Αρναία Χαλκιδικής: Πασχαλινά έθιμα και παράδοση στους πρόποδες του Χολομώντα

Στους πρόποδες του όρους Χολομώντα, στην ορεινή Χαλκιδική, απλώνεται η πανέμορφη Αρναία, σε υψόμετρο 600 μέτρων. Το Πάσχα κυριαρχούν έθιμα και παραδόσεις που οι ντόπιοι διατηρούν με σεβασμό και καλούς τους επισκέπτες τους να τις βιώσουν. Η Αρναία είναι εύκολα προσβάσιμη μέσω της εθνικής οδού Θεσσαλονίκης – Ιερισσού, του δρόμου που οδηγεί στο Άγιο Όρος.

Η μικρή κωμόπολη χτίστηκε από την αρχή, με ένα ιδιαίτερο τρόπο, ακτινωτά γύρω από τις πλατείες. Τα σπίτια έπρεπε να είναι κοντά για να προστατεύονται από τους καιρούς και τους εχθρούς, θυσιάζοντας έτσι τις μεγάλες αυλές και τους κήπους. Τα καλντερίμια στρώθηκαν ανηφορικά και έτσι η Αρναία απλώθηκε ως αμφιθέατρο στην πλαγιά και έκλεισε μέσα της μικρές γειτονιές και πλατεϊτσες. Η ξακουστή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική «άγγιξε» σα Μίδας τα κτήρια μεταμορφώνοντας τα σε περίτεχνα αρχοντικά.

Μάστορες ντόπιοι, αλλά και από την Ήπειρο και Αρβανίτες, στο δρόμο τους για το Άγιο Όρος σταματούσαν στην Αρναία και χάριζαν την τέχνη τους. Σε πολλά έχουν γίνει σημαντικές αναστηλώσεις και αποκαταστάσεις, με αποτέλεσμα η Αρναία να διαθέτει σήμερα μια πλειάδα κτιρίων που έχουν χαρακτηριστεί ως διατηρητέα-έργα τέχνης και κάποια ως παραδοσιακά. Το έντονο λουλακί χρώμα και οι ώχρες κυριαρχούν στα παραδοσιακά κτίσματα, με τα χαγιάτια και τα ξύλινα παράθυρα στολισμένα με κεντήματα και δαντέλες.

Ένα ξεχωριστό Πάσχα

Το Πάσχα στην Αρναία γιορτάζεται με εξαιρετική λαμπρότητα. Από τη Μεγάλη Παρασκευή, που οι δύο επιτάφιοι υπό τους ήχους της φιλαρμονικής του Δήμου περιφέρονται στα πλακόστρωτα καλντερίμια, μέχρι το άναμμα του αναστάσιμου φωτός στην πλατεία Δημαρχείου το Μεγάλο Σάββατο  η ατμόσφαιρα πλημμυρίζει από τις μυρωδιές των κεριών, του λιβανιού και των ανοιξιάτικων λουλουδιών.

Την Κυριακή του Πάσχα η ημέρα είναι αληθινά λαμπρή και η γιορτή μεγάλη. Στην κεντρική πλατεία στήνεται το «Πασχαλινό Κιόσκι», από όπου οι κάτοικοι διανέμουν στους περαστικούς αλλά και στους επισκέπτες κόκκινα αυγά και τσουρέκια, ευχόμενοι σε όλους «Χρόνια Πολλά».

Το πρωί της Δευτέρας του Πάσχα αναβιώνει έθιμο με την ονομασία «Καντάρι». Οι κάτοικοι της πόλης κρεμούν μια μεγάλη ζυγαριά (καντάρι) στον αιωνόβιο πλάτανο της κεντρικής πλατείας και ζυγίζουν κυρίως όσους έχουν πολλά κιλά. Πρόκειται για ιδιαίτερα δημοφιλή συνήθεια, που κάθε χρόνο συγκεντρώνει πλήθος κόσμου, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι τα παλαιότερα χρόνια το «καντάρι» αποτελούσε την απόδειξη για όσους ισχυρίζονταν ότι νήστεψαν το 40ημερο της Σαρακοστής.

Την Τρίτη ημέρα του Πάσχα αναβιώνει στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία ο «Κούτσμανους»! Οι συμμετέχοντες, ντυμένοι με παραδοσιακές αρνιώτικες στολές και ως καβαλάρηδες που φέρουν οπλισμό, ξεκινούν το πρωί από την κεντρική λιθόστρωτη πλατεία και κατευθύνονται προς την ομώνυμη τοποθεσία. Όταν φτάνουν σε αυτήν πραγματοποιείται περιφορά εικόνων και ξεκινά ο χορός «κούτσμανους».

Η αναβίωση του εθίμου ολοκληρώνεται με πραγματοποίηση σκοποβολής που έχει στόχο κόκκινα αυγά. Αργά το μεσημέρι οι παρευρισκόμενοι και οι επισκέπτες κατηφορίζουν για το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής όπου στις ταβέρνες του άλσους τους περιμένουν εκλεκτοί πασχαλινοί μεζέδες!

Ένα ακόμη έθιμο, που πραγματοποιείται την Τρίτη ημέρα του Πάσχα είναι η «Σουσαρίτσα», όπου οι συμμετέχοντες κρατούν από ένα κόκκινο αυγό και διαγωνίζονται για το ποιος θα το κυλήσει πάνω στο γρασίδι χωρίς να το σπάσει. Νικητής ανακηρύσσεται αυτός που κυλά το αυγό του άσπαστο μακρύτερα.