Χρυσή Αυγή: Γιατί ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας μπορεί να ασπαστεί μια θεωρία θανάτου

Μετά την ιστορική καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματική οργάνωση, μετά από 5,5 χρόνια εκδίκασης, μετά από τον τεράστιο αγώνα της Μάγδας Φύσσα, αλλά και της πλειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας, ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για το πώς φτάσαμε έως εδώ, αλλά και την επόμενη μέρα.

Η καταδίκη της Χρυσής Αυγής αποτελεί ένα ηχηρό πλήγμα κατά του φασισμού. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι ξεμπερδέψαμε με το ”Αυγό του φιδιού”. Ίσα-ίσα που τώρα πρέπει να δοθεί η μεγαλύτερη μάχη. Ο εφησυχασμός απαγορεύεται.

Η ίδια η ζωή μας δείχνει ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, μόνο που αυτή τη φορά που δεν πρέπει να επαναληφθεί.

Τι είναι όμως αυτό που μετέτρεψε τον Έλληνα σε οπαδό των ναζιστικών θεωριών; Μήπως ο κίνδυνος δεν έχει περάσει και το ενδεχόμενο να αναδυθούν νέα μορφώματα ή κόμματα που θα πάρουν τη θέση της Χρυσής Αυγής είναι ακόμη ορατός;

Η ελληνική κοινωνία δεν πρέπει να ξεχάσει. Όχι μόνο για τον Παύλο, τον Σαχζάτ Λουκμάν, τους συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ, τους Αιγύπτιους ψαράδες και όλα τα γνωστά (και μη) θύματα της Χρυσής Αυγής.

Αλλά και γιατί είμαστε η χώρα του Διστόμου, των Καλαβρύτων, της Κοκκινιάς, της Καισαριανής και πολλών άλλων μαρτυρικών τόπων. Είμαστε η χώρα που σε συνθήκες πολέμου, ολοκληρωτικής κατοχής και ακραίας φτώχειας, έδειξε τον δρόμο στην υπόλοιπη Ευρώπη με τη αντίσταση και τον αγώνα της κατά του φασισμού.

Η Βασιλική Γεωργιάδου, Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, μιλά στο News24/7 για την καταδική της εγκληματικής οργάνωσης, την πιθανότητα να αναδειχθούν νέα κόμματα που θα πάρουν τη θέση της, την αιτία που ο Έλληνας στράφηκε στην Άκρα Δεξιά, αλλά και το μήνυμα που στείλαμε στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Αναλυτικά η συνέντευξη:

1) Φοβάστε ότι μετά το τέλος της Χρυσής Αυγής, μπορεί να αναδυθούν νέα μορφώματα ή κόμματα που να πάρουν τη θέση της εγκληματικής-ναζιστικής οργάνωσης με ένα πιο ήπιο προσωπείο;

Με την ιστορική δικαστική απόφαση που καταδίκασε το Διευθυντήριο και τα μεγαλοστελέχη της Χρυσής Αυγής για διεύθυνση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, οδηγώντας τα περισσότερα από αυτά στη φυλακή, τελειώνει ένας κύκλος για την εκδοχή του οργανωμένου βίαιου εξτρεμισμού στην Ελλάδα που γνωρίσαμε και βιώσαμε μέσα από τη δράση της Χρυσής Αυγής. Οι ποινές είναι αυστηρές και θεωρώ ότι δεν αφήνουν περιθώριο στα πάλαι ποτέ μέλη ταγμάτων εφόδου της συγκεκριμένης οργάνωσης να δοκιμάσουν τη συνέχιση της δράσης τους στο ίδιο ή παραπλήσιο μοτίβο κάτω από τη σημαία της Χρυσής Αυγής.

Δεν κλείνει ο κύκλος της Άκρας Δεξιάς στην Ελλάδα

Ωστόσο, όσο σημαντική κι αν είναι αυτή η δικαστική απόφαση και ό,τι προηγήθηκε τα τελευταία 5,5 χρόνια που διήρκεσε η σχετική διαδικασία και τα συνολικά εφτά χρόνια από τη στιγμή που ξεκίνησε η δικαστική διερεύνης της υπόθεσης μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, με την έκδοση της απόφασης του 3ου Εφετείου Κακουργημάτων δεν κλείνει ο κύκλος της Άκρας Δεξιάς στην Ελλάδα. Νέα μορφώματα που κινούνται σε αυτήν την περιοχή της κομματικής αρένας υιοθετώντας το σύμπλεγμα των βασικών ιδεολογικών μοτίβων της (εθνικισμός/νατιβισμός, αυταρχισμός, λαϊκισμός) έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους και στην πραγματικότητα υπήρχαν πριν καν γίνει ορατή στην κεντρική πολιτική σκηνή η Χρυσή Αυγή. Από τη δεκαετία του 2000, μορφώματα της Άκρας Δεξιάς (ΛΑΟΣ, Ελληνικό Μέτωπο, ΑΝΕΛ, Ελληνική Λύση και πολλά ακόμη μικρότερα) δίνουν το στίγμα τους και διεκδικούν την παρουσία τους στο κομματικό σύστημα.

Αυτό δεν αλλάζει με το «τέλος» της Χρυσής Αυγής, που –σημειωτέον– μέχρι στιγμής πολιτικά το εικάζουμε αλλά μένει και να το δούμε στην πράξη. Οι λόγοι που δημιουργούν πολιτικές ευκαιρίες για την είσοδο της Άκρας Δεξιάς στην πολιτική αρένα είναι ευρύτεροι και βαθύτεροι και συνδέονται με μια γκάμα ζητημάτων από τις οικονομικές μεταβολές και κρίσεις μέχρι τις βαθιές πολιτισμικές αλλαγές που συντελούνται στο δυτικό κόσμο. Οι λόγοι αυτοί αφορούν τη χώρα μας και την Ευρώπη συνολικά. Η δικαστική απόφαση βάζει ένα φρένο στην εκδοχή του βίαιου δεξιού εξτρεμισμού, κάτι που είναι πολύ σημαντικό, αλλά σε ό,τι αφορά την πορεία του ακροδεξιού φαινόμενου, αυτή συνεχίζεται και θα πρέπει να σκύψουμε πάνω στις αιτίες του γα να κατανοήσουμε γιατί δημιουργείται εκλογική δυναμική και διαθεσιμότητα για τα μορφώματα του συγκεκριμένου χώρου.

2) Γιατί ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, μπορεί να γίνει κοινωνός μιας θεωρίας θανάτου; Ποιο είναι το στοιχείο, που μετατρέπει τον μικροαστό σε οπαδό των ναζιστικών θεωριών;

Τα κίνητρα υποστήριξης νεοναζιστικών μορφωμάτων, όπως και ευρύτερα οργανώσεων του εξτρεμιστικού χώρου, είναι πολλαπλά. Είναι μια γενίκευση, που ωστόσο εμπειρικά δεν επιβεβαιώνεται, ότι δηλαδή όσοι βρέθηκαν στη χορεία των υποστηρικτών (ιδίως των εκλογικών υποστηρικτών) τέτοιων οργανώσεων ασπάζονται συγχρόνως και την ιδεολογία τους. Σίγουρα αυτό συμβαίνει για ένα σημαντικό μέρος των υποστηρικτών τους.

Η χρήση βίας λειτουργεί εκτονωτικά

• ένα άλλο τμήμα τους ωστόσο έχει ενδεχομένως άλλα κίνητρα (π.χ. εκδίκησης απέναντι στο πολιτικό κατεστημένο, τιμωρίας, κ.λπ.) κάνοντας μια τέτοια επιλογή. Ένα ζήτημα που πρέπει να μας απασχολήσει αφορά την «ελκυστικότητα»/επιλεξιμότητα οργανώσεων με νεοναζιστικές ιδέες τόσο από υποστηρικτές των ιδεών αυτών όσο και από έναν ευρύτερο πυρήνα. Σε ό,τι αφορά τους πρώτους, η ακραία ριζοσπαστικοποίηση και η χρήση βίας λειτουργούν εκτονωτικά

• η υπόδειξη ενόχων για μια «ταπεινωτική» κατάσταση που υποτίθεται ότι επικρατεί στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα επίσης δημιουργεί κίνητρα υποστήριξης των φορέων που εκφράζουν ανοικτά και προμοτάρουν τέτοιες ιδέες. Ο ευρύτερος οπαδικός πυρήνας, ωστόσο, αναζητά συχνά μια πιο επιφανειακή εκτόνωση, π.χ. μια ρεβάνς, κατά της πολιτικής ελίτ, των θεσμών, του συστήματος, χωρίς απαραίτητα αυτή η διάθεση εκτόνωσης να απηχεί εσωτερική ιδεολογική συμφωνία με ένα σκληρό σώμα ολοκληρωικών ιδεών. Αν υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής στα δύο αυτά περιβάλλοντα των υποστηρικτών και των οπαδών του νεοναζιστικού/εξτρεμιστικού χώρου θα έλεγα πως είναι η αντίθεσή τους στον φιλελευθερισμό και στις αξίες που αυτός εκφράζει. Όσο μεγαλύτερη συσσώρευση προκαταλήψεων για τον Άλλο, όσο λιγότερη ανεκτικότητα στη διαφορετικότητα, όσο πιο «σκληρές» και «κλειστές» ιδέες για ζητήματα που συνδέονται με ατομικές επιλογές και προσωπικά γούστα ζωής εντοπίζονται, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η πιθανότητα υποστήριξης ναζιστικών θεωριών και οργανώσεων που τις αναδεικνύουν.

3) Θεωρείτε ότι ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, κράτησαν τη στάση που έπρεπε απέναντι σε ένα ιστορικό γεγονός τέτοιας σημασίας ή απλώς το έβαλαν στη μικροπολιτική ζυγαριά;

Κατά καιρούς κράτησαν μια τέτοια υπεύθυνη στάση, αλλά σε άλλες συγκυρίες έδειξαν και διάθεση εργαλειοποίησης του θέματος. Σε γενικές γραμμές όμως κρίνω ικανοποιητική τη στάση των κομμάτων, των δύο μεγαλύτερων αλλά και των δύο μικρότερων (ΚΙΝΑΛ και ΚΚΕ). Την κρίσιμη στιγμή (Σεπτέμβριος 2013), η τότε κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου αντιμετώπισε το ζήτημα επιζητώντας και δρομολογώντας τη θεσμική του διερεύνηση. Η πρωτοβουλία του τότε υπουργού δικαιοσύνης κ. Δένδια υπήρξε ένα αποφασιστικό βήμα και αυτό είναι κάτι που πρέπει και προσωπικά να του πιστωθεί, όπως και η στάση του μέσα στη Βουλή απέναντι στις προκλήσεις της Χρυσής Αυγής.

Η Χρυσή Αυγή ευνοήθηκε από την ακραία πόλωση

Αλλά και επί κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, υπήρξε θεσμική κινητοποίηση προκειμένου να ληφθούν κάποιες κρίσιμες αποφάσεις σχετικά με την έναρξη της δίκης (παρά την όποια καθυστέρηση) αλλά και την αναστολή της κρατικής χρηματοδότησης. Και βέβαια δεν ήταν όλα ρόδινα. Η κοινοβουλετική ομάδα της Χρυσής Αυγής αριθμούσε ψήφους που κάπου αθροίζονταν, ενώ και στη διενέργεια του δημοψηφίσμαος του 2015 υπήρξε εργαλειοποίηση της Χρυσής Αυγής, η οποία είχε ταχθεί με τη μεριά του Όχι. Αυτές είναι κάποιες μελανές στιγμές. Ο εξτρεμισμός γενικότερα και η Χρυσή Αυγή ειδικότερα ευνοήθηκαν από την ακραία πόλωση. Ευτυχώς δεν δόθηκε συνέχεια σε μια κομματική αντιπαράθεση που πήγε να ξεκινήσει στο φινάλε αυτής της δικαστικής διαδικασίας. Μεμονωμένα πρόσωπα «έπαιξαν» όμως με τη Χρυσή Αυγή είτε θεωρώντας ότι αυτή παγιώθηκε στην κομματική αρένα είτε θεωρώντας ότι γύρω από τη Χρυσή Αυγή έχει διαμορφωθεί μια εκλογική δεξαμενή που είναι ευρύτερα διεκδικήσιμη. Κάποια μεμονωμένα άτομα (και τονίζω το μεμονωμένα) από τα δύο μεγάλα κόμματα λειτούργησαν καιροσκοπικά προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση.

4) Οι αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα, έριξαν τη Χρυσή Αυγή στα “μαλακά” ή πρόκειται για μια επικοινωνιακή κατασκευή; Έπρεπε να γίνουν αυτές οι αλλαγές;

Η Χρυσή Αυγή δεν θεωρώ ότι έπεσε «στα μαλακά». Ο βασικός της πυρήνας οδηγείται στη φυλακή προκειμένου να εκτίσει πολυετή ποινή. Χωρίς να είμαι νομικός, αλλά παρακολουθώντας τις απόψεις νομικών που τοποθετήθηκαν επί του θέματος, δεν αποκομίζω την άποψη ότι ο νέος Ποινικός Κώδικας έριξε «στα μαλακά» τη Χρυσή Αυγή. Σε σχέση με τη στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων που προέβλεπε ο προηγούμενος ποινικός κώδικας για κάποιες ποινές, εφόσον αυτές τελεσιδικούσαν, αλλά δεν προβλέπεται κάτι σχετικό από τον νέο κώδικα, υπάρχουν θεσμικές δυνατότητες προκειμένου, με αλλαγές στον εκλογικό νόμο, να ρυθμιστούν συναφή ζητήματα σχετικά με το εκλέξειν και το εκλέγεσθαι.

Από τη σκοπιά της πολιτικής ανάλυσης, βρίσκω ωστόσο τουλάχιστον άκαιρη μια συζήτηση σχετικά με τα πραγματικά ή υποτιθέμενα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του παλιού ή του νέου ποινικού κώδικα, καθώς αυτά λειτουργούν σε μια κατεύθυνση στοιχειοθέτησης ενός επιχειρήματος περί υποτιθέμενων θεσμικών «υποστηρικτών» ή «διωκτών» της Χρυσής Αυγής. Η ελληνική πολιτεία δεν δημιούργησε επιπλέον θεσμικούς κανόνες, ούτε ευνοϊκούς μήτε δυσμενείς, ειδικά για τη Χρυσή Αυγή, αλλά το δικαστήριο τη δίκασε και την καταδίκασε σύμφωνα με τους κανόνες του ισχύοντος κράτους δικαίου.

5) Η καταδίκη της Χρυσής Αυγής στέλνει ένα μήνυμα και στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να αυξάνονται οι δυνάμεις της ακρο-δεξιάς;

Εθνικά δικαστήρια σε διάφορες χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Αυστρία, Σλοβακία, Γερμανία, κ.ά.) δίκασαν και ενίοτε καταδίκασαν αρχηγικές φιγούρες του εγχώριου ακροδεξιού χώρου. Το novum της ελληνικής περίπτωσης έγκειται στο γεγονός ότι στο πλαίσιο τουλάχιστον του λεγόμενου «τρίτου κύματος» εκδημοκρατικού δεν υπήρξε μια ανάλογη περίπτωση όπου σύσσωμη η διευθυντική ομάδα μιας οργάνωσης ή ενός κόμματος να βρεθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου ούτε πολλώ μάλλον να καταδικαστεί για συμμετοχή σε πολιτικές δράσεις οι οποίες αναπτύχθηκαν και συντονίστηκαν με καμουφλάζ τον οργανωτικό μανδύα μιας αναγνωρισμένης οργάνωσης.

Η αποφάση του δικαστηρίου έστειλε μήνυμα στην Ευρώπη

Η απόφαση του ελληνικού δικαστηρίου είναι πιθανόν να έχει αντίκτυπο που θα ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα. Τα τελευταία χρόνια αρκετοί θεσμοί έδειξαν, άμεσα ή έμμεσα, μια κάποια ανεκτικότητα απέναντι στην Άκρα Δεξιά. Το γεγονός ότι η Άκρα Δεξιά ενισχύεται εκλογικά δημιουργεί ένα είδος υποχωρητικότητας απέναντί της. Έχει περισσότερο επικρατήσει η λογική της μίμησης των ιδεών και του αφηγήματος της Άκρας Δεξιάς παρά η λογική της απομόνωσής της. Η απόφαση του ελληνικού δικαστηρίου δημιουργεί το υπόβαθρο όρθωσης θεσμικού αναχώματος απέναντι στον εξτρεμισμό. Το έχω ξαναπεί ότι η απόφαση δείχνει τον τρόπο που το κράτος δικαίου αντιμετωπίζει τους υπονομευτές και τους εχθρούς της δημοκρατίας. Η δημοκρατία βρίσκεται στο στόχαστρο των λαϊκιστών και των εξτρεμιστών κάθε είδους και η απόφαση του δικαστηρίου δείχνει πώς μπορούν θεσμικά να αντιμετωπισθούν τέτοιου είδους παθολογίες. Βέβαια, αυτό δεν αρκεί, γιατί είναι οι πολίτες-εκλογείς αυτοί που εν τέλει με την ψήφο και τις επιλογές τους αναδεικνύουν πρόσωπα και δυνάμεις στην πολιτική αρένα.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.