεκριμένο μουσικό (παραδοσιακό) χώρο.

Στις αρχές Δεκέμβρη, σε μια συνέντευξη που οργανώθηκε για τους ψηφοφόρους των Χρυσών Σφαιρών όπου και παρευρεθήκαμε, ο Τίμοθι Σαλαμέ μίλησε για την πρόκληση του ρόλου, τη σχέση του με τη μουσική του Μπομπ Ντίλαν, και το πώς αυτή αντηχεί στο σήμερα. Αυτές είναι οι ερωτήσεις στις οποίες απάντησε.

Κουβαλάς την κιθάρα μαζί σου εδώ και πέντε χρόνια. Και εξασκείσαι τόσο πολύ. Πώς έφτασες στο σημείο να σκεφτείς ότι «μπορώ να παίξω τον Μπομπ πιστευτά»;

Νιώθω ότι τα χρόνια εξάσκησης μου έδωσαν μια κάποια αυτοπεποίθηση. Και ότι επίσης σε κάποιο σημείο, απλά άφησα τον εαυτό μου στα χέρια του Τζέιμς Μάνγκολντ, του σκηνοθέτη του έργου, και τον εμπιστεύτηκα όπως θα εμπιστευόμουν οποιονδήποτε καταξιωμένο σκηνοθέτη με το έργο και τη φήμη που έχει ο Τζέιμς Μάνγκολντ. Αλλά ειδικά τον Τζέιμς επειδή είχε σκηνοθετήσει τον Χοακίν Φοίνιξ στο “Walk the Line” και είχε εμπειρία στη σκηνοθεσία μουσικών βιογραφιών.

Σε τι έκταση έκανες έρευνα για τον Μπομπ και συγκεκριμένα για τη ζωή και την οικογένειά του στη Μινεσότα;

Η έρευνα κάποια στιγμή έπαψε να μοιάζει με έρευνα, έγινε εμμονή. Και παραμένει εμμονή. Και αυτό ήταν απλά το δώρο του πόσο χρόνο είχα για να δουλέψω πάνω σε αυτό. Ούτε καν να «δουλέω» – απλά να είμαι μέσα σε αυτό, απλά να ζήσω μέσα σε αυτό. Είχα πέντε χρόνια, έξι χρόνια. Από πριν από το COVID, κατά τη διάρκεια του COVID, και μετά στη συνέχεια.

Αν προετοιμάζεσαι για έναν ρόλο σε διάστημα δύο μηνών, τριών μηνών, τότε χαρακτηρίζεται ως έρευνα περισσότερο, θα έλεγα. Αλλά εγώ είχα τόσο πολύ χρόνο που μπορούσα πραγματικά να αφουγκραστώ την εμπειρία. Όσον αφορά τη Μινεσότα, επισκέφθηκα το Χίμπινγκ και το Ντουλούθ, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Μπομπ. Δεν μπορώ καν να το περιγράψω με λόγια. Απλά πήρα μια εφήμερη αίσθηση του πώς μεγάλωσε, χωρίς να γίνω πολύ ακαδημαϊκός.

Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά και οι μανιέρες του; Τι βρήκες πιο δύσκολο να μιμηθείς;

Δε μπορώ πραγματικά να σας πω. Γιατί σε κάποιο σημείο, ήμουν απλά στα χέρια του Μάνγκολντ και ένιωθα πολύ ασφαλής στα χέρια του. Είχε περισσότερο να κάνει με το να πιέσω πολύ συγκεκριμένα προς την κατεύθυνση του Μπομπ χωρίς να ανησυχώ πολύ για κάτι συγκεκριμένο. Πώς να το πω; Ήταν σαν να προσπαθούσα να συμπυκνώσω όλο το πράγμα ταυτόχρονα. Αυτός είναι ο ηθοποιός που είμαι, σε αντίθεση με το να εστιάζω σε ένα συγκεκριμένο πράγμα.

Υπάρχει μια σειρά από περφόρμανς συναυλίας στο τέλευταίο κομμάτι της ταινίας, που ήταν πραγματικά ηλεκτρισμένες. Πώς ένιωσες ότι συνδεόσουν εσύ με αυτή την ενέργεια;

Αισθάνομαι ότι σε κάθε ταινία, το μυαλό σου μπορεί να ξέρει ότι ερμηνεύεις, το κοινό μπορεί να ξέρει ότι ερμηνεύεις, αλλά το σώμα σου δεν ξέρει απαραίτητα ότι ερμηνεύεις. Κι αυτό σημαίνει ότι βιώνεις την εμπειρία που βιώνει ο χαρακτήρας.

Σίγουρα όταν γυρίσαμε τη σκηνή του Νιούπορτ 1965, με αυτή την αντίδραση του κοινού, και παίζοντας τη μουσική του Μπομπ από το Highway 61 Revisited και τα πιο καινούρια πράγμα΄τα που δούλευε… ναι, ήταν ηλεκτρισμένη η αντίδραση του κοινού και η ατμόσφαιρα. Και το έζησςα αυτό. Ήταν ένα απίστευτο πράγμα να βιώνεις.

Υπήρξε κάποια αλληλεπίδραση με τον Μπομπ Ντίλαν;

Όχι. Καμία αλληλεπίδραση. Αλλά νομίζω ότι αυτό είναι κάπως υπέροχο. Γιατί νομίζω ότι είναι πολύ αληθινό για τον Μπομπ. [σσ. Κάποιες μέρες μετά τη συνέντευξη, ο Μπομπ Ντίλαν έκανε ένα τουήτ αναφερόμενος με χαρά στην ταινία – εξακολουθεί να μην την έχει δει, φυσικά.]

«ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΠΟΜΠ ΝΤΙΛΑΝ ΝΙΩΘΩ ΟΠΩΣ ΟΤΑΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩ ΤΟΝ ΝΤΑΝΙΕΛ ΝΤΕΪ-ΛΙΟΥΣ»

Ποια είναι η προσωπική σου πρώτη επαφή με τη μουσική και τα ποιήματα του Μπομπ Ντίλαν και τι σου άφησε αυτή η επαφή;

Η ειλικρινής αλήθεια είναι ότι ένας φίλος του πατέρα μου όταν μεγάλωνα ήταν λάτρης του Ντίλαν. Ξέρεις, είχε εμμονή. Και δεν νομίζω καν ότι άκουσα τότε τη μουσική του. Απλά ήξερα ότι αυτός ο φίλος του πατέρα μου, ο Λάρι, ήταν πραγματικά ξετρελαμένος με τον Μπομπ Ντίλαν και τους στίχους του και είχε ένα τεράστιο ασπρόμαυρο πορτρέτο του στο διαμέρισμά του. Αυτό ήταν πολύ εντυπωσιακό.

Και μετά, φυσικά τα Times They Are A-Changin’ και Blowin’ In The Wind, είναι τόσο μεγάλο μέρος του αμερικανικού ιστού. Σαν τον This Land Is Your Land [σσ. του Γούντι Γκάθρι, ίσως το πιο κλασικό φολκ τραγούδι των ΗΠΑ]. Το να φανταστείς ότι κάποιος σκέφτηκε αυτό το τραγούδι μια μέρα, είναι κάπως πέρα από κάθε φαντασία. Αυτό ακριβώς έκανε ο Μπομπ Ντίλαν. Όταν άρχισα να ασχολούμαι με την ταινία, συνειδητοποίησα ότι αυτά τα τραγούδια που νιώθω σαν κομμάτι του αίματός μου, γράφτηκαν από αυτόν τον απίστευτο ποιητή.

Παίζοντας τον Μπομπ Ντίλαν, πώς άλλαξε η εκτίμησή σου γι’ αυτόν και τη μουσική του;

Εξελίσσεται συνέχεια η εκτίμησή μου για τη μουσική του με την πάροδο του χρόνου. Η ιδιοσυγκρασία της μουσικής του μου αποκαλύπτεται μέχρι σήμερα. Κάθε στιγμή φέρνει κάτι διαφορετικό, ας πούμε πριν κάνουμε αυτό το zoom άκουγα το Watching the River Flow, το οποίο είναι ένα demo. Όχι demo, αλλά ήταν ένα ακυκλοφόρητο τραγούδι που θα μπορούσε κανείς να ερμηνεύσει ως ότι αφορούσε το δημιουργικό του μπλοκάρισμα. Και οι πρώτες φράσεις του κομματιού λένε, Τι μου συμβαίνει; Δεν έχω πολλά να πω. Έγραψε λοιπόν ένα φοβερό τραγούδι, για το ότι δεν είχε τίποτα να πει!

Νιώθω κάπως σα να παρακολουθώ έναν αξεπέραστο ηθοποιό, σα να βλέπω ας πούμε τον Ντάνιελ Ντέι-Λιούς ή κάτι αντίστοιχο, επί σειρά δεκαετιών. Αν συγκρίνεις τον Τελευταίο των Μοϊκανών με το Phantom Thread, και εστιάσεις στις ερμηνείες, με δεκαετίες απόστασης μεταξύ τους, μπορείς να δεις πόσο σπουδαίες και πόσο διαφορετικές μεταξύ τους είναι. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Μπομπ. Ακούς το Time Out of Mind και ακούς το Love Sick και μετά το συγκρίνεις με το Worried Blues από τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Είναι ένα δώρο, δε σταματάει να σου δίνει πράγματα.

Σε κάποιο στάδιο της ταινίας εσύ, ως Μπομπ Ντίλαν, λες ότι «ο κόσμος με ρωτάει από πού προέρχονται τα τραγούδια μου, δεν ξέρουν ότι προέρχονται από αυτούς;». Ήταν αυτή η σκέψη ένας οδηγός για εσάς;

Νομίζω ότι αυτό το είδος σκέψης σημαίνει ότι, κατά μία έννοια, η τέχνη είναι στον αέρα, τριγύρω μας. Με άλλα λόγια, δεν χτίζεται μια εντυπωσιακή δομή από κάτι που δεν προϋπήρχε καθόλου. Λέει ότι τα τραγούδια μου και αυτά για τα οποία μιλάω, είναι τα τραγούδια της ανθρώπινης εμπειρίας και τα τραγούδια των πολιτιστικών γεγονότων. Κι είναι απλά αποδιαρθρωμένα και μελοποιημένα.

«Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΜΠΟΜΠ ΝΤΙΛΑΝ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΝΑ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΠΡΟΣΤΑ»

Ας μιλήσουμε και για την προσωπικότητά του. Είναι ένας άνθρωπος που αναγνωρίζεται ως ιδιοφυϊα, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει και εγωισμός και αλαζονία. Τι κατάλαβες μέσα από αυτή την ταινία για κάποιον που είναι ιδιοφυϊα, και το πώς πρέπει να αποδεχτεί τον εαυτό του και να αντιμετωπίσει τον κόσμο;

Κάποιος που είναι τόσο προικισμένος όπως ο Μπομπ, και που σε νεαρή ηλικία που καταλαβαίνει το χάρισμά του, δεν θα εκτελεί συνταγές καθαρά προδιαγεγραμμένες. Μου αρέσει σε αυτές τις σκηνές της ταινίας όπου βλέπουμε να του έρχονται στίχοι στις 3 ή στις 4 τη νύχτα και δε μπορεί να αφήσει κάτω το μολύβι. Δεν υπάρχει κανένας κώδικας κοινωνικής ηθικής σε αυτό. Και αφήνοντας λίγο στην άκρη την απότομη συμπεριφορά, νομίζω ότι ένα από τα αξιοθαύμαστα χαρακτηριστικά του Μπομπ είναι ότι έβαζε τη δουλειά του πάνω απ’ όλα. Και προς όφελος όλων μας.

Αλλά για να γίνω λίγο πιο συγκεκριμένος στο θέμα, η επιδίωξή του για να σπουδαίο έργο, είχε στόχο πολύ απλά το ίδιο σπουδαίο έργο. Δεν είχε δηλαδή να κάνει με το πώς επηρέαζε τους ανθρώπους γύρω του, δεν αποζητούσε κάποιο τέτοιο όφελος. Διαφέρει λοιπόν πολύ από ανθρώπους των οποίων η κακή συμπεριφορά είναι επειδή έχουν άλλα πράγματα κατά νου. Ο Μπομπ είχε πάντα τη δουλειά του, το έργο του στο μυαλό του.

Τι το ηρωικό εντοπίζεις στη φιγούρα ενός ποιητή, του νεαρού Μπομπ Ντίλαν, που αντιμετώπισε την καλλιτεχνική δημιουργία ακόμα και κάτω από βιομηχανικούς περιορισμούς;

Δεν ξέρω αν θα χρησιμοποιούσα τη λέξη ηρωικός, αλλά θα έλεγα αξιοθαύμαστος ή εμπνευσμένος, γιατί ακριβώς σε αυτή την περίοδο, σε αυτή την τόσο νεαρή ηλικία, κατάφερε κάτι που παίρνει σε πολλούς καλλιτέχνες δεκαετίες για να το καταλάβουν, δηλαδή να εμπιστευτεί ολοκληρωτικά το ένστικτό του. Και ότι κατά κάποιο τρόπο, υπερφυσικά, ήξερε από πολύ νεαρή ηλικία ότι αυτό ήταν το σωστό πράγμα που έπρεπε να κάνει. Αυτό είναι ένα από τα κύρια πράγματα που βρίσκω πολύ εμπνευσμένο σε αυτόν τον χαρακτήρα, του νεαρού Μπομπ Ντίλαν.

Ο Μπομπ Ντίλαν είχε πολιτική σημασία με τα τραγούδια διαμαρτυρίας του την εποχή του Βιετνάμ στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Μπορείς να αναλογιστείς τη σημασία του σε σχέση με το σήμερα;

Ναι, νομίζω ότι αυτό που ήταν απίστευτο στο έργο του Μπομπ είναι η διαχρονικότητά του. Αν σκεφτείτε το Blowin’ In The Wind ή το Times They Are A-Changin’, είναι τραγούδια που είναι πάντα παρόντα και αληθινά. Και κατά μία έννοια, κάποια από τα επίκαιρα τραγούδια του, όπως το The Death of Emmett Till ή το Talkin’ John Birch Paranoid Blues, αυτά είναι πολύ συγκεκριμένα για κάτι που συνέβαινε στην κοινωνία εκείνη την εποχή.

Αλλά όπως είπα, το Blowin’ In The Wind ή το Times They Are A-Changin’, δεν έχουν συγκεκριμένες πολιτιστικές αναφορές που να τα χρονολογούν με κάποιο τρόπο. Οπότε είναι πάντα παρόντα. Μέχρι σήμερα, παραμένουν επίκαιρα και ακούγονται από ένα νέο αυτί. Και κατανοητά, που σχετίζονται με την παρούσα στιγμή. Εξακολουθούν να δείχνουν έναν δρόμο προς τα εμπρός, να φωτίζουν ένα φως.