Βασίλης Κατσικονούρης: Λείπουν πολιτικοί που να έχουν την αίσθηση του τραγικού
Ο Βασίλης Κατσικονούρης μιλά στο NEWS 24/7 για την αφετηρία του, τον Κωνσταντίνο Παπαχρόνη, για τα τραγούδια που θα "φορούσε" σήμερα στο "Καλιφόρνια Ντρίμιν", τη γενοκτονία των Τούτσι στη Ρουάντα και τα Εξάρχεια.
- 30 Μαΐου 2021 07:36
Η χρονιά ήταν το 2006 κι ακόμα θυμάμαι το σούσουρο, εκείνον τον “αναβρασμό” που υπήρχε στα παρεάκια για το «Γάλα»: «Μην το χάσεις, δεν γίνεται να το χάσεις. Σπαρακτικό». Ο τίτλος της παράστασης έγινε σαν σύνθημα στους θεατρόφιλους, μια λέξη κι όλοι κατευθείαν καταλάβαιναν ότι μιλάς για το έργο του Κατσικονούρη. Για τις ερμηνείες των (Κωνσταντίνου) Παπαχρόνη και (Μάνιας) Παπαδημητρίου. Για μια μάνα μετανάστρια που κλαίει για τον γιο της. Για τη σύγχρονη Ελλάδα, τα τραύματά της κι όλον εκείνον τον ανείπωτο πόνο που κουβαλά.
Δυο χρόνια μετά, ένα τραγικό συμβάν: Ο 31χρονος Κωνσταντίνος Παπαχρόνης χάνει τη ζωή του σε τροχαίο στο Σύνταγμα. Η μνήμη των ερμηνειών και του ταλέντου του είχε ήδη αφήσει χαρακιά στις καρδιές του κοινού, ήταν σαν όλοι να χάσαμε ένα παιδί, έναν αδερφό, έναν φίλο…
Μέσα από το «Γάλα» του, τον πρωτογνώρισα. Εκεί ένιωσα το αποτύπωμα της πένας του Βασίλη Κατσικονούρη, που άλλες φορές με τρυφερότητα και άλλες με σπαραγμό μου θύμιζε πόσο όμορφο είναι να «ξεβολεύεσαι». Και έτσι ό,τι γράφει, «δεν γίνεται να το χάσω». Γιατί οι ήρωές του, όσο «ξένοι» κι αν μας είναι, ή «περιθωριακοί», καταφέρνουν να εισβάλλουν μέσα μας να θυμήσουν ότι όλοι «σπάμε» το ίδιο. «Θέλω τα έργα μου και τα πρόσωπά τους να είναι bigger than life» μού αποκαλύπτει. Πιστεύω βαθιά πως είναι.
Αφορμή για τη συνέντευξή μας ήταν η συμμετοχή του στην «Πλατεία Θεάτρου», τη ραδιοφωνική απόδοση θεατρικών παραστάσεων μέσα από τη συχνότητα του Αθήνα 9.84. Αύριο, Δευτέρα (31/5) στις 21.00 θα μεταδοθεί το νοσταλγικό κατ’ εμέ έργο του «Καλιφόρνια Ντρίμιν», σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά και μουσική Πλάτωνα Ανδριτσάκη.
Ο Βασίλης Κατσικονούρης μιλά στο NEWS 24/7 για την αφετηρία του, τον Κωνσταντίνο Παπαχρόνη, για τα τραγούδια που θα “φορούσε” σήμερα στο «Καλιφόρνια Ντρίμιν», τη γενοκτονία των Τούτσι στη Ρουάντα και τα Εξάρχεια.
Πότε ξεκινήσατε να γράφετε θεατρικά έργα. Και γιατί, ποια ήταν η αφετηρία;
«Εκεί, στις αρχές των τρομερών 90’s. Υπήρχε ένα τεράστιο θέμα με την κατάρρευση του Υπαρκτού Σοσιαλισμού, όσον αφορά στο τέλος της Ιστορίας και των ιδεολογιών. Μου ήρθε η έμπνευση για κάτι τύπους, οι οποίοι μετά από ένα δυστύχημα έχουν χάσει τη μνήμη τους, μαζί και τα ιδεολογικά τους σκεύη – ψεύδη. Τους έχουν μεταφέρει σε μία κλινική, όπου ένας ιδεαλιστής γιατρός (ο Δόκτωρ Άρμονυ) προσπαθεί να ανασυστήσει τη χαμένη τους προσωπικότητα, βάζοντάς τους να την αναπαριστούν σε ρόλους. Αυτό ήταν το «Εντελώς αναξιοπρεπές», η αρχή τής θεατρικής μου διαδρομής και παράλληλα το κλείσιμο των λογαριασμών μου με κάθε είδους ιδεολογία και –ισμό. Κατάλαβα ότι μπήκα σ’ ένα χώρο, όπως το θέατρο, όπου προτεραιότητα δεν είναι να μιλάμε εμείς και να λέμε τις περισπούδαστες απόψεις μας, αλλά να ακούμε, να αφουγκραζόμαστε το ζόρι των συνανθρώπων.»
Πολλοί συγγραφείς δηλώνουν ότι είναι οι αυστηρότεροι κριτές του εαυτού τους. Η σχέση σας με την αυτοκριτική;
«Πάνω κάτω σαν τη σχέση του Φαέθωνα με το άρμα που του έδωσαν να οδηγήσει. Κυμαίνεται μεταξύ της αυτοκαταστροφής και της αυτοϊκανοποίησης.»
Υπάρχει κάποια κομμένη σκηνή σε ένα έργο σας που εκ των υστέρων να σκεφτήκατε ότι καλύτερα να την είχατε συμπεριλάβει; (αν ναι ποια)
«Δεν ξέρω πού πηγαίνουν οι κομμένες σκηνές μετά. Υποθέτω ότι τα πρόσωπά τους περιμένουν στη γωνία τον συγγραφέα που έκοψε τη σκηνή, για να τον ρωτήσουν «Και τότε γιατί μας έκανες;»· ερώτημα που συνήθως απευθύνουν οι άνθρωποι στον Θεό, όταν θέλουν να τον τρολάρουν.»
Όταν γράφετε ένα κείμενο, κάνετε στο μυαλό σας “casting” και αν ναι έχει τύχει να υποδυθεί κάποιον ρόλος σας ένας ηθοποιός για τον οποίο γράφτηκε;
«Όχι, ποτέ. Με περιορίζει. Θέλω τα έργα μου και τα πρόσσωπά τους να είναι bigger than life.»
Έχετε αγωνία όταν επιλεχθεί ένα έργο σας για μια σκηνή για το πώς θα αποδοθεί;
«Περιέργεια και ανυπομονησία. Να δω τη ματιά και την ανάσα άλλων ανθρώπων πάνω και μέσα από αυτό που έφτιαξα.»
Η σκηνοθεσία πώς προέκυψε, ήταν φυσική εξέλιξη, ανάγκη να τηρηθούν οι “γραμμές” του κειμένου;
«Είναι μία άλλη πλευρά της δραματουργίας. Έπρεπε να την εξερευνήσω.»
Μπορεί να βιοποριστεί ένας θεατρικός συγγραφέας στην Ελλάδα σήμερα;
«Εγώ ναι, τα παιδιά μου δεν ξέρω.»
Είχατε δει την παράσταση με τον Παπαχρόνη και την Παπαδημητρίου; Τι εντύπωση σάς άφησε;
«Ήταν και είναι μία παράσταση ορόσημο για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο.»
Είχατε γνωρίσει τον Κωνσταντίνο Παπαχρόνη; Πού θα μπορούσαν να φτάσουν οι δυνατότητές του;
«Αν τον ανακάλυπταν από το εξωτερικό, θα έφτανε παντού. Εγώ θα είμαι πάντα ευγνώμων στη μνήμη του Κωνσταντίνου που φώτισε το «Γάλα» με τη συγκλονιστική του ερμηνεία.»
Το «Καλιφόρνια Ντρίμιν» γράφτηκε 20 χρόνια πριν. Πιστεύετε “κλείδωσε” μέσα του μια εποχή – γενιά ανθρώπων ή έχει πετύχει το στοίχημα του διαχρονικού;
«Το «Καλιφόρνια Ντρίμιν», όταν το έγραψα το 2000-2001, μιλούσε για εκείνο το κομμάτι της νέας γενιάς που δεν μπορούσε να ανέβει στο τρένο του τότε εκσυγχρονισμού και της ανάπτυξης. Τώρα εκείνο το τρένο κάπου χορταριάζει εκτροχιασμένο και το κομμάτι της νέας γενιάς που μένει πίσω είναι πολύ μεγαλύτερο. Από αυτή την άποψη, δυστυχώς το έργο είναι διαχρονικό, και ίσως έτσι να εξηγείται και το ότι παίζεται πολύ συχνά.»
Αν έπρεπε να διαλέξετε σήμερα τρία τραγούδια να “ντύσουν” μουσικά ένα ανέβασμα του «Καλιφόρνια Ντρίμιν» ποια θα ήταν;
«Μου αρέσουν τέτοιες ερωτήσεις – quiz. Για σήμερα είπαμε; Λοιπόν:
1) «Θα πάρω φόρα» (Κίτρινα ποδήλατα)
2) “Killing in the name” (Rage Against the Machine)
3) «Τα καγκέλια» (αγνώστου ποιητού)
Μια οργή που ξεθυμαίνει σε χαβαλέ και κορονοπάρτι…»
«Το μπουφάν της Χάρλεϊ», ένα σπαρακτικό κείμενο. Είναι μια ωδή στην Ελληνίδα μάνα ή η ηρωίδα δεν έχει καταγωγή;
«Το «Μπουφάν» δεν έχει να κάνει τόσο με τις μάνες όσο με τους γιους και τις κόρες τους. Ανεπίδοτοι όλοι τους, συναντιούνται στη σπαραχτική μοναξιά αυτής της ανώνυμης γυναίκας, που μονολογεί απευθυνόμενη στον εύζωνο του μνημείου.»
«Οι Αγνοούμενοι», είναι θα λέγατε ένα πολιτικό κείμενο; Ή δεν υπήρχε αυτός ο στόχος;
«Οι «Αγνοούμενοι» είναι ένα έργο που ανιχνεύει την έννοια και την αίσθηση του τραγικού στην εποχή μας. Πολιτική και τραγωδία θα είναι πάντα σύμφυτα, όπως και στην πρώτη πόλη – της Αθήνας απ’ όπου ξεκίνησαν και τα δύο. Λείπουν σήμερα οι πολιτικοί που έχουν αυτή την αίσθηση. Και ακόμα χειρότερα, οι περισσότεροι δείχνουν να μην έχουν την αίσθηση του κωμικού.»
Έχετε δηλώσει στο παρελθόν ότι το θεατρικό κείμενο δεν οφείλει να μεταφέρει όσα γίνονται στη ζωή. Το πιστεύετε ακόμα; Πρέπει να υπάρξουν αναφορές για την καραντίνα ή τα social στα νέα θεατρικά κείμενα;
«Το θεατρικό έργο οφείλει να δείχνει όχι με το δάχτυλο, αλλά να το βάζει επί τον τύπον των ήλων και μάλιστα να το στριφογυρίζει. Να δείχνει όχι με την έννοια της κατεύθυνσης και καθοδήγησης, αλλά του αποκαλύπτειν, όπως ακριβώς κι όταν τραβιέται η κουρτίνα της αυλαίας ή ανάβει το φως σε μία σκηνή. Όσα γίνονται στη ζωή, όπως με ρωτάτε, τα γεγονότα δηλαδή, βεβαίως μπορούν και πρέπει ίσως να μεταφέρονται επί σκηνής. Το θέμα είναι πώς συνδέονται με τα πέντε-έξι θεμελιώδη γεγονότα και θέματα αυτής της ζωής, που πάντα τρέχουν σαν νερά από κάτω. Ο συγγραφέας που καταφέρνει να το κάνει αυτό, λέγεται δραματουργός και το έργο του δράμα. Τι δράμα; Μα φυσικά αυτό της ανθρώπινης ύπαρξης. Ή αλλιώς θέατρο, όπως σημαίνει και η ελληνική λέξη drama στην αγγλική γλώσσα.»
Η σχέση σας με τη διδασκαλία; Είναι κάτι σαν “φορτιστής”;
«Όχι τόσο για μένα. Ελπίζω όμως εγώ να είμαι ο «φορτιστής» για τα παιδιά. Φορτιστής ιδιαίτερων ερεθισμάτων και ευγενών αισθημάτων. Δεν δουλεύει συνήθως τόσο όμορφα όσο ακούγεται, αλλά όταν πιάνει είναι κάτι καλό. Και αυτό φτάνει…»
Μια είδηση που σας προβλημάτισε / κέντρισε το ενδιαφέρον τελευταία;
«Στις 24 Μαρτίου 2021, μία επιτροπή ειδικών παρέδωσε στον Μακρόν το πόρισμα της έρευνάς τους (1.200 σελίδες) όπου τεκμηριώνεται η ευθύνη της Γαλλίας στη γενοκτονία 800.000 Τούτσι στη Ρουάντα. Έμεινα έκπληκτος από το τεράστιο νούμερο. Κι αμέσως μετά ακόμα πιο έκπληκτος, καθώς θυμήθηκα ότι δεν ήταν τώρα που το μάθαινα, αλλά το ήξερα. Έκπληκτος από το πόσο εύκολα γίνεται το άγος συνήθεια. Κι ακόμα χειρότερα την επόμενη φορά που θα ξανακούσω – «ξαναμάθω» για κάτι τέτοιο μπορεί να μην είμαι καν έκπληκτος… Να πώς (μας) συμβαίνουν οι μεγάλες μεταλλάξεις, όχι με εμβόλια και μικροτσίπ. Ανεπαισθήτως η αναισθησία…»
Παραστάσεις μέσω live streaming είδατε; Είστε υπέρ ή κατά;
«Οι παραστάσεις στο θέατρο αλλά και οι προβολές στο σινεμά είναι κοινοτικά γεγονότα. Δεν πρέπει να τα αφήσουμε να χαθούν και αυτά. Πείτε μου εσείς μία καινούργια παράσταση ή ένα νέο έργο που ξεπετάχτηκε μέσα από το live streaming εδώ και ένα χρόνο. Το παραστατικό γεγονός είναι μία υπόθεση που πρέπει να εκδικάζεται πάντα ενώπιον ακροατηρίου. Εκεί αναπτύσσεται η δυναμική του, μέσα από τη ζωντανή ανάδραση και όχι την κατά μόνας ανάλωσή του.»
Ποια η σχέση σας σήμερα με τα Εξάρχεια;
«Πάω καμιά βόλτα στα στενά της Νεάπολης, έχει κάποιες όμορφες γειτονιές που μ’ αρέσει να τις ξετρυπώνω. Πιο κάτω δεν πολυκατεβαίνω. Όλα αυτά τα συνθήματα και οι αφίσες στους τοίχους τύπου «Φάτε τους, σκίστε τους, γκρεμίστε, κάψτε κ.λπ.» αποπνέουν μία επιθετικότητα πολύ βαριά για τη δική μου, ελαφράς μορφής, μελαγχολία. Άσε που είμαι και too old for that…»
Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
