Ενεργό το “ηφαίστειο” της ακρίβειας – Παζάρι για το “καταφύγιο”

Με την ενέργεια να έχει πάρει την ανιούσα, αλλά και πολλά βασικά αγαθά διεθνώς να έχουν, στις αγορές, “ρότα” ανόδου, η ακρίβεια συνεχίζει να λειτουργεί ως “κοινωνικό ηφαίστειο” απειλώντας τα ελληνικά νοικοκυριά.

Με δεδομένη, βέβαια, και την πολιτική πίεση από τα Τέμπη, κι όχι μόνο, η κυβέρνηση αναζητά διέξοδο και, κυρίως, μια συνταγή που θα συγκρατήσει τον πληθωρισμό και δη στα τρόφιμα, κάτι δύσκολο, καθώς, πέρα από την ενέργεια οι αυξήσεις στις διεθνείς τιμές βασικών προϊόντων όπως είναι ο καφές, το κακάο και το μοσχαρίσιο κρέας είναι μεγάλες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση την ανάλυση για τον Ιανουάριο, της Τραπέζης Πειραιώς, οι τιμές στα Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης χυμού πορτοκαλιού κινούνται ανοδικά σε ποσοστό +55,37%, στα βοοειδή +15,04%, επεκτείνοντας περαιτέρω τα κέρδη τους στη διετία.

Όπως αναφέρεται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αγοράς, η θετική δυναμική στην τιμή των βοοειδών πιθανά να διατηρηθεί, βραχυπρόθεσμα, ελλείψει συγκεκριμένης δασμολογικής δράσης από τον Trump και τυχόν αντιποίνων από τις άλλες χώρες.

Επίσης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών, η ανοδική τάση στην τιμή των ΣΜΕ σόγιας πιθανά να συνεχιστεί, βραχυχρόνια, καθώς η συνέχιση της έλλειψης βροχοπτώσεων στην Αργεντινή ενδέχεται να εντείνει περαιτέρω περικοπές στην παραγωγή, διατηρώντας τη θετική δυναμική στις τιμές. Όμως, τα δασμολογικά σχέδια του Trump, εντείνοντας τις ανησυχίες για έναν νέο εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, πιθανά να οδηγήσουν σε υποχώρηση των τιμών στα ΣΜΕ, λαμβανομένης της περιορισμένης ζήτησης για κινεζικές εισαγωγές σόγιας.

Τα αγροτικά προϊόντα

Ανοδικά, συνολικά, κινήθηκε σε μηνιαίο επίπεδο ο δείκτης των αγροτικών προϊόντων (+0,58%), με τον δείκτη των εμπορευμάτων, όμως, να σημειώνει μεγαλύτερη άνοδο (+7,53%). Ως πιθανοί λόγοι της παραπάνω διαφοροποίησης μπορεί να αναφερθεί η εξέλιξη των στοιχείων από την Κίνα (αύξηση των εξαγωγών / εισαγωγών), καταγράφοντας αξιοσημείωτη ανάπτυξη το πολιτικής (Fed-EKT), ο αντίκτυπος τους, σύμφωνα με τους αναλυτές, θα εξαρτηθεί από το μέγεθος και το εύρος τους σε κρίσιμους ή μη τομείς της οικονομίας και της εφοδιαστικής αλυσίδας και την έκταση των αντιποίνων από τις άλλες χώρες (π.χ. Κίνα, Ευρώπη, Μεξικό, Καναδάς).

Όλα τα παραπάνω βρίσκονται ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο, με την αγορά να τηρεί μια στάση αναμονής. Πιθανό αντιστάθμισμα στο παραπάνω αναμένεται να έχει η πορεία του δολαρίου, το οποίο, αν και κυριάρχησε το 2024 και συνέχισε να ευνοείται στην προοπτική επιβολής δασμών, σύμφωνα με τους αναλυτές, πιθανά να δείξει σημάδια αποδυνάμωσης ενισχύοντας τη ζήτηση, τα οποία θα εξαρτηθούν από την συνέχιση της χαλαρής νομισματικής πολιτικής της Fed.

Παράλληλα, και η πιθανή υποχώρηση του γεωπολιτικού ρίσκου αναμένεται να περιορίσει τις ανοδικές πιέσεις των τιμών καθώς διαφαίνεται μέχρι στιγμής να υπάρχει κατάπαυση του πυρός στην Μ. Ανατολή, ενώ πιθανά να υπάρξουν εξελίξεις για οριστικό τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία μέσα στο 2025. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις για τον αναμενόμενο μειωμένο παγκόσμιο ρυθμό ανάπτυξης το 2025 (σε 3,0% από 3,2% το 2024), περιλαμβάνοντας και την Κίνα (σε 4,5% από 5,0% το 2024), ενδέχεται να περιορίσουν την παγκόσμια ζήτηση λειτουργώντας επιβαρυντικά στις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Αστάθμητος παράγοντας της διαχρονικής εξέλιξης των τιμών, όπως σημειώνεται, αναμένεται να αποτελέσουν οι καιρικές συνθήκες.

Κυβερνητικό “τροχάδην”

Στο φόντο αυτό ο υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, συναντήθηκε χθες, για περίπου μιάμιση ώρα με τους εκπροσώπους των σούπερ μάρκετ, της βιομηχανίας τροφίμων και των πολυεθνικών, ζητώντας τους να μειώσουν το μεσοσταθμικό τους κέρδος, ώστε να διατηρηθεί και το επόμενο διάστημα ο χαμηλός πληθωρισμός στα τρόφιμα και στα βασικά είδη διαβίωσης. «Περιορίστε τα κέρδη σας» τόνισε ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος προς τους εκπροσώπους της Βιομηχανίας Τροφίμων και των αλυσίδων super market μετά από συνάντηση που είχε μαζί τους.

Από την  πλευρά του ο κ. Ιωάννης Γιώτης πρόεδρος του  Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων (ΣΕΒΤ) είπε ότι «ο χειρότερος εχθρός της βιομηχανίας είναι ακρίβεια, δεν μας συμφέρει να ακριβαίνουν τα προϊόντα  διότι δεν πουλάμε και δεν μπορούμε να καλύψουμε τα κόστη μας , σημειώνοντας ότι μας ζητήθηκε να συνεχίσουμε να βάζουμε «πλάτη» για την συγκράτηση των τιμών.

Πάντως ο υπουργός διατύπωσε την ανησυχία του  για την βίαιη άνοδο των τιμών  σε συγκεκριμένα προϊόντα όπως είναι η σοκολάτα, το κακάο, οι χυμοί  πορτοκαλιού για να ολοκληρωθεί ο κατάλογος με το νούμερο ένα προϊόν που αφορά όλα τα νοικοκυριά.

Χαρακτηριστικά, ο υπουργός Ανάπτυξης τόνισε μεταξύ άλλων ότι «… απευθυνόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις στην αγορά και πιέζουμε με όλους τους τρόπους οι πληθωριστικές πιέσεις που παρατηρούνται διεθνώς, να μην περάσουν  όσο γίνεται στην ελληνική αγορά.

Να απορροφηθούν απ’ όλο τον χώρο των σούπερ μάρκετ, της βιομηχανίας τροφίμων και των πολυεθνικών με μείωση του μεσοσταθμικού τους κέρδους. Ταυτόχρονα, πιέζουμε και αναμένουμε με ελέγχους οι οποίοι θα ενταθούν, περισσότερες πραγματικές εκπτώσεις και προσφορές και όχι παραπλανητικές».

Νέο πλαίσιο

Να σημειωθεί ότι αλλαγές στον τρόπο που γίνονται οι προωθητικές ενέργειες στα σούπερ μάρκετ φέρνει ο νέος Κώδικας Δεοντολογίας για τις ανακοινώσεις μείωσης τιμών, με στόχο να μπει φρένο στις παραπλανητικές πρακτικές.

Σύμφωνα με τη ρύθμιση, οι προσφορές είτε αφορούν ποσοστό έκπτωσης, για παράδειγμα -20%, είτε ποσό, όπως για παράδειγμα 2 ευρώ φθηνότερα, θα υπολογίζονται με βάση την χαμηλότερη τιμή που εφάρμοσε ο έμπορος τις τελευταίες 30 ημέρες κι όχι την προτεινόμενη τιμή που ισχύει μέχρι σήμερα.

Από τη ρύθμιση αυτή εξαιρούνται και τα νωπά και ευαλλοίωτα προϊόντα και τρόφιμα, όπως φρούτα, λαχανικά, κρέατα, θαλασσινά, φρέσκα γάλατα, τυριά και γιαούρτια, τα οποία από τη φύση τους ή στο στάδιο της μεταποίησης ενδέχεται να καταστούν ακατάλληλα προς πώληση εντός 30 ημερών.

Για τις προωθητικές ενέργειες με τη μορφή «1+1 δώρο» ή «2+1 δώρο», δεν υπάγονται στη ρύθμιση της χαμηλότερης τιμής των τελευταίων 30 ημερών, αλλά θα ελέγχονται με βάση τη νομοθεσία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Έτσι, ένα προϊόν που πωλείται υπό αυτή τη μορφή προσφοράς, θα πρέπει υποχρεωτικά να διατίθεται και μεμονωμένα στο ράφι. Για παράδειγμα οι προσφορές 1+1 δώρο, 2+1 δώρο, 5+1 δώρο, και όσες προωθητικές ενέργειες περιλαμβάνουν δωρεάν προϊόν με την αγορά κάποιων άλλων θα συνεχίσουν να υφίστανται. Ωστόσο οι εταιρείες που θα πραγματοποιούν αυτές τις προσφορές θα πρέπει να διαθέτουν στα ράφια των καταστημάτων τα προϊόντα ως ξεχωριστή μονάδα.

Να σημειωθεί ότι στόχος μέσα από την εφαρμογή του νέου Κώδικα Δεοντολογίας είναι οι προσφορές και οι εκπτώσεις να είναι πιο ξεκάθαρες και πιο «ειλικρινείς». Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούν οι καταναλωτές να συγκρίνουν εάν τους συμφέρει να αγοράσουν ένα προϊόν ή να «στοκάρουν» περισσότερα προϊόντα για πάρουν ένα δωρεάν.

Μέσω της συγκεκριμένης αλλαγής οι καταναλωτές δεν θα μπερδεύονται με τις εκατοντάδες προσφορές που γίνονται καθημερινά στα σούπερ μάρκετ, θα μπορούν να συγκρίνουν καλύτερα τις τιμές σε ομοειδή προϊόντα και δεν θα αναγκάζονται να στοκάρουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι καθημερινά οι καταναλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι με εκατοντάδες προσφορές σε προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, όπως για παράδειγμα σε ζυμαρικά, καφέδες και απορρυπαντικά. Επίσης, δεν αποκλείεται σε αρκετές περιπτώσεις να μην υπάρχουν προωθητικές ενέργειες για παράδειγμα 2+1 δώρο αλλά να υπάρχει συσκευασία με 3 τεμάχια σε πιο ανταγωνιστική τιμή, έτσι ώστε να μπορεί να γίνεται και η σύγκριση των τιμών σε αυτές τις περιπτώσεις πιο εύκολα.

Σε κάθε περίπτωση στόχος του υπουργείου Ανάπτυξης είναι οι περισσότερες προωθητικές ενέργειες να περάσουν απευθείας στις τιμές των προϊόντων, προκειμένου οι καταναλωτές να βρίσκουν τα προϊόντα της αρεσκείας τους, καθημερινά σε ιδιαίτερα ανταγωνιστικές τιμές.

Το πλαφόν

Στο μεταξύ, ένα βασικό σημείο τριβής ανάμεσα στον υπουργείο τη βιομηχανία τροφίμων και τις αλυσίδες super market με το υπουργείο Ανάπτυξης είναι τα πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους το οποίο εφαρμόστηκε την άνοιξη  του 2022 και έχει παραταθεί μέχρι τις 30 Απριλίου 2025. Ο υπουργός δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να διατηρηθεί αλλά όταν τέθηκε το ερώτημα πως θα μειώσουν τα περιθώρια κέρδους όταν το «πλαφόν» περιορίζει την εμπορική  τους πολιτική,  ο υπουργός είπε ότι πρόκειται για περιπτωσιολογία.

Η ακρίβεια

Πάντως, η τελευταία ετήσια έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για το 2024 δείχνει μια μικρή βελτίωση όσον αφορά τις δαπάνες διαβίωσης αλλά με το 60% των νοικοκυριών να δηλώνει ότι το εισόδημά του δεν επαρκεί για όλον τον μήνα και το 81,6% να αδυνατεί να αποταμιεύσει. Επιπλέον, το 11,7% ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.

Η ετήσια έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την εταιρεία MARC σε δείγμα 1.201 νοικοκυριών, για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών 2024 και η οικονομική πραγματικότητα για τα ελληνικά νοικοκυριά κάθε άλλο παρά εύκολη είναι.

Στην έρευνα, αν και παρατηρείται μια συγκρατημένη βελτίωση σε σχέση με το 2023, η πλειονότητα συνεχίζει να δυσκολεύεται στην κάλυψη των βασικών αναγκών της.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες βρίσκονται σε ολοένα και δυσμενέστερη θέση, με περισσότερους από τους μισούς να δηλώνουν ότι το εισόδημά τους δεν επαρκεί για όλον τον μήνα.

Την ίδια στιγμή, η ανησυχία για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές και τον κίνδυνο απώλειας κατοικίας αυξάνεται, ενώ η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως η υγεία και η εκπαίδευση, γίνεται όλο και πιο δύσκολη.

Πιο αναλυτικά: 

-Στο 60% των νοικοκυριών δεν επαρκεί το εισόδημα για τα έξοδα του μήνα, πιο συγκεκριμένα φτάνει μέχρι την 19η ημέρα κάθε μήνα.

-Το 28,9% των ερωτηθέντων έχει ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο.

-Το 2024 οι ερωτηθέντες δαπάνησαν περισσότερα: Το 64,9% για την πληρωμή λογαριασμών και το 63,4% για τα είδη διατροφής.

-Το 2024 οι ερωτηθέντες δαπάνησαν λιγότερα: Το 41,9% για εξόδους ψυχαγωγίας, το 39,2 για ένδυση- υπόδηση.

-Επιπλέον, ένα ποσοστό 36,1% καθυστερεί ή αδυνατεί τα ιατρικά έξοδα, ένα 28,2% καθυστερεί ή αδυνατεί να καλύψει το ηλεκτρικό ρεύμα και ένα 22,8% καθυστερεί ή αδυνατεί να καλύψει τα έξοδα θέρμανσης.

-Η ακρίβεια καταγράφεται ως η μεγαλύτερη απειλή, καθώς οι αυξήσεις στα τρόφιμα και τους λογαριασμούς επηρεάζουν σχεδόν όλα τα νοικοκυριά.

-Το 72,4% περιορίζει άλλες δαπάνες λόγω της ανόδου των τιμών, ενώ πάνω από το 60% βλέπει αύξηση στα έξοδα διατροφής και στέγασης

-Οι πολίτες ζητούν ουσιαστικά μέτρα στήριξης, με βασικές προτεραιότητες την αύξηση μισθών και συντάξεων (69%), τον έλεγχο της αισχροκέρδειας (52,7%)και τη μείωση φόρων (45,9%) ενώ η κυβερνητική πολιτική αξιολογείται πιο αρνητικά από προηγούμενες χρονιές.

-Το 86,8% των ερωτηθέντων αξιολογεί ως ανεπαρκή ή μάλλον ανεπαρκή τα μέτρα της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της ακρίβειας.