Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να απαντήσει στις μεγάλες προκλήσεις των καιρών μας;

Έχουν στα χέρια τους οι σύγχρονες κοινωνίες ένα κοινό εργαλείο που μπορεί να περιορίσει τον αντίκτυπο των φυσικών καταστροφών, να σταματήσει την εξάπλωση των πανδημιών, να περιορίσει την εγκληματικότητα, να συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση ασθενειών ή να αυξήσει την παραγωγικότητα της αγροτικής καλλιέργειας;

Η απάντηση είναι «ναι» και είναι η τεχνολογία και οι αναδυόμενες μορφές της, με κυριότερη αυτή της τεχνητής νοημοσύνης. Για την είσοδο του ΑΙ στην καθημερινότητα πολιτών και επιχειρήσεων έχουν ήδη χυθεί τόνοι μελανιού, με τους θιασώτες της νέας και πολλά υποσχόμενης τεχνολογίας να υπερθεματίζουν για τη χρήση της και τους πολέμιούς της να ανησυχούν σφόδρα για τις συνέπειές της.

Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση και προφανώς μένει να φανεί αν ο πλανήτης θα επιλέξει την ορθολογική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης ως εργαλείου που μπορεί να οδηγήσει σε εκδημοκρατισμό των κοινωνιών ή αν το ΑΙ θα οδηγήσει σε δημοκρατική οπισθοδρόμηση, όπως φοβούνται πολλοί.

«Η εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ της μόχλευσης των πλεονεκτημάτων της τεχνολογίας με ταυτόχρονη άμβλυνση των κινδύνων της είναι μια κρίσιμη πρόκληση για τις κυβερνήσεις, τους οργανισμούς και τις κοινωνίες παγκοσμίως. Είναι μια διαρκής συζήτηση, που απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και προσαρμογή, για να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογία συμβάλλει θετικά στη δημοκρατία και δεν υπονομεύει τις αρχές της», σχολίασε η Nuria Oliver, chief scientific advisor του Vodafone Institute, στο πλαίσιο του 27th Annual Economist Government Roundtable που διοργάνωσε ο Economist.

Με περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας στην έρευνα για την Τεχνητή Νοημοσύνη και έχοντας διατελέσει σύμβουλος αρκετών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, της κυβέρνησης του Καναδά, καθώς και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η Nuria Oliver περιέγραψε τα πολλαπλά οφέλη της Τεχνητής Νοημοσύνης για την ποιότητα της δημοκρατίας, την αξιοπιστία της ενημέρωσης, την πρόοδο των επιστημών και ευρύτερα το κοινό καλό. Όπως σημείωσε η ίδια, σήμερα «χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο, να προβλέψουμε τάσεις, να εντοπίσουμε ευάλωτες περιοχές ή κοινωνικές ομάδες. Μπορούμε να αξιολογήσουμε τον αντίκτυπο των κοινωνικών έργων και να καθορίσουμε νέες δράσεις και πολιτικές κοινωνικού αντίκτυπου. Οι ευκαιρίες που μας προσφέρει το AI για να επιτυγχάνουμε θετικό κοινωνικό αποτύπωμα είναι σχεδόν απεριόριστες».

Επιπλέον, υπογράμμισε ότι είναι πάρα πολλά τα επιστημονικά πεδία και οι κλάδοι στα οποία η χρήση εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης δύναται να δώσει νέες διαστάσεις, απαντώντας έτσι στις μεγαλύτερες προκλήσεις του 21ου αιώνα. Για παράδειγμα, η Μηχανική Εκμάθηση μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην εδραίωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προβλέποντας τις τάσεις σε ό,τι αφορά την ζήτηση. Παρομοίως, μέσω της ανάγνωσης των ποικίλων δεδομένων, προβλέπει κλιματικές μεταβολές βοηθώντας στην πρόληψη τυχόν φυσικών καταστροφών, ενώ μπορεί να εντοπίσει εγκαίρως ενδείξεις υγειονομικών απειλών, βοηθώντας έτσι το έργο της προληπτικής ιατρικής. Σημαντική προβλέπεται, ακόμα, η συμβολή του AI στη φυσική και την αστρονομία.

Στο μέτωπο της άσκησης πολιτικής, όπως εξήγησε η κυρία Oliver από το βήμα του συνεδρίου του Economist, η σχέση τεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης με τη δημοκρατία είναι σύνθετη και σε κάθε περίπτωση εξαρτάται από το πώς αναπτύσσονται, πώς ρυθμίζονται και πώς χρησιμοποιούνται τα συστήματα ΑΙ. Αφενός, η τεχνολογία έχει εκδημοκρατίσει την πρόσβαση στην πληροφορία, ανοίγοντας ένα ευρύχωρο παράθυρο σε τεράστιες ποσότητες γνώσεων, ειδήσεων και πόρων, επιτρέποντας τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων. Την ίδια στιγμή, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εξελιχθεί σε βήμα έκφρασης απόψεων, ενθαρρύνοντας έναν πιο περιεκτικό και συμμετοχικό δημόσιο λόγο και δίνοντας τη δυνατότητα στις διαφορετικές απόψεις να ακουστούν.

Στην άλλη πλευρά του… φεγγαριού, ωστόσο, δεν λείπουν από την καθημερινότητά μας παραδείγματα για την αποτυχία της τεχνολογίας να γεφυρώσει απόλυτα υφιστάμενες ανισότητες: «Ακόμη και σήμερα δεν έχουν όλοι οι πολίτες του πλανήτη ίση πρόσβαση στην τεχνολογία, γεγονός που οδηγεί σε ένα ψηφιακό χάσμα, όπου άτομα και κοινότητες μένουν πίσω, όσον αφορά την πρόσβαση σε πληροφορίες και ευκαιρίες», σημειώνει η ίδια.

Κανείς δεν αμφισβητεί ότι την ίδια στιγμή που η τεχνολογία λειτουργεί ως εφαλτήριο για περαιτέρω εκδημοκρατισμό, ανοίγει μοιραία και τον δρόμο στην παραπληροφόρηση. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η Nuria Oliver, «Η ίδια τεχνολογία που παρέχει καθολική πρόσβαση στις πληροφορίες επιτρέπει τη μαζική εξάπλωση της παραπληροφόρησης, η οποία μπορεί να υπονομεύσει την τεκμηριωμένη λήψη αποφάσεων και την εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να διαιωνίσουν, ακόμη και να επιδεινώσουν τις προκαταλήψεις που υπάρχουν στην κοινωνία ή να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία πλαστού περιεχομένου. Η θετική επίδραση της τεχνολογίας αυτής δεν είναι δεδομένη.

Γι’ αυτό απαιτείται επισταμένη εκπαίδευση των επαγγελματιών και του ευρέως κοινού, υπεύθυνη και ορθώς ενημερωμένη χρήση, καθώς και συμμόρφωση με τις αξίες και αρχές δεοντολογίας. Τέτοιες αρχές περιλαμβάνουν τον σεβασμό της ιδιωτικότητας, την αποφυγή διακρίσεων, τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και αυτονομίας, τη διαφάνεια».