Ziya Azazi: Ρωτήσαμε έναν περιστρεφόμενο Δερβίση γιατί περιστρέφεται

Μια μαυροντυμένη φιγούρα εμφανίζεται στην άκρη της σκηνής. Υποκλίνεται βαθιά, αγγίζει το έδαφος κι ύστερα πιάνοντας τους ώμους του, στέκεται στο κέντρο. Η περιστροφή του Δερβίση ξεκινά αργά, μαζί με τη μουσική. Ο πάλαι ποτέ περιπλανώμενος του 1200 έχει έρθει στο σήμερα μέσα από την τελετουργία του “Σεμά”. Ο Ziya Azazi επιταχύνει σταδιακά την κίνησή του και τώρα περιστρέφεται εκστατικά μπροστά από το κοινό του, ακολουθώντας το συμπαντικό χορό των πλανητών γύρω από τον ήλιο. Εξαγνίζοντας πρώτα τη ψυχή του κι ύστερα όσα συμβαίνουν γύρω του.

Ο Ziya κατάγεται από την Αντιόχεια. Ζει στη Βιέννη και από το 1999 άρχισε να εξερευνά των παραδοσιακό χορό των Σούφι. Δεν αρκείται όμως στην παράδοση των Δερβίσηδων, προσπαθεί να εξελίξει τις χορογραφίες και να βρει τη σύνδεσή τους με άλλες φόρμες και παραδόσεις. Γι’ αυτό και συνεργάζεται μεταξύ άλλων με θέατρα όπως τα Vienna Volksoper (όπου διδάσκει), Theaterhaus Stuttgart και το Grand Théâtre de Geneve ως χορογράφος και σολίστ χορευτής. Έχει εμφανιστεί σε δεκάδες φεστιβάλ και θεατρικές σκηνές όλου του κόσμου, πάντα με standing ovation για τις βραβευμένες δουλειές του, και μετράει συνεργασίες με πολλούς επώνυμους καλλιτέχνες όπως οι Jan Fabre, Sivert Hoyem, Mercen Dede και Burhan Ocal.

Οι παραστάσεις του βασίζονται στη μυσταγωγική χορογραφία των Σούφι και αποτυπώνουν την καλλιτεχνική ματιά του ίδιου του Azazi υπό το πρίσμα της συνάντησης διαφορετικών πολιτισμών, πάνω στην ίδια σκηνή.

Την Δευτέρα 22 Οκτωβρίου οι Περιστρεφόμενοι Δερβίσηδες του Τάγματος “Mevlevi” με τον εκστατικό περιστροφικό χορό και ο Ziya Azazi εμφανίζονται για πρώτη φορά μαζί στην Ελλάδα, στο Θέατρο “Παλλάς”. Το News 24/7 συνομίλησε με τον Azazi για όσα θα δούμε στο Παλλάς, για τη φιλοσοφία των Σούφι, τον περιστροφικό χορό των Δερβίσηδων αλλά και τη μαγεία του χορού, αυτή καθεαυτή.

Η ακτινογραφία μιας χορογραφίας

“Η αλήθεια είναι πως κάνω τη δική μου απόδοση στην παραδοσιακή χορογραφία των Δερβίσηδων”, μας λέει και εξηγεί.

“Πλέον οι κοινωνίες αλλάζουν συνεχώς. Η σύγχρονη εποχή μας οδηγεί σε μεγαλύτερους ελέγχους, πιο αυστηρούς νόμους, περισσότερες ρυθμίσεις στην καθημερινότητά μας, είναι μια τάση αυτή που βλέπουμε παγκοσμίως. Ο μέσος άνθρωπος καλείται να είναι πιο υπεύθυνος για να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες, και παράλληλα να προσαρμοστεί στον διεθνισμό των πραγμάτων. Την ίδια ώρα υπάρχει ο εθνικισμός, οι παραδοσιακές θρησκείες, ο ρατσισμός. Βλέπουμε μια σύγκρουση ανάμεσα στις δύο πραγματικότητες, στις νέες συνθήκες και στις αναχρονιστικές. Αλλά η ζωή αλλάζει γρήγορα και απαιτεί πολυπραγμοσύνη, προσαρμογή σε πολλαπλές ευθύνες, σε πολλαπλές ανάγκες και ανοιχτό πνεύμα. Θα έλεγα πως οι άνθρωποι έχουν χαθεί μέσα σε αυτές τις δύο πραγματικότητες και στην ανάγκη να ακολουθήσουν ένα δρόμο που θα τους απαντήσει στο ποιοι είναι, γιατί ζουν, ποιος είναι ο σκοπός τους. Προσωπικά, χορεύω γιατί προσπαθώ να αυξήσω τις πνευματικές μου ικανότητες, να φτάσω στον βαθύτερο εαυτό μου, να ορίσω καλύτερα τη ζωή μου και να γίνω πιο αποτελεσματικός στα πλαίσια του χρόνου ζωής μου. Προσπαθώ να παρουσιάσω με τις εμφανίσεις και τις διαλέξεις μου το πόσο σημαντικό είναι να είναι κανείς με τον εαυτό του, να αφιερώνει χρόνο στον εαυτό του και να προσπαθεί να φτάσει βαθύτερα στα μέσα του και να κατανοήσει το νόημα της ζωής του”.

Ο πολιτισμός, η ανθρωπότητα, εμείς σαν υπάρξεις, είμαστε το δέρμα του σύμπαντος

Μιλώντας για την εξέλιξη της κοινωνίας, προσπαθούμε να δούμε το πώς αποτυπώνεται αυτή η εσώτερη μάχη που συμβαδίζει με τις εξελίξεις, στην παράσταση που θα δούμε και στο Παλλάς.

“Η παράστασή μου είναι μια παράσταση ενάντια στον πόλεμο, ενάντια στις διακρίσεις”, μας λέει ο Azazi και προχωρά σε μια “παραβολή”.

“Ξέρετε, η διάμετρος της Γης είναι 12.000 χιλιόμετρα. Και εμείς ζούμε πάνω σε έναν φλοιό που μοιάζει τόσο λεπτός όσο η φλούδα ενός μήλου. Όλα συμβαίνουν πάνω σε αυτό τον φλοιό. Κάπως έτσι είναι και το μυαλό μας. Το μεγαλύτερο μέρος είναι το υποσυνείδητο πάνω στο οποίο χτίζουμε τη συνείδησή μας. Η συνείδηση είναι αυτός ο φλοιός. Ο πολιτισμός, η ανθρωπότητα, εμείς σαν υπάρξεις, είμαστε το δέρμα του σύμπαντος. Όλα συμβαίνουν πάνω σε αυτό το επίπεδο. Οι διακρίσεις, οι πόλεμοι, όλα γίνονται πάνω σε αυτόν τον φλοιό. Προκαλούνται από εγωπαθείς ανθρώπους που θέλουν να εξυπηρετήσουν τα προσωπικά τους συμφέροντα. Όταν όλοι οι άνθρωποι από όλα τα κράτη, τα έθνη, τις φυλές, πάρουν λίγο χρόνο για να παρατηρήσουν αυτό το μήλο, θα αντιληφθούν ότι είμαστε απλά μικροσκοπικά πλασματάκια που τρέχουν δεξιά κι αριστερά πάνω σε αυτό το δέρμα. Μέσα από αυτή την παραδοχή, και μέσα από τις αρχαίες αξίες της ισότητας και της ισότιμης ύπαρξης, θα μπορούσε η ανθρωπότητα να ενωθεί σε ένα πλαίσιο κοινής αποδοχής”

“Τι πρέπει να κάνουμε ως κοινωνία για να είμαστε περισσότερο προοδευτικοί στην καθημερινότητά μας;”, τον ρωτάμε.

“Όπως λέγαμε και πριν, η ανθρωπότητα επιταχύνει συνεχώς τους ρυθμούς της. Ο πληθυσμός παγκοσμίως αυξάνεται. Η κινητικότητα ανθρώπων είναι επίσης μεγάλη. Την ίδια ώρα, οι πόροι δεν διανέμονται ισομερώς και δίκαια. Όσο είμαστε αγνώμονες, όσο παραποιούμε τις παραδόσεις, όσο κακοποιούμε τις τοπικές παραδόσεις, και δεν προσπαθούμε να τις εκμεταλλευτούμε για να φτάσουμε σε μια παγκόσμια κατανόηση της ύπαρξης και στην αποδοχή του να μοιραζόμαστε δίκαια τους πόρους μας και τη γνώση μας για ένα καλύτερο μέλλον, τόσο δεν θα διορθώνονται τα πράγματα. Ο στόχος είναι να υπάρξει περισσότερη δικαιοσύνη στους πόρους, στη γνώση, στα εργαλεία μάθησης και στη διάδοσή τους και να υπάρξει πρόσβαση για όλους στα δεδομένα και στις πηγές, για να φτάσουμε σε μια καλύτερη ζωή για όλους”.

Τι είναι ο “ευρύτερος εαυτός”

Η προσπάθεια του Azazi να αποτυπώσει στην καθημερινότητά του και στις χορογραφίες του τον μυστικισμό, είναι σχεδόν ατέρμονη. Τι σημαίνει λοιπόν για τον ίδιο ο όρος “μυστικισμός”;

“Είναι στην πραγματικότητα η γνώση του εσώτερου εαυτού. Το να φτάνει κανείς στο “μεγαλύτερο εαυτό”. Το να είναι κανείς ευρύτερος σαν χαρακτήρας, πιο σοφός ως προς τη γνώση, πιο ευαίσθητος ως προς τα συναισθήματα, πιο ικανός σωματικά. Ο μυστικισμός ως ανώτερο επίπεδο νόησης, σημαίνει πως η χαρά και η ικανοποίηση συνδέεται με την έννοια της οικουμενικότητας. Όταν το χαμόγελο κυριαρχεί στο πρόσωπο, η ελευθερία στο σώμα, όταν το μυαλό μπορεί να αξιολογήσει τα πάντα και να τα εξηγήσει με λέξεις με έναν απλό, “απαλό”, κατανοητό τρόπο. Για όλα αυτά, όπως είπαμε και πριν, χρειάζεται να ξοδεύουμε χρόνο για τον εαυτό μας και να βρίσκουμε χώρο για να είμαστε με τον εαυτό μας, για να φτάσουμε πιο βαθιά μέσα μας. Αυτό είναι ο μυστικισμός στην καθημερινότητά μας”.

Η κατανόηση του εσώτερου ‘είναι’ , παρέχει απαντήσεις στο γιατί της ζωής

Ο Σουφισμός και ο χορός των δερβίσηδων

“Ο Σουφισμός και ο χορός των δερβίσηδων είναι η βασικές πηγές μου”, συνεχίζει ο Ziya. Δεν μένει όμως εκεί, αφού στη χορογραφία του θα δει κανείς ετερόκλητα στοιχεία να συναντιούνται.

“Η πρόθεσή μου είναι να διερευνήσω όσες περισσότερες παραδόσεις μπορώ και να βρω τα κοινά γνωρίσματά τους και στοιχεία τους και να φέρω τα κοινά τους σημεία στον αιώνα μας. Αυτούς τους κοινούς τόπους προσπαθώ να τους εξηγήσω, να τους αποδώσω με επιστημονική εξήγηση, και να γίνουν πηγή για τη νέα γενιά και ένα κοινό έδαφος για ανθρώπους από διαφορετικούς πολιτισμούς που είναι πολίτες ενός κοινού κόσμου. Για να μπορέσουν να εφαρμόσουν αυτή τη γνώση στην καθημερινή ζωή τους. Οι πηγές είναι διαφορετικές, οι γλώσσες, οι χοροί, προέρχονται από διαφορετικά ήθη και έθιμα αλλά συντελούν στο να φτάσουμε σε μια νέα φόρμα πνευματικότητας, χορού και συνείδησης”.

Μπορεί ο χορός της περιστροφής να σε “φτιάξει”; Κοινώς, να φτάσει κανείς σε μια πλήρη έκσταση;

“Φυσικά και μπορεί. Είναι βασικά ένας από τους σκοπούς της περιστροφής”, αναλύει ο Azazi. “Η επιτάχυνση της σωματικής κίνησης, η κινητοποίηση αυτή που οδηγεί σε υπερδιέγερση, η πιο γρήγορη κυκλοφορία του αίματος, η πιο γρήγορη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από το σώμα, συνδέονται με πολλαπλασιασμό των συναισθημάτων, όξυνση των αισθήσεων και υπερπαραγωγή ορμονών. Αυτό μπορεί να αποδοθεί ως έκσταση. Έχουμε μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας, χωρίς εξωτερική “βοήθεια” παρά μόνο με την κίνηση του ιδίου του σώματος και της περιστροφής αυτής. Το να ανοίξει το μυαλό του ο δερβίσης που ασκεί την περιστροφή κατά τον χορό του για να αναλογιστεί όσες περισσότερες μνήμες, επιθυμίες, φαντασιώσεις, προβληματισμούς μπορεί, θα του δώσει χώρο και χρόνο για να φτάσει σταδιακά στην αίσθηση της υπέρπτησης πάνω από όλα αυτά. Αυτή η αίσθηση μιας εξωσωματικής εμπειρίας, ενός εξωσωματικού ταξιδιού γίνεται αντιληπτή από τον ασκούμενο χωρίς καμία λήψη ουσίας”.

Για όλα αυτά φυσικά, χρειάζεται πνευματική προετοιμασία. Μοιάζει λοιπόν η περιστροφή με τη γιόγκα;

“Και στα δύο, σώμα και μυαλό ενεργοποιούνται έτσι ώστε ο διαλογιζόμενος να φτάσει σε πνευματική όξυνση και συναισθηματική πυκνότητα”, απαντά ο δερβίσης. “Στη γιόγκα ο διαλογιζόμενος εξασκεί διαφορετικές σωματικές στάσεις για να μεταβάλλει το πνεύμα του, φτάνοντας σε ένα χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με εκείνο που φτάνει στον χορό των δερβίσηδων. Γιατί στην περιστροφή ο διαλογιζόμενος φτάνει σε υψηλότερο επίπεδο σωματικής δραστηριοποίησης που οδηγεί σε ισχυρότερη υπερδιέγερση άρα και σε πιο έντονη μέθεξη”.

Μπορούν όμως όλοι να εξασκηθούν σε αυτό τον χορό; Και αν ναι, τι χρειάζεται;

“Ναι όλοι μπορούν να το κάνουν”, λέει ο Ziya Azazi, ο οποίος άλλωστε παραδίδει και μαθήματα περιστροφικού χορού.

“Είναι σαν να μαθαίνεις οδήγηση, κολύμβηση, σκι, ελεύθερη πτώση ή κατάδυση. Είναι εξάσκηση σε νέες φυσικές καταστάσεις. Όλα τα παραπάνω προαπαιτούν μάθηση και προσαρμογή στους κανόνες της φύσης. Στην οδήγηση κατανοεί κανείς την ταχύτητα, στις καταδύσεις την πίεση του νερού, στην ελεύθερη πτώση τη βαρύτητα. Στον περιστρεφόμενο χορό, αντιλαμβάνεται την περιστροφική κινητική ενέργεια, μια ενέργεια που σπανίως βιώνουμε μιας και είμαστε “δεμένοι” στη βαρύτητα της Γης. Όταν κάποιος κατανοήσει το πώς η περιστροφή λειτουργεί και κυριαρχεί πάνω μας, μπορεί να το κάνει, όπως μαθαίνει να μιλάει, να κολυμπάει. Η κατανόηση του χορού όμως προαπαιτεί πνευματική προετοιμασία. Πρέπει κανείς να ξέρει τι θα συμβεί πάνω στο σώμα και τον οργανισμό του, και πώς πρέπει να διαλογιστεί πριν ξεκινήσει. Αν κάνει αυτά τα δύο, τότε θα μπορεί να ασκήσει τον εν λόγω χορό, μετά από καθημερινή εξάσκηση”.

Πώς οι παραδοσιακές θρησκείες βοηθούν ή ενσωματώνονται σε αυτή την παράδοση;

“Από τη μια μπορεί να πει κανείς πως το να ασκεί τον Σοφισμό ή τον Βουδισμό στον 21ο αιώνα είναι εφικτό, από την άλλη όμως είναι και ανέφικτο. Η αίσθηση του μυστικισμού, της γνώσης, της προαίσθησης είναι η ίδια, αλλά οι συνθήκες, τα “εργαλεία” και οι παράγοντες που επιδρούν, είναι διαφορετικά”, απαντά ο Ziya, στη λογική των Σούφι. “Όμως, ακόμη κι αν ασκούμαστε με άλλους τρόπους, στην ουσία ασκούμαστε με τον ίδιο τρόπο”, τονίζει. “Δεν έχει να κάνει λοιπόν με το πώς, αλλά με το να ασκείται κανείς, να συνεχίζει να θέτει ερωτήματα και να επαναπροσδιορίζει διαρκώς τον εαυτό του για να κατανοήσει τον λόγο της ύπαρξής του. Η περιστροφή μπορεί να ασκείται όπως παλαιότερα αλλά και με νέους τρόπους που έλκονται από τον 21ο αιώνα, για να φτάσουμε σε αυτή τη βελτίωση της ζωής και τη διασύνδεση των πολιτιστικών στοιχείων του κόσμου, μεταξύ τους”.

Τέλος, τον ρωτάμε αν γνωρίζει τους ελληνικούς χορούς, αν του είναι οικείοι και αν θα ήθελε να τους εντάξει στις χορογραφίες του.

“Ξέρω πως οι Έλληνες έχετε πολλούς χορούς και σαν αρέσει να χορεύετε. Βλέπω τη διασύνδεση με τον ανατολικό και ασιατικό τρόπο ζωής και χορού. Θα ήθελα να εντρυφίσω περισσότερο στους ελληνικούς χορούς και την ελληνική κουλτούρα, θα ήταν κάτι που θα συντελούσε στον τρόπο που προσπαθώ να βελτιώσω τη ζωή μου”, καταλήγει.

To τάγμα των Μεβλεβί

Θεωρείται το παλαιότερο μιας και χρονολογείται από το 1.207 μ.Χ. Ο στόχος τους είναι να καλέσουν τους πάντες στην τέχνη της μυσταγωγικής προσευχής τους, ανεξαρτήτως θρησκευτικών αντιλήψεων, για να φτάσουν στην έκσταση και την αναγέννηση. Σύμφωνα με τους Μεβλεβήδες όλοι οι άνθρωποι επιζητούν το ίδιο, την επιστροφή τους στον Θεό, μόνο που ο καθένας το εκφράζει με διαφορετικά λόγια-προσέγγιση.

Η τελετουργία της Σεμά

Οι μυστικιστές χορευτές, αφαιρώντας τους μαύρους μανδύες και απομένοντας με τα λευκά τους ενδύματα, μέσω της περιστροφής, φτάνουν στην έκσταση και εκπληρώνουν την υπέρτατη επιθυμία τους, τη Θέωση.

Αρχικά με τη συνοδεία του τύμπανου (κουντούμ) γίνεται το “Νάατ ιτ Σερίφ”, μια ευλογία προς τον Προφήτη που αντιπροσωπεύει την αγάπη.

To Νάατ ακολουθείται από ένα ταξίμ, αυτοσχεδιασμό με νέυ (φλάουτο), που αντιπροσωπεύει τη θεία ανάσα, η οποία εμψυχώνει τα πάντα.

To βάδισμα του Σουλτάν Βελέντ, συνοδευόμενο από μουσική περσέβ, είναι μια τριπλή κίνηση γύρω από τον χώρο της περιστροφής και οι χαιρετισμοί των σεμαζέν συμβολίζουν τον χαιρετισμό της ψυχής προς την ψυχή, ο οποίος αποκρύπτεται από τη μορφή και το σώμα.

Κατά τη διάρκεια της Σεμά συμβαίνουν τέσσερις σελάμ, ή μουσικές κινήσεις, κάθε μία από τις οποίες ακολουθεί διαφορετικό ρυθμό.

-Η πρώτη σελάμ συμβολίζει τη γέννηση του ανθρώπου στην αλήθεια.

-Η δεύτερη σελάμ συμβολίζει την έκστασή του, όταν ατενίζει το μεγαλείο του Θεού.

-Η τρίτη σελάμ αντιπροσωπεύει τη θυσία του νου μπρος στην αγάπη. Είναι επίσης μια εκμηδένιση του εαυτού, γνωστή και ως νιρβάνα στη βουδιστική φιλοσοφία.

-Η τέταρτη σελάμ σηματοδοτεί την επιστροφή του δερβίση από την πνευματική του αναζήτηση.

Η τελετουργία τελειώνει με μια προσευχή για ειρήνη στην ψυχή των προφητών και των πιστών. Κατόπιν οι δερβίσηδες αποσύρονται στα δώματα τους για διαλογισμό (τεφεκούρ).

Η ταυτότητα της παράστασης

Workshops

Κατά την παραμονή του στην Αθήνα o Ziya Azazi θα διδάξει 2 τρίωρα Σεμινάρια (Dervish in Progress, Body Economy & Awareness) Σάββατο 20 και Κυριακή 21 Οκτωβρίου 2018 –17.00-20.00

Πληροφορίες – Κρατήσεις:
Artistic Studio Oriental Expression
Τηλ. / Fax 210 9735 888
www.orientalexpression.gr

INFO

Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2018

Θέατρο “Παλλάς”

Ώρα έναρξης: 21.00

Τιμές εισιτηρίων
ΖΩΝΗ Α: 50€
ΖΩΝΗ Β: 35€
ΖΩΝΗ Γ: 25€
ΖΩΝΗ Δ: 18€
Φοιτητών, Ανέργων, Άνω των 65 14€
ΖΩΝΗ Ε: 12€
Φοιτητών, Ανέργων, Άνω των 65 10€

Προπώληση

www.viva.gr/tickets/dance/pallas/ziya-azazi/

Τηλεφωνικά στο 11876

Φυσικά σημεία / στα καταστήματα Reload, Seven Spots, Ευριπίδης, στο Viva Kiosk Συντάγματος (Πλ. Συντάγματος , καθημερινά 9:00-21:00) και στο Viva Spot Τεχνόπολης (μέσα στον χώρο της Τεχνόπολης, είσοδος από οδό Περσεφόνης, Δευτ-Σαβ 11:00-19:00)