Χάρης Μπρουμίδης στο NEWS 247: Συχνά επικρίνουμε στερεοτυπικά μια φιλόδοξη γυναίκα στο χώρο εργασίας

Η ισότητα των φύλων. Ένα θέμα συζήτησης πιο παλιό ίσως και από την ίδια την κοινωνία. Πώς μπορούν άνδρες και γυναίκες να αποκτήσουν τη θέση που τους αξίζει εκεί έξω, χωρίς να υφίστανται διακρίσεις και παράλληλα αξιοποιώντας τη διαφορετικότητα του καθενός σε ένα σύνολο ανθρώπων; Ο πρόεδρος και CEO της Vodafone Ελλάδος Χάρης Μπρουμίδης, εξηγεί στο NEWS 247 πως εκείνο που ίσως κάποτε ήταν μειονέκτημα, σήμερα αποτελεί το πιο ανταγωνιστικό asset για μια εταιρία, έναν οργανισμό, τον κόσμο της αγοράς. Τι είναι αυτό; Η διαφορετικότητα. Οι μεγαλύτερες εταιρίες στον πλανήτη αποζητούν πλέον να στελεχώσουν τις θέσεις ευθύνης με ανθρώπους που έχουν διαφορετική καταβολή, κοινωνικό στάτους, σεξουαλικό προσανατολισμό, ηλικία και φυλή. Φυσικά, το προσφανέστερο αυτής της κοινωνικής και εργασιακής “ποικιλίας” (diversity) είναι τα δύο φύλα.

Λίγο πριν ανέβει στο βήμα του συνεδρίου Game Changer: Women of Influence, ο κ. Μπρουμίδης περιγράφει στο NEWS 247 τις προκλήσεις του εταιρικού κόσμου τα επόμενα χρόνια, αναφορικά με την αξιοποίηση των γυναικών, την ανέλιξη τους σε θέσεις επιρροής και την επίτευξη τελικά της πολυπόθητης ισότητας.

Η μεγάλη ιδέα είναι ότι δεν πρέπει να κοιτάμε όλοι σε μια εταιρία, σε ένα οργανισμό, τα ίδια πράγματα με τα ίδια γυαλιά. Γιατί μέσα από τις διαφορετικές ματιές θα υπάρξουν συνθέσεις καλές για την εταιρία και για την κοινωνία

Το σημείο κλειδί, μέσα από τη συζήτηση με τον Διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρίας τηλεπικοινωνιών, φαίνεται πως είναι η στόχευση των μεγάλων εταιριών σε δύο όρους: Diversity & Inclusion. “Η μεγάλη ιδέα είναι ότι δεν πρέπει να κοιτάμε όλοι σε μια εταιρία, σε ένα οργανισμό, τα ίδια πράγματα με τα ίδια γυαλιά. Γιατί μέσα από τις διαφορετικές ματιές θα υπάρξουν συνθέσεις καλές για την εταιρία και για την κοινωνία” σχολιάζει συγκεκριμένα, σημειώνοντας επίσης πως σε ένα κόσμο όπου το 50% των καταναλωτών/χρηστών είναι γυναίκες, μοιάζει προφανώς μονόδρομος η στελέχωση επιτελικών θέσεων και από γυναίκες.

Όλοι οι άνθρωποι, μπορούν να κάνουν όλες τις δουλειές το ίδιο αποτελεσματικά. Μια αντίληψη συνθετική και από γυναίκες και από άνδρες, νομίζω βοηθάει περισσότερο

Ο Έλληνας CEO, που στο παρελθόν βρέθηκε σε ιδιαίτερα διαφορετικές αγορές και κοινωνίες στον κόσμο, όπως εκείνη της Αλβανίας, αλλά και της Γκάνας στην Αφρική, παρατηρεί πως η Ελλάδα έχει κατακτήσει σε μεγάλο βαθμό την ισότητα. Τουλάχιστον σε θεωρητικό, συνειδησιακό επίπεδο. “Σαν κοινωνία έχουμε αποδεχτεί ότι η γυναίκα είναι τόσο ικανή, όσο και ένας άνδρας” σχολιάζει ο κ. Μπρουμίδης για να προσθέσει: “Μπορεί όμως να το αναγνωρίζουμε σε ένα λογικό επίπεδο, ωστόσο δεν ξέρω αν το έχουμε κατακτήσει και σε βαθύτερο επίπεδο”. Για εκείνον, σημασία έχει να συνειδητοποιήσουμε πως άνδρες και γυναίκες, ως ίσοι, έχουν ευτυχώς – για την αγορά και την κοινωνία – και διαφορές. “Όλοι οι άνθρωποι, μπορούν να κάνουν όλες τις δουλειές το ίδιο αποτελεσματικά. Μια αντίληψη συνθετική [ειδικότερα στο Marketing] και από γυναίκες και από άνδρες, νομίζω βοηθάει περισσότερο. Η δημιουργικότητα μπορεί με αυτό τον τρόπο, δια της σύνθεσης, να γίνει στα μάτια των καταναλωτών πιο προσφιλής”.

Επειδή έχουμε τη γυναίκα με ένα πρότυπο στο μυαλό μας, κρίνουμε τη συμπεριφορά της με το καλούπι που έχουμε πλάσει γι’ αυτή

Τέλος, ο Χάρης Μπρουμίδης διαπιστώνει πως αν και η ελληνική κοινωνία έχει κάνει βήματα μπροστά, συχνά τα στερεότυπα μιας άλλης εποχής επηρεάζουν την κρίση και την αντιμετώπιση των γυναικών. Από τη μία εκείνοι που ασκούν σκληρή κριτική σε γυναίκες που παρουσιάζουν μια πιο επιθετική (εργασιακά) συμπεριφορά και από την άλλη, γυναίκες που εγκλωβίζονται στο στερεότυπο μιας άλλης εποχής και έτσι αυτοπεριορίζονται. “Επειδή έχουμε τη γυναίκα με ένα πρότυπο στο μυαλό μας, κρίνουμε τη συμπεριφορά της με το καλούπι που έχουμε πλάσει γι’ αυτή. Αν δηλαδή είναι λίγο πιο φιλόδοξη κι επιθετική εργασιακά, κρίνουμε ότι μια τέτοια συμπεριφορά δεν είναι “στη φύση της”” σχολιάζει, προσθέτοντας όμως πως “καμιά φορά οι γυναίκες αυτοπαγιδεύονται στο στερεότυπο και αυτοπεριορίζονται. Γίνονται λιγότερο διεκδικητικές ή βολεύονται στο στερεότυπο και μπορούν να αυτοθυματοποιηθούν”.

*Δείτε την συνέντευξη αναλυτικά:

Eρ. Έχοντας τέτοια εμπειρία σε μεγάλες εταιρίες και σε θέσεις εργασίας σε όλο τον κόσμο, τελικά το “επιχειρείν” και η καριέρα παραμένει “a man’s world”;

Για να βγάλει κανείς ένα τέτοιο συμπερασμα, το πρώτο πράγμα που πρέπει να δει, είναι τις στατιστικές. Όχι όμως γενικά, αλλά να εξετάσει τους αριθμούς σε ότι αφορά εταιρίες ή τύπους εταιριών και επιπλέον να κοιτάξει τη γεωγραφία. Αν ήθελα παρόλα αυτά, να δώσω μια γενική θέση, φαίνεται, τουλάχιστον στις αναπτυγμένες αγορές, να υπάρχει μια κινητικότητα και μια πρόοδος ώστε να βρίσκονται γυναίκες σε διοικητικές θέσεις. Όλοι γνωρίζουμε πως στόχος είναι, το 30% των διοικητικών θέσεων ή θέσεων υψηλής ευθύνης ως το 2020, να κατέχονται από γυναίκες και νομίζω ότι ο απόλυτος στόχος είναι το 50%, γιατί οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται στην κοινωνία από το 50%.

Πιστεύω λοιπόν ότι σε μεγάλες εταιρίες κυρίως, που δίνουν μια προτεραιότητα σε αυτό που λέμε “diversity & inclusion”, κάτι τέτοιο γίνεται πραγματικότητα. Ο όρος “diversity & inclusion” βέβαια είναι πιο ευρύς ως έννοια, ομως το θέμα του συνεδρίου Game Changer αφορά στο φύλο (gender). Παρόλα αυτά, η μεγάλη ιδέα είναι ότι δεν πρέπει κοιτάμε όλοι σε μια εταιρία, σε ένα οργανισμό, τα ίδια πράγματα με τα ίδια γυαλιά. Γιατί μέσα από τις διαφορετικές ματιές θα υπάρξουν συνθέσεις καλές για την εταιρία και για την κοινωνία.

Ερ. Μήπως όμως με τον τρόπο αυτό, με την “ποσόστωση”, κάνουμε άθελά μας το διαχωρισμό άνδρα – γυναίκας πιο έντονο;

Κανονικά θα έπρεπε να αποδεχτούμε όλοι μέσα μας, ότι πρέπει και σαν οργανισμός και σαν κοινωνία, να εντάσσουμε στον τρόπο που σκεφτόμαστε και δουλεύουμε όλες τις οπτικές. Γιατί αυτό δημιουργεί καλύτερες εταιρίες και καλύτερες κοινωνίες. Έρευνες που έχουν γίνει δείχνουν ότι όπου οι ομάδες (excecutive teams) είναι διαφοροποιημένες, δεν είναι μονοσήμαντες, τα αποτελέσματα είναι καλύτερα. Αυτό είναι μια βασική αρχή που πρέπει να ενστερνιστούμε. Εδώ λοιπόν πρέπει να βάλουμε έναν αριθμό, που δεν είναι καλό πράγμα, αλλά πρέπει να βάλουμε έναν αριθμό που να μας το υπενθυμίζει και σε οριακές στιγμές να μας οδηγεί προς μια κατεύθυνση. Βρίσκεται εκεί περισσότερο γι’ αυτό, παρά ως ένας στόχος, όπως είναι ένα οικονομικό αποτέλεσμα.

Εγώ πιστεύω ότι γίνεται πρόοδος. Έχουμε δρόμο ακόμη. Αυτή η λογική του diversity & inclusion κερδίζει έδαφος στο μυαλό των ανθρώπων που διοικούν, άρα θα δούμε πρόοδο στα επόμενα χρόνια. Αν δεν το πιστεύαμε αυτό δεν θα το κάναμε. Εκεί έξω το 50% των καταναλωτών είναι γυναίκες. Δεν πρέπει να είμαστε μια φόρμα όλοι. Με τις γυναίκες καταλαβαίνουμε ότι είμαστε όλοι ίσοι, αλλά είμαστε και διαφορετικοί. Διαφορετικό δεν σημαίνει μόνο γυναίκα – άνδρας. Διαφορετικότητα σημαίνει διαφορετικό background, διαφορετική κουλτούρα, ράτσα – φυλή, σεξουαλικός προσανατολισμός… Ξεκινάμε από τις γυναίκες, γιατί είναι το πιο προφανές και αυτό που θα μας απασχολήσει στο Game Changer.

Ερ. Βρεθήκατε σε αναπτυσσόμενες χώρες στη “γειτονιά μας”, αλλά και στην Αφρική και χρειάστηκε να συνεργαστείτε με ανθρώπους εκεί. Πόσο συχνά συναντήσατε γυναίκες με “θέση επιρροής”;

Γενικά η θέση της γυναίκας είναι πιο πίσω, αλλά οι μεγάλες εταιρίες προωθούν κάτι τέτοιο. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: Στην προηγούμενη δουλειά μου στην Αφρική, είχα μια ομάδα 10 ατόμων εκ των οποίων 6 ήταν γυναίκες και 4 άνδρες. Επιπλέον, με διαδέχτηκε γυναίκα στη θέση. Απλώς, αυτό αφορά πιο πολύ συγκεκριμένες εταιρίες που το προωθούν, δεν είναι τόσο εμπεδωμένο μέσα στην κοινωνία.

Για περίπου τρία χρόνια δούλευα στην Γκάνα για λογαριασμό της Vodafone. Η γυναίκα που με διαδέχτηκε ήταν από την Νότιο Αφρική, αλλά στη δική μου την ομάδα ήταν όλοι ντόπιοι, 6 γυναίκες – 4 άνδρες, στο ανώτατο επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση,  είναι κάτι που προβάλει ως προτεραιότητα η Vodafone και το εφαρμόζει. Σκεφτείτε πως στην Vodafone Ελλάδος,  σε όλες τις διοικητικές θέσεις, η αντιπροσώπευση των γυναικών είναι πάνω από το 30%. 

Ερ. Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα οι γυναίκες έχουν κατακτήσει την αγορά όπως τους αξίζει. Αντιμετωπίζονται ως ίσες προς ίσους;

Σαν κοινωνία έχουμε αποδεχτεί ότι η γυναίκα είναι τόσο ικανή, όσο και ένας άνδρας. Σε θεωρητικό επίπεδο είμαστε αρκετά συνυφασμένοι με την ιδέα. Αντιμετωπίζουμε δηλαδή τις γυναίκες σαν ίσες προς ίσους. Μπορεί όμως να το αναγνωρίζουμε λογικά, ωστόσο δεν ξέρω αν το έχουμε κατακτήσει και σε βαθύτερο επίπεδο.

Πολλές φορές, το βλέπω και στη δουλειά, επειδή έχουμε τη γυναίκα με ένα πρότυπο στο μυαλό μας, κρίνουμε τη συμπεριφορά της με το καλούπι που έχουμε πλάσει γι’ αυτή. Αν δηλαδή είναι λίγο πιο φιλόδοξη κι επιθετική εργασιακά, κρίνουμε ότι μια τέτοια συμπεριφορά δεν “στη φύση της”. Με άλλα λόγια,  ενώ αποδεχόμαστε την ισότητα, πολλές φορές βλέπουμε μια γυναίκα να έχει μια συμπεριφορά που πλησιάζει περισσότερο στο αντρικό πρότυπο και την κρίνουμε λίγο πιο αυστηρά, γιατί φέρουμε ακόμη στο μυαλό μας ένα στερεότυπο. Εκεί νομίζω ότι πρέπει να δουλέψουμε σε βαθύτερο επίπεδο, γιατί γενικά σαν φιλοσοφία έχουμε αποδεχτεί αυτή την ισότητα των φύλων.

Ερ. Ποιο είναι κατά την άποψή σας, το σημαντικότερο προτέρημα που πρέπει να έχει ένας άνθρωπος – ανεξαρτήτως φύλου – για να μπορέσει να καταλάβει μια θέση “επιρροής”;

Είναι πολλοί παράγοντες που οδηγούν κάποιους ανθρώπους να καταλαμβάνουν θέσης επιρροής. Υπάρχει και η τύχη, αλλά δεν θα σταθώ εκεί. Αν μου λέγατε ποια είναι τα τρία πιο βασικά στοιχεία, γιατί όλα παίζουν ρόλο, θα έλεγα τα εξής κι όχι κατ’ ανάγκη με αυτή τη σειρά:

1. Μια προσήλωση στα αποτελέσματα. Μπορεί η αγορά ή η ζωή να μην είναι δίκαιη κάθε μέρα, αλλά με κάποιο τρόπο και ειδικά στον εταιρικό κόσμο η δικαιοσύνη απονέμεται σε ένα βάθος χρόνου. Αυτοί που είναι καλοί προχωράνε κι όταν λέω καλοί, εννοώ εκείνους που φέρνουν αποτελέσματα.

2. Ικανότητα αντίληψης του περιβάλλοντος. Αυτό σημαίνει διοικητική ικανότητα, αλλά και ικανότητα να επηρεάζουν ομάδες και να μπορούν να οδηγούν τη σκέψη ανθρώπων, να έχουν δηλαδή, followers. Εκτιμώ πως σε αυτό είναι πολύ σημαντικό κάποιος πέρα από IQ, να έχει κυρίως συναισθηματική νοημοσύνη.

3. Προσωπικότητα. Πρέπει κανείς να έχει επιμονή και υπομονή. Όλα τα πράγματα δεν έρχονται όποτε τα θέλουμε, άρα κάποιος πρέπει να είναι και επίμονος και να διαθέτει την υπομονή που χρειάζεται για να μπορέσει να το επιτύχει.

Αυτά, νομίζω ότι αν όχι άμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οδηγούν ανθρώπους σε θέσεις επιρροής που διαρκούν. Γιατί το θέμα δεν είναι να έχει κανείς επιρροή για ένα χρόνο και δύο, αλλά να έχει αυτή τη θέση για ένα σημαντικό διάστημα.

Ερ. Πώς θα μπορούσε ένας άνθρωπος, με δύναμη να “επηρεάζει” πρόσωπα και καταστάσεις, να αλλάξει αυτή την αίσθηση απαισιοδοξίας που διαπνέει σε παγκόσμιο επίπεδο την επιχειρηματικότητα και τις δυτικές κοινωνίες γενικότερα;

Θα σας το πω με μια μεταφορά από την εμπειρία μου στην Αφρική. Στην Αφρική η κάθε μέρα για τον μέσο άνθρωπο, με βάση τα δικά μας στάνταρ, δεν είναι μια καλή μέρα. Υπάρχουν δηλαδή βασικά ζητήματα/προβλήματα. Όμως, κάθε μέρα εκεί, είναι λίγο, αν όχι οριακά καλύτερη. Αυτό δημιουργεί αισιοδοξία. Σε αντίθεση με άλλες περιοχές του πλανήτη, όπου κάθε μέρα είναι λίγο χειρότερη από την προηγούμενη, το οποίο δημιουργεί απαισιοδοξία, κατήφεια. Για να υπάρχει αισιοδοξία πρέπει να φαίνεται ότι υπάρχει μια πρόοδος, έστω και οριακά.

Είναι το περιβόητο ανέκδοτο. Αν εσείς είχατε χτες δύο εκατ. και σήμερα έχετε ένα κι εγώ είχα μηδέν και τώρα πάλι ένα, εσείς θα είστε απολύτως δυστυχής και εγώ απολύτως ευτυχής.

Στη χώρα μας εμείς, κοιτάμε πολύ προς τα πίσω, από που ερχόμαστε και που βρισκόμαστε. Κάποια στιγμή, πρέπει να πούμε ότι αυτό που ζούμε δεν είναι κρίση, είναι το νέο δεδομένο – “the new normal” και να αρχίσουμε να κοιτάμε πιο πολύ προς τα εμπρός. Αισθάνομαι πολλές φορές πως κοιτάμε τι χάσαμε, χωρίς να εξετάζουμε τι μπορούμε να βελτιώσουμε στο μέλλον. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα βρεθούμε εκεί που ήμασταν πριν, γιατί αυτό είναι το “new normal” και πρέπει να το αποδεχτούμε σαν πραγματικότητα.

Από εκεί και πέρα, κάτι τέτοιο βρίσκεται σε καθαρά φιλοσοφικό επίπεδο και πρέπει να υπάρχουν οι συνθήκες για να συμβεί. Ένας άνεργος που έχασε τη δουλειά του μπορεί να το σκεφτεί και έτσι για να πάρει λίγο θάρρος, άλλα πρέπει να του συμβούν και πραγματικά γεγονότα για να αισθανθεί αισιοδοξία, όπως για παράδειγμα να βρει μια δουλειά ή να κάνει κάτι διαφορετικό.

Εδώ παίζουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο οι μακροοικονομικές συνθήκες και οι παρεμβάσεις που μπορουν να γίνουν για να βελτιωθεί η κατάσταση. Καθένας προσπαθεί να ορίσει τι είναι πιο αισιόδοξο, αφού πρώτα καταπολεμήσει την απαισιοδοξία και το πισωγύρισμα.

Ερ. Ποια θα λέγατε πως είναι τα πλεονεκτήματα μιας γυναίκας στον χώρο του marketing και της επικοινωνίας, με βάση την πολυετή σας εμπειρία;

Αρχικά πρέπει να σας πως, πως όλοι οι άνθρωποι, μπορούν να κάνουν όλες τις δουλειές το ίδιο αποτελεσματικά. Εκείνο που έχει σημασία είναι πως ακριβώς επειδή το 50% των ανθρώπων εκεί έξω, που αποφασίζουν για το τι θα καταναλώσουν είναι γυναίκες, συγκεκριμένα στο Marketing, μια αντίληψη συνθετική και από γυναίκες και από άνδρες, νομίζω βοηθάει περισσότερο. Η δημιουργικότητα μπορεί με αυτό τον τρόπο, δια της σύνθεσης, να γίνει στα μάτια των καταναλωτών πιο προσφιλής.

Ερ. Ποια λάθη κάνουν συχνά οι γυναίκες στον χώρο εργασίας και ενδεχομένως “υστερούν” απέναντι στους άνδρες συναδέλφους τους;

Καμιά φορά οι γυναίκες αυτοπαγιδεύονται στο στερεότυπο και αυτοπεριορίζονται. Γίνονται λιγότερο διεκδικητικές ή βολεύονται στο στερεότυπο που αναλύσαμε και παραπάνω και μπορούν να αυτοθυματοποιηθούν. Αυτό νομίζω ότι είναι το βασικό λάθος που μπορεί να κάνει μια γυναίκα. Να πάρει αυτό το στερεότυπο σαν στάση ζωής και μετά να επαναπαυτεί σε αυτό. Και στη συνέχεια, να νιώθει ότι για όσα της συμβαίνουν ευθύνεται η ανδροκρατούμενη κοινωνία, στην οποία με τον τρόπο της “έχει συμβάλλει”. Βέβαια οφείλουμε να πούμε ότι ο ρόλος της γυναίκας είναι πιο πολύπλοκος και λόγω της μητρότητας. Αλλά αυτό είναι ωραίο, είναι έτσι όπως πρέπει να είναι. Αρκεί οι γυναίκες να μην αυτοπεριορίζονται σε αυτό, να μην συντηρούν ένα στερεότυπο. Να βγουν έξω να διεκδικήσουν αυτά που τους αξίζουν.

*Ο Χάρης Μπρουμίδης, πρόεδρος και CEO της Vodafone Ελλάδος θα μιλήσει για την διαφορετικότητα των φύλων (gender diversity)  στο συνέδριο Game Changer: Women of Influence που θα λάβει χώρα την Παρασκευή 20 Ιανουαρίου στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο.