15η Ημέρα Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων: Τι στόχο να θέσουμε για το 2021;

Η περασμένη χρονιά, ουσιαστικά το διάστημα που μεσολάβησε από τη 14η Ημέρα Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, χαρακτηρίστηκε από την πανδημία της Covid 19 και τις νέες προκλήσεις που αναδείχθηκαν για την προστασία της ιδιωτικότητας:

• Σημαντική αύξηση περιστατικών παραβίασης προσωπικών δεδομένων, κυρίως ειδικών κατηγοριών (ανηλίκων, υγείας, κλπ)

• Απόπειρες υποκλοπής προσωπικών δεδομένων, κυρίως οικονομικού χαρακτήρα

• Γενίκευση εργασίας και εκπαίδευσης εξ αποστάσεως, χωρίς ένα σαφές και προστατευτικό θεσμικό πλαίσιο για τα προσωπικά δεδομένα στην πράξη

• Χαμηλός βαθμός συμμόρφωσης με το Κανονιστικό πλαίσιο τόσο από τον Δημόσιο όσο και από τον Ιδιωτικό τομέα, σε συνδυασμό με έλλειψη ελέγχων

Χωρίς να λείπουν όμως και θετικά στοιχεία:

• Αύξηση του βαθμού ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του πληθυσμού, γύρω από την προστασία των προσωπικών δεδομένων

• Ανάδειξη της προστασίας της ιδιωτικότητας σε σημαντικό κριτήριο στην επιλογή προϊόντων και εταιρειών από τους καταναλωτές

• Υιοθέτηση Κανονιστικών πλαισίων, παρόμοιων με τον GDPR, στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη

• Ενίσχυση privacy friendly επιλογών από μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας

Ήταν ζητούμενο από την αρχή της πανδημίας, όπως σε κάθε περίοδο κρίσης, ποια κατεύθυνση θα ενισχυθεί περισσότερο: θα ενισχυθεί μια τάση φυγής προς τα μπρος με διεύρυνση του βαθμού εμπλοκής της τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας, χωρίς μέτρα προστασίας της ιδιωτικότητας ή θα ανακαλύψουμε, σε πραγματικές συνθήκες, τους κινδύνους για την ιδιωτικότητα ώστε να διερευνήσουμε τρόπους να προστατέψουμε τα προσωπικά δεδομένα;

Μέχρι τώρα, η γενίκευση της χρήσης μέσων και εφαρμογών τεχνολογίας έχει ενισχυθεί πολύ περισσότερο σε σχέση με την αναλογούσα προστασία προσωπικών δεδομένων, τα οποία χρησιμοποιούνται από αυτές τις εφαρμογές και τα μέσα τεχνολογίας. Η Αναλογικότητα είναι ζητούμενο, όχι δεδομένο.

Αν μας ζητούσε κάποιος να «προβλέψουμε» το μέλλον στον τομέα που συζητάμε, θα λέγαμε:

«Οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας θα χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τα προσωπικά δεδομένα προκειμένου να βελτιώνουν υπηρεσίες όπως η προσωποποιημένη διαφήμιση, εφαρμογές Business Intelligence, να γενικεύουν την αυτοματοποιημένη λήψη αποφάσεων μέσω κατάρτισης προφίλ ώστε να ισχυροποιούνται και να ενισχύουν τη θέση τους.

Οι κοινωνίες θα αντιλαμβάνονται σταδιακά την απειλή για την ιδιωτικότητα και για να την αντιμετωπίσουν θα αντιδρούν ατομικά αλλά και δημιουργώντας συλλογικότητες, επιδιώκοντας νομοθετική κατοχύρωση και προστασία»,

χωρίς να πρωτοτυπούμε και πολύ όμως, καθώς αυτό συμβαίνει ήδη και αποτελεί μια έκφραση του διπόλου «Δράση – Αντίδραση» που συμβαίνει πάντα στη φύση και στην κοινωνία. Με τον ίδιο τρόπο έχει συμβεί και στο παρελθόν, έτσι συμβαίνει και σήμερα σε πολλές περιπτώσεις.

Τότε, πού μπορεί να αναζητήσουμε μια «καινοτομία» στη συζήτησή μας, η οποία θα μπορέσει να συμβάλει σε μια νέα ισορροπία προς όφελος της κοινωνίας;

Η Ψηφιακή επανάσταση θεωρείται η 4η Βιομηχανική επανάσταση.

Όπως έγραφε ο Economist to 2017, “The world’s most valuable resource is no longer oil, but data”.

Από τις προηγούμενες Βιομηχανικές επαναστάσεις μπορούμε να εξάγουμε αβίαστα το συμπέρασμα ότι μία επίπτωσή τους δεν είναι αναστρέψιμη και αυτή αφορά την καταστροφή του περιβάλλοντος. Ή, για να το πούμε διαφορετικά, από όλες τις επιπτώσεις των βιομηχανικών επαναστάσεων, αυτή που πιο δύσκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί πλέον είναι εκείνη που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή.

Ενδεχομένως να πρόκειται για τη σοβαρότερη επίπτωση, αν συνυπολογίσουμε και το κόστος που με τη σειρά της επιφέρει σε άλλους τομείς όπως στην Υγεία, την Οικονομία και άλλα πεδία όπου τα αποτελέσματα δεν αποτυπώνονται άμεσα ποσοτικά ή δεν είναι τόσο προφανή.

Στο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο παρελθόν, μέτρα αντιμετώπισης κακών πρακτικών σε σχέση με το περιβάλλον υπήρξαν τα «πρόστιμα», με την έννοια των χρηματικών ποινών ως κλάσμα της οικονομικής δραστηριότητας μιας εταιρείας. Τέτοιου είδους μέτρα δεν υπήρξαν, εκ των πραγμάτων, αποτελεσματικά. Και τα πρόστιμα συνήθως έρχονταν ως αποτέλεσμα παραβίασης μιας νομοθετικής ρύθμισης εν πολλοίς ήδη παρωχημένης, καθώς οι τεχνολογικές εξελίξεις την ξεπερνούσαν με μεγάλες ταχύτητες.

Πώς μπορεί να θεωρηθούν «αναλογικά» κάποια μέτρα που αν μετρηθεί το τελικό αποτέλεσμα αποτυγχάνουν παντελώς; Υπάρχει αλήθεια «αναλογικότητα» όταν δεν υπάρχει «ισορροπία» και ένα αρνητικό αποτέλεσμα γίνεται μη αναστρέψιμο;

Οι απειλές από την παραβίαση της ιδιωτικότητας και τη χρήση των προσωπικών δεδομένων κατά το δοκούν, ενδεχομένως αποδειχθούν σοβαρότερες από εκείνες της καταστροφής του περιβάλλοντος. Η δυνατότητα «ελέγχου» της σκέψης, των προτιμήσεων, των συνηθειών του ατόμου παίζει ρόλο τελικά και στις προτεραιότητες που θέτει, στο τι αντιλαμβάνεται ως σημαντικό. Η επίπτωση αυτή αφορά τον «πυρήνα» της κοινωνίας και του ατόμου, όχι το περιβάλλον του. Αφορά παρέμβαση άμεσα και εσωτερικά, όχι εξ αντανακλάσεως ή εξωτερικά.

Η Ψηφιακή επανάσταση μετρά πλέον κάποιες δεκαετίες και μόλις άρχισε να δείχνει τις απειλές που θα αντιμετωπίσουμε. Καθώς οι ταχύτητες είναι μεγάλες, ο χρόνος για να αντιληφθούμε τα προβλήματα και να τα αντιμετωπίσουμε δε θα είναι πολύς.

Σε αντίθεση με τα αποσπασματικά μέτρα εκ των υστέρων, αρχές επεξεργασίας όπως η «ιδιωτικότητα από το σχεδιασμό» (privacy by design) αποτελούν ουσιαστικές παρεμβάσεις στην αρχή της αλυσίδας. Ο ουσιαστικός έλεγχος αλλά και η ενημέρωση – ευαισθητοποίηση των φυσικών προσώπων συμπληρώνουν ένα αναγκαίο τρίπτυχο που συμβάλει στην «πρόληψη» των προβλημάτων.

Από την 1η Βιομηχανική επανάσταση πέρασαν περίπου 200 χρόνια για να συνειδητοποιήσουμε την κλιματική αλλαγή και να συζητήσουμε για την προστασία του περιβάλλοντος.

Ας μην αφήσουμε να περάσουν άλλα 200 χρόνια από την Ψηφιακή επανάσταση για να συνειδητοποιήσουμε την παραβίαση της ιδιωτικότητας και να συζητήσουμε για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Ο Θόδωρος Μπλίκας είναι Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, MBA Certified Data Protection Officer

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr