Πάσχα στην Πάτμο και την Κάρπαθο: Έθιμα, παραδόσεις και θρησκευτική κατάνυξη

Το Πάσχα στην Πάτμο και την Κάρπαθο ξεχωρίζει για τα έντονα θρησκευτικά έθιμα και τις παραδοσιακές γιορτές. Στην Πάτμο, το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου είναι το επίκεντρο, ενώ στην Κάρπαθο, η περιφορά του Επιταφίου και η παραδοσιακή γαστρονομία δίνουν ένα μοναδικό χαρακτήρα στις εορταστικές ημέρες. Σε αυτά τα μοναδικά νησιά της Δωδεκανήσου, η πίστη συνυπάρχει με τα παραδοσιακά έθιμα, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα ξεχωριστή, που αγγίζει βαθιά τους επισκέπτες.

Πάτμος

Η Πάτμος είναι από τα νησιά που έχει συνδέσει το όνομά της με το Πάσχα. Το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου δίνει τον τόνο σε όλο το νησί όλο το χρόνο, πόσο μάλλον τις πασχαλινές ημέρες, που είναι η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας. Αν θέλετε λοιπόν να ζήσετε μια άκρως κατανυκτική ατμόσφαιρα σε συνδυασμό με ιδιαίτερα έθιμα και ένα πανέμορφο περιβάλλον τότε κλείστε θέση για την Πάτμο. Εξάλλου η Χώρα της Πάτμου, το Μοναστήρι καθώς και το Σπήλαιο της Αποκάλυψης είναι Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και αυτό εγγυάται το γραφικό και όμορφο της υπόθεσης.

Αν έχετε χρόνο είναι καλό να πάτε στο νησί από νωρίς καθώς οι ιδιαίτεροι εορτασμοί ξεκινούν από την Κυριακή των Βαΐων όπου μετά τη λειτουργία μοιράζονται βάγια  πλεγμένα σε σχήμα σταυρού και ψαριού. Θα πάτε όμως και το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης στο πρωινό ευχέλαιο, στις εφτά, όπου ο παπάς θα σας ευλογήσει με λάδι κάνοντας σταυρό σε πρόσωπο και χέρια.

Το δρώμενο που δεν πρέπει ωστόσο να παραλείψετε να παρακολουθήσετε στην Πάτμο είναι η Τελετή του Νιπτήρος η οποία πραγματοποιείται στις 11:00 το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης. Ξεκινά λοιπόν από το μοναστήρι μια μεγάλη πομπή η οποία καταλήγει στην πλατεία του Δημαρχείου. Ο ηγούμενος της μονής αναπαριστά τον Χρηστό και πλένει συμβολικά τα πόδια 12 μοναχών όπως έκανε ο Ιησούς στο Μυστικό Δείπνο ενώ στη συνέχεια γίνεται αναπαράσταση της μετάβασης του Ιησού στον κήπο της Γεσθημανής, εκεί όπου ο Ιούδας τον παρέδωσε για σύλληψη στους Ρωμαίους.

Με ιδιαίτερη κατάνυξη τιμάται και η περιφορά του Επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή όπου οι γυναίκες βγαίνουν από τα σπίτια τους και ραίνουν με ροδόνερο τον Επιτάφιο και τους πιστούς. Ανήμερα του Πάσχα το απόγευμα τελείται και η Ακολουθία της Αγάπης όπως στις περισσότερες εκκλησίες της χώρας μόνο που εδώ το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε 7 γλώσσες.

Σε όλη αυτή τη θρησκευτική ατμόσφαιρα προσθέστε το πανέμορφο σκηνικό της Χώρας της Πάτμου. Σπίτια που λαμποκοπάνε από τον φρέσκο ασβέστη, γεράνια, πικροδάφνες και βουκαμβίλιες να δίνουν χρώμα στα στενά και όμορφη θέα σε στεριά και θάλασσα. Φέτος μάλιστα που το Πάσχα είναι αργά θα απολαύσετε ακόμα περισσότερο το νησί.

Κάρπαθος

Χωριά σκαρφαλωμένα σε πλαγιές ατενίζουν το μπλε του Αιγαίου, ψαροκάικα κουνιούνται ρυθμικά στο λιμάνι, σπίτια χρωματιστά, γυναίκες ντυμένες την παραδοσιακή πλουμιστή φορεσιά και ντόπιοι που αισθάνονται αστείρευτη υπερηφάνεια για το νησί τους, αυτό είναι με λίγα λόγια το νησί. Σε αυτό το κλίμα καταλαβαίνετε ότι το Πάσχα στην Κάρπαθο είναι μια ιδιαίτερη υπόθεση. Τα έθιμα κρατάνε ακόμα δυνατά και οι νέοι τηρούν τις παραδόσεις και συμμετέχουν με χαρά.

Από τα πιο ιδιαίτερα έθιμα στο νησί γίνεται στην περιφορά του Επιταφίου. Στην Όλυμπο που είναι ίσως το πιο όμορφο χωριό της Καρπάθου και ένα από τα πιο όμορφα της Ελλάδας δίπλα στην εικόνα του Χριστού τοποθετούν και εικόνες ανθρώπων που έφυγαν τον προηγούμενο χρόνο και στη διαδρομή γίνονται στάσεις μπροστά από κάθε σπίτι για να διαβαστούν τα ονόματα όσων έχουν πεθάνει. Ένα πραγματικά συγκλονιστικό και πνευματικό θρησκευτικό έθιμο που σου δημιουργεί όλη αυτή την εσωτερικότητα που προστάζει η Μεγάλη Εβδομάδα.

Το Μεγάλο Σάββατο τώρα, το πρωί, ξεκινούν οι προετοιμασίες για το κατσικάκι της Κυριακής του Πάσχα. Νοικοκυρές και νοικοκύρηδες κόβουν τα μυρωδικά και τα συκωτάκια και τα ανακατεύουν με ρύζι για να γεμίσουν το κατσίκι που θα μπει στον ξυλόφουρνο για να ψηθεί αργά αργά όλο το βράδυ μέχρι την επόμενη μέρα.

Τη Δευτέρα του Πάσχα οι εορτασμοί συνεχίζονται και οι γυναίκες φουρνίζουν τις τούρτες, πίτες με μυζήθρα και μπαχαρικά αλλά και τις κούκνουκες, κουλούρια κανέλας με ένα κόκκινο αυγό στη μέση. Την Τρίτη του Πάσχα τώρα ή Λαμπρή Τρίτη όπως τη λένε, οι καρπαθιώτες κάνουν περιφορά των εικόνων για να αναγγείλουν το νέο της Ανάστασης στους νεκρούς κατευθυνόμενοι προς το νεκροταφείο του χωριού ενώ γίνεται επίσης δέηση για την ανομβρία.

Θα πάτε και μέχρι το χωριό Σπόα για το έθιμο των «Συρμάτων». Εδώ, τη Δευτέρα του Πάσχα, το χωριό χωρίζεται σε άνδρες και γυναίκες οι οποίοι τραβούν ένα μεγάλο σκοινί προσπαθώντας η μια πλευρά να τραβήξει την άλλη στο μέρος της. Η συνέχεια έχει μουσικές και χορούς.