5G: Αλήθειες και (ψεκασμένα) ψέματα

Υπερβολές, βάσιμες ανησυχίες, θεωρίες συνομωσίας, αποσπασματικές αναφορές. Όπως κάθε φορά που ετοιμαζόμαστε για την εφαρμογή μιας νέας τεχνολογίας, ένα θολό τοπίο με πολύ λίγες απόψεις επιστημόνων και αρκετές αναπαραγωγές από διαδικτυακές τοποθετήσεις “ειδικών” βρίσκεται μπροστά στον αναγνώστη. η επικείμενη εφαρμογή του δικτύου 5G δεν θα μπορούσε να διαφέρει.

Όταν μιλάμε για το 5G, εννοούμε την επόμενη γενιά σύνδεσης των συσκευών στο διαδίκτυο, που αναμένεται να προσφέρει πολύ πιο γρήγορη και πιο αξιόπιστη σύνδεση κινητών τηλεφώνων και άλλων συσκευών. Ενδεικτικά, στην καθημερινότητα και την συνδεσιμότητα, οι ταχύτητες αναμένεται να είναι 100 έως και 1.000 φορές μεγαλύτερες σε σχέση με το 4G.

Το θέμα όμως δεν περιορίζεται μόνο εκεί. Όπως έχει επανειλημμένως ειπωθεί, το 5G απτεται και της εθνικής ασφάλειας αλλά της προστασίας κρίσιμων υποδομών της χώρας. Στην Ελλάδα το 5G αναμένεται να δημοπρατηθεί στα τέλη του 2020 ώστε η τεχνολογία να εγκατασταθεί άμεσα.

Το στοίχημα της ασφάλειας και οι κεραίες

Το μεγάλο στοίχημα, όπως έχει συζητηθεί μέχρι σήμερα είναι τα ζητήματα ασφάλειας των υπηρεσιών και προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Είναι κοινή παραδοχή, πως το 5G θα εγείρει ζητήματα σχετικά με τις παραβιάσεις δεδομένων και η προσπάθεια που γίνεται αυτή την περίοδο είναι να αναπτυχθούν τα κατάλληλα ζητήματα για την προστασία.

Παράλληλα, το βασικό μειονέκτημα σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές (3G, 4G) είναι πως παρά το γεγονός ότι θα μεταδίδονται τεράστιοι όγκοι δεδομένων με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, η εμβέλεια του δικτύου θα είναι μικρότερη. Για τον λόγο αυτό, απαιτούνται πολύ περισσότεροι πυλώνες κινητής τηλεφωνίας. Αυτό το τελευταίο έχει προκαλέσει και τις ανησυχίες για την ακτινοβολία και τους κινδύνους που μπορεί αυτή να επιφέρει στην υγεία. Έχει οδηγήσει ωστόσο και στις αναμενόμενες θεωρίες συνομωσίας και αυθαίρετα συμπεράσματα.

Η απόφαση της Καλαμάτας

Οι ανησυχίες αυτές οδήγησαν πρόσφατα το δημοτικό συμβούλιο της Καλαμάτας σε μια κίνηση που προκάλεσε εντύπωση. Συγκεκριμένα, μετά από αντιδράσεις των κατοίκων της πόλης για πιθανές παρενέργειες και μετά από μια τρίωρη συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο, αποφασίστηκε η διακοπή της πιλοτικής εφαρμογής του 5G, εν μέσω επευφημιών από πολίτες που βρίσκονταν μέσα στο δημαρχείο.

Πιερρακάκης: Ο έλεγχος ακτινοβολίας για το 5G δεν εμπνέει ανησυχία

Αμέσως μετά την απόφαση που προκάλεσε εντυπώσεις, ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, εξέδωσε ανακοίνωση επιχειρώντας να απαντήσει στα ερωτηματικά που είχαν δημιουργηθεί.

Όπως αναφέρεται, «ο αναπτυξιακός νόμος περιλαμβάνει σαφείς διατάξεις για την αδειοδότηση κεραιοσυστημάτων και έλεγχό τους και περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τα όρια ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στη βάση των οδηγιών που έχουν εκδώσει διεθνείς οργανισμοί και του πλαισίου που έχει ορίσει η Ε.Ε”.

Παράλληλα, αναφορικά με τους ελέγχους για τα επίπεδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην Ελλάδα, το υπουργείο ανέφερε πως «πραγματοποιούνται από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), η οποία διενεργεί τακτικά μετρήσεις. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά στοιχεία που εξέδωσε η ΕΕΑΕ στις 12 Μαρτίου 2019, το 2018 δεν διαπιστώθηκαν εντός αστικού ιστού, σε καμία περιοχή της χώρας, υπερβάσεις των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, όπως αυτά ορίζονται στην ισχύουσα νομοθεσία. Επιπροσθέτως, η ΕΕΑΕ διαθέτει κινητές μονάδες, ορισμένες από τις οποίες έχουν ήδη δοθεί σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη μέτρηση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην περιοχή τους».

Ξεκαθαρίζοντας πως τα σύγχρονα ενσύρματα και ασύρματα δίκτυα εντάσσονται στη στρατηγική της κυβέρνησης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας, η κυβέρνηση ενθαρρύνει τις επενδύσεις για την ανάπτυξη των δικτύων 5G και προχωρά προς αυτήν την κατεύθυνση.

Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

Στις 3 Δεκεμβρίου του 2019, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αφού συνεδρίασε, εξέδωσε ένα κείμενο συμπερασμάτων, αναφέροντας πως το 5G αποτελεί εξέλιξη της τεχνολογίας του 4G και θα οφελήσει την επιχειρηματικότητα και τις δημόσιες παροχές, τις τηλεπικοινωνίες και άλλους τομείς της οικονομίας.

Παράλληλα, στο ίδιο κείμενο, αναγνωρίζει την ανάγκη επίτευξης των φιλόδοξων στόχων του σχεδίου δράσης για το 5G που έχει εγκριθεί το 2016 και όσων προβλέπει ο οδικός χάρτης που συμφωνήθηκε μεταξύ των κρατών μελών. Υπενθυμίζει, δε, πως η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναπτύξει έναν νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση και τον μετριασμό των κινδύνων στον κυβερνοχώρο, που συνδέονται με το 5G, αναφορικά με ένα υψηλό επίπεδο ασφαλείας δικτύων και πληροφοριών σε ολόκληρη την Ένωση.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τονίζει πως τα δίκτυα 5G θα αποτελέσουν μέρος της κρίσιμης υποδομής για τη λειτουργία και διατήρηση ζωτικών κοινωνικών και οικονομικών λειτουργιών , ενώ ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για την άμεση ανάπτυξη των δικτύων ώστε να προσφέρουν στους πολίτες λύσεις που συμβάλλουν στην βελτίωση βασικών τομέων, όπως η ενέργεια, η υγειονομική περίθαλψη, η γεωργία κ.α. Παράλληλα, ωστόσο, τονίζει πως θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, τόσο στην ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, όσο και στους κινδύνουν που συνδέονται με τις αλληλεξαρτήσεις μεταξύ των 5G και άλλων κρίσιμων δημοσίων και ιδιωτικών συστημάτων και υπηρεσιών.

Θ. Σαμαράς: Ο αριθμός των κεραιών δεν αποτελεί παράγοντα κινδύνου αν τηρούνται τα όρια

Το News 24/7 απευθύνθηκε στον Θεόδωρο Σαμαρά, καθηγητή του τομέα εφαρμογών Φυσικής και Φυσικής Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

-Τι διαφορά έχουν τα δίκτυα 5G σε σχέση με τα υπάρχοντα που χρησιμοποιούνται στη χώρα;

Τα δίκτυα 5G θα χρησιμοποιούν τρεις περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, τη ‘χαμηλή’ (low band) με συχνότητες μικρότερες του 1 GHz, τη ‘μεσαία’ (mid band) με συχνότητες μεταξύ 1 και 6 GHz και την ‘υψηλή’ (high band) με συχνότητες μεγαλύτερες των 6 GHz και, κυρίως, στην περιοχή των 26 έως 28 GHz. Η τελευταία περιοχή συχνοτήτων ανήκει και στα λεγόμενα ‘χιλιοστομετρικά κύματα’. Ωστόσο, στην αρχική φάση υλοποίησής τους, τα δίκτυα 5G θα χρησιμοποιούν συχνότητες στις δυο πρώτες περιοχές (χαμηλή και μεσαία), οι οποίες δεν είναι μακριά από τις συχνότητες που ήδη χρησιμοποιούν από άλλα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, όπως WiFi (περιοχές 2,4 και 5,2 GHz) και δίκτυα 4G (στα 0,8, τα 1,8 και 2,6 GHz). Τα παραπάνω αφορούν στις συχνότητες που θα χρησιμοποιηθούν. Όσον αφορά σε άλλα τεχνικά χαρακτηριστικά των δικτύων 5G, τα νέα δίκτυα θα είναι γρηγορότερα στη μετάδοση της πληροφορίας, θα εκμεταλλέυονται το γεγονός ότι οι κεραίες θα μπορούν να αλλάζουν τον τρόπο ακτινοβολίας τους στο χώρο, για να μπορούν να εξυπηρετούν ταχύτερα περισσότερους χρήστες, θα μπορούν να υποστηρίζουν ιδεατά δίκτυα (virtual networks) με τη λειτουργία τεμαχισμού δικτύου (network slicing), ώστε να εξυπηρετούνται έκτακτες ανάγκες, όπως περιπτώσεις κρίσεων και φυσικών καταστροφών.

-Έχουμε δει κατά καιρούς τίτλους σε ΜΜΕ που γράφουν για “Χιλιάδες νέες κεραίες” με αποτέλεσμα πολίτες μη εξοικειωμένοι να ανησυχούν. Μπορείτε να μας εξηγήσετε γιατί χρειάζονται περισσότερες κεραίες και αν στην πράξη αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο;

Η εικόνα που περιγράφουν αυτά τα ΜΜΕ αφορά κυρίως στη μετάβαση στην υψηλή περιοχή συχνοτήτων, δηλαδή στην περιοχή 26 έως 28 GHz όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Ο αριθμός των κεραιών θα εξαρτηθεί από την περιοχή κάλυψης και τον αριθμό των χρηστών. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι, για λόγους φυσικών φαινομένων κατά τη διάδοση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, η απόσταση της κάλυψης μιας κεραίας μικραίνει με την αύξηση της συχνότητας. Επειδή τα βιολογικά φαινόμενα από τα οποία προστατεύουν τα υπάρχοντα όρια στην Ελληνική νομοθεσία δε σχετίζονται με το πλήθος των κεραιών αλλά με την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, ο αριθμού των κεραιών δεν αποτελεί παράγοντα κινδύνου, όταν η έκθεση παραμένει κάτω από τα όρια.

-Πέρα από τις συνομωσιολογίες που αναπαράγονται, ως επιστήμονας υπάρχουν πτυχές που σας δημιουργούν ανησυχίες ή κρίνετε πως πρέπει να διερευνηθούν;

Ναι, πιστεύω ότι πριν από τη μετάβαση στα χιλιοστομετρικά κύματα, στην περιοχή δηλαδή από 26 έως 28 GHz, θα πρέπει να συλλέξουμε περισσότερα δεδομένα για την αλληλεπίδραση της χιλιοστομετρικής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με τους ανθρώπινους ιστούς και, κυρίως, με το δέρμα, γιατί εκεί θα απορροφάται αυτή η ακτινοβολία. Είναι γεγονός ότι τα δεδομένα που έχουμε μέχρι στιγμής τείνουν στην κατεύθυνση ότι δε θα υπάρχει κάποια επίπτωση στην υγεία, αλλά, κατά την προσωπική μου άποψη, η έρευνα για τις συχνότητες αυτές πρέπει να συνεχιστεί και να διευρυνθεί.

-Ποιοί είναι οι τομείς στους οποίους αναμένετε κυρίως την βελτίωση της ζωής μας μετά την εισαγωγή των δικτύων 5G;

Οι τομείς στους οποίους περιμένουμε ότι τα δίκτυα 5G θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής είναι οι μεταφορές, η εκπαίδευση και η ιατρική. Θα έλεγα ότι είναι όλοι οι τομείς που ευνοούν την εξ αποστάσεως κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα των πολιτών, με τεράστιο όφελος, όπως αντιλαμβάνεστε, για το περιβάλλον. Επίσης, τα νέα δίκτυα θα βοηθήσουν και στην αυτοματοποίηση πολλών διαδικασιών, με τη μαζική συλλογή δεδομένων και την επικοινωνία μεταξύ των συσκευών.

-Κρίνετε ότι το νομοθετικό πλαίσιο για τα όρια ακτινοβολίας είναι επαρκές και οι πολίτες μπορούν να νιώθουν ασφαλείς;

Ναι, πιστεύω ότι το νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα είναι επαρκές.

-Έχοντας παρακολουθήσει το θέμα μπορείτε να μας πείτε αν υπάρχουν ανυπόστατες “κατηγορίες” για τα δίκτυα 5G που έχετε ακούσει ή διαβάσει και δεν στοιχειοθετούνται επιστημονικά;

Ναι, φυσικά, στο διαδίκτυο κυκλοφορούν πολλές ψευδείς ειδήσεις για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις των δικτύων 5G στην υγεία. Η πιο γνωστή αφορά στο θάνατο εκατοντάδων πτηνών στο πάρκο Huijgenspark κοντά στη Χάγη, ο οποίος αποδόθηκε σε δοκιμή 5G δικτύου, η οποία όμως είχε γίνει πέντε μήνες νωρίτερα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επίσημες τοπικές αρχές έκαναν λόγο για ενδεχόμενο δηλητηρίασης των πτηνών. Αλλά, δυστυχώς, όπως αποδεικνύει, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το Twitter, ένα επιστημονικό άρθρο του 2018 στο περιοδικό Science “Tα ψέματα διαδίδονται γρηγορότερα από την αλήθεια”(“Lies spread faster than the truth”).

Ο πόλεμος με την Huawei

Πέρα από την συζήτηση για την ασφάλεια και την ακτινοβολία του δικτύου 5G, παράλληλα διεξάγεται και ένας πόλεμος για τις εταιρίες που θα αναπτύξουν τα δίκτυα και κυρίως την Huawei. Η κινέζικη εταιρία δραστηριοποιείται παγκοσμίως στην ανάπτυξη δικτύων 5G, ανταγωνιζόμενη την σουηδική Ericsson, την φινλανδική Nokia και την νοτιοκορεατική Samsung.

Η Ουάσινγκτον, κατηγορεί την Huawei για κατασκοπεία υπέρ της Κίνας και για τον λόγο αυτό προσπαθεί να πιέσει όλους τους συμμάχους της να την αποκλείσουν από την αγορά.

Αυτή τη στιγμή, Αυστραλία και Ιαπωνία έχουν ακολουθήσει την αμερικανική γραμμή, από την οποία όμως έχει αποκλίνει τόσο η Μεγάλη Βρετανία όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόλις πριν από 4 ημέρες, η βρετανική κυβέρνηση επιβεβαίωσε τη συμμετοχή της κινεζικής εταιρίας στην ανάπτυξη δικτύων 5G, επιβάλλοντας ωστόσο κάποιους όρους καθώς την χαρακτήρισε “πάροχο υψηλού ρίσκου”, και της επέτρεψες να συμμετέχει στην αγορά σε ποσοστό 35%. Έτσι, δεν θα επιτραπεί στην Huawei να έχει πρόσβαση στο δίκτυο που θα αφορά ευαίσθητους τομείς όπως οι πυρηνικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

Μια ημέρα αργότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, άναψε επίσης το πράσινο φως στην κινέζικη εταιρία. «Εμείς στην Ευρώπη τους αποδεχόμαστε όλους, αλλά έχουμε κανόνες, αυτοί οι κανόνες είναι ξεκάθαροι, απαιτητικοί», δήλωσε ο Ευρωπαίος επίτροπος Βιομηχανίας Τιερί Μπρετόν.