Καναδοί και Έλληνες επιστήμονες εξερευνούν την ιστορική διάσταση των ανθρώπινων μετακινήσεων

Το Καναδικό Ινστιτούτο στην Ελλάδα διοργανώνει το 2025 τη Διάλεξη Πάρης Αρνόπουλος, ένα ετήσιο πρόγραμμα που αξιοποιεί τις κλασικές ελληνικές σπουδές για την ανάλυση σύγχρονων κοινωνικών φαινομένων. Η εκδήλωση τιμά τον Πάρη Αρνόπουλο, Ομότιμο Καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Concordia του Μόντρεαλ, του οποίου η γενναιόδωρη δωρεά κατέστησε δυνατή την υλοποίηση της πρωτοβουλίας.

Η φετινή διάλεξη, με τίτλο «Αποδημία, Μετανάστευση και Πρόσφυγες στο Πέρασμα των Αιώνων: Συγκριτικές απόψεις για τις μετακινήσεις πληθυσμών», συγκεντρώνει διακεκριμένους Καναδούς και Έλληνες επιστήμονες, οι οποίοι θα διερευνήσουν την ιστορική διάσταση των ανθρώπινων μετακινήσεων, την έννοια της φιλοξενίας σε σχέση με τη μετανάστευση, καθώς και τον διαχρονικό ρόλο της θάλασσας και των ακτών στη διαμόρφωση των πληθυσμιακών ροών.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Την κεντρική διάλεξη θα δώσει η Elizabeth Greene, καθηγήτρια στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Brock στον Καναδά. Με εξειδίκευση στη θαλάσσια αρχαιολογία και την ανασκαφή ναυαγίων, η έρευνά της επικεντρώνεται στη θαλάσσια κινητικότητα στη Μεσόγειο.
Θα ακολουθήσουν παρεμβάσεις από τους:
Γεράσιμο Κακολύρη, Αναπληρωτή Καθηγητή Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ, με ειδίκευση στην ηθική της φιλοξενίας.
Αγγελική Δημητριάδη, Ακαδημαϊκή Διευθύντρια και Καθηγήτρια στο College Year in Athens, με εξειδίκευση στην παράτυπη μετανάστευση, το άσυλο και τη σχέση μεταναστευτικών ροών με τις πολιτικές αποτροπής και προστασίας.
Η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με συζήτηση.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ

ΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΟΜΙΛΗΤΕΣ
Elizabeth S. Greene

Οι πολλές φωνές της Μεσογείου: Αρχαιολογία του εμπορίου, της αλιείας και του εκτοπισμού στη Νοτιοανατολική Σικελία

Οι ακτές της Μεσογείου σημαδεύονται από αρχαία ναυάγια, τα οποία σχετίζονται με τους οικονομικούς δεσμούς σε ολόκληρο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Στην αρχαιότητα και πολύ αργότερα, οι ίδιες αυτές ακτές παρέχουν πλούσια υλικά στοιχεία για τις συνδεδεμένες κινητικότητες εμπόρων, ψαράδων, εκτοπισμένων λαών και άλλων. Η παρουσίαση θα περιλαμβάνει αναφορές σε τρία ναυάγια σκαφών, δύο εκ των οποίων αφορούν αρχαίες εμπορικές και αλιευτικές δραστηριότητες ενώ το τρίτο αφορά αλιευτικό σκάφος που χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά εκτοπισμένων ανθρώπων από τη βόρεια Αφρική στη Σικελία. Έμφαση θα δοθεί στο πως οι παραπάνω μελέτες αναδεικνύουν τις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων λαών της Μεσογείου τονίζοντας τη μετακίνηση πληθυσμών.

Η Elizabeth S. Greene είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Brock στον Καναδά. Είναι θαλάσσια αρχαιολόγος και ενδιαφέρεται για τα οικονομικά και εμπορικά δίκτυα στη Μεσόγειο. Έχει διευθύνει την ανασκαφή ναυαγίων και λιμένων στις ακτές της Ιταλίας και της Τουρκίας. Η έρευνά της αναδεικνύει τις σχέσεις μεταξύ της αρχαίας ναυτιλίας, της εκτόπισης πληθυσμών, και του περιβάλλοντος.

Γεράσιμος Κακολύρης
Φιλοξενία: Από την αρχαιότητα στο σήμερα

Η παρουσίαση θα εξετάσει την εξέλιξη της φιλοξενίας ως θεμελιώδους αξίας, από την αρχαία ελληνική κοινωνία έως τη σύγχρονη εποχή, εστιάζοντας στις πολιτισμικές, κοινωνικές και ηθικές διαστάσεις της. Στην αρχαιότητα, η φιλοξενία κατείχε κεντρική θέση στην ελληνική κοινωνία, καθώς δεν αποτελούσε μόνο κοινωνική, αλλά και θρησκευτική επιταγή.

Στη σύγχρονη εποχή, η φιλοξενία φαίνεται να έχει υποχωρήσει, με τη ξενοφοβία να κερδίζει διαρκώς έδαφος. Οι κυβερνήσεις συχνά αρνούνται τη φιλοξενία σε πρόσφυγες και μετανάστες, επικαλούμενες οικονομικούς, πολιτισμικούς ή λόγους ασφάλειας.
Η παρουσίαση θα υπογραμμίσει την ανάγκη για μια πιο περιεκτική και δίκαιη φιλοξενία, ικανή να υπερβαίνει τους αποκλεισμούς και τις προκαταλήψεις.

O Γεράσιμος Κακολύρης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει δύο μονογραφίες πάνω στο έργο του Ζακ Ντερριντά: Η ηθική της φιλοξενίας. Ο Ζακ Ντερριντά για την απροϋπόθετη και την υπό όρους φιλοξενία (Πλέθρον, Αθήνα 2017), και Ο Ζακ Ντεριντά και η αποδομητική ανάγνωση (Εκκρεμές, Αθήνα 2004). Είναι επιμελητής του συλλογικού τόμου Η πολιτική και ηθική σκέψη του Jacques Derrida (Πλέθρον, 2015) και του ειδικού τεύχους του ελληνικού περιοδικού Ένεκεν, αφιερωμένου στη φιλοξενία (τ. 42, 2016).

Αγγελική Δημητριάδη
Φιλοξενία και ασφαλειοποίηση στη μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ

Η παρουσίαση θα αναφερθεί στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου (Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία) ως χώρος κινητικότητας πληθυσμών. Από το 2011, η περιοχή αυτή έχει γίνει χώρος όπου η φιλοξενία και η ασφαλειοποίηση ανταλλάσσονται και συνυπάρχουν, μέσω των πολιτικών και των πρακτικών που εφαρμόζει η ΕΕ.

Η ασφαλειοποίηση χρησιμοποιείται για να μειωθούν οι αφίξεις μεταναστών και να περιοριστεί η άσκηση της φιλοξενίας στους λίγους που καταφέρνουν να διασχίσουν τα σύνορα της ΕΕ. Η πρακτική αυτή είναι ορατή ιδίως από τα τέλη του 2015, με την εμφάνιση μιας νέας διαχείρισης της μετανάστευσης που επιδιώκει να αποτρέψει τις αφίξεις μεταναστών μέσω της ανάθεσης της ευθύνης σε τρίτες χώρες στη Μεσόγειο και πέραν αυτής.

Η Αγγελική Δημητριάδη είναι διδάκτωρ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, με εξειδίκευση στη μετανάστευση. Έχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στις πολεμικές σπουδές από το King’s College του Λονδίνου και πτυχίο στις διεθνείς σχέσεις και την ιστορία από το London School of Economics. Η Δρ Δημητριάδη είναι πολιτική επιστήμονας με ενδιαφέροντα στις Ευρωπαϊκές πολιτικές μετανάστευσης και ασύλου και στην παράτυπη μετανάστευση και διέλευση. Από τον Ιανουάριο του 2025, είναι ακαδημαϊκή διευθύντρια στο College Year στην Αθήνα, όπου διδάσκει μαθήματα σχετικά με τη μετανάστευση και την εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Από το 2012 έως το 2021 και εκ νέου από το 2023 έως το 2024, διετέλεσε Ανώτερη Ερευνήτρια και επικεφαλής του Προγράμματος Μετανάστευσης στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). Έχει επίσης διδάξει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ως επίκουρη καθηγήτρια, παραδίδοντας μάθημα μεταπτυχιακού επιπέδου για την πολιτική ασύλου και μετανάστευσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

ΤΟ ΚΑΝΑΔΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Είναι ιδιωτικός μη-κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα στον Καναδά και αναγνωρίστηκε επίσημα από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας το 1976 ως ξένο αρχαιολογικό ινστιτούτο. Το Καναδικό Ινστιτούτο στην Ελλάδα είναι η Καναδική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα, κύριος στόχος της οποίας είναι η προώθηση της καναδικής έρευνας και εκπαίδευσης σε τομείς που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, μέσω αρχαιολογικών ανασκαφών και άλλων μελετών.

Προωθεί την έρευνα σε όλες τις πτυχές των αρχαίων, βυζαντινών και σύγχρονων ελληνικών σπουδών, συμπεριλαμβανομένων της φιλολογίας, της ιστορίας, της ιστορίας της τέχνης, της ανθρωπολογίας και των καλών τεχνών. Μεταξύ των δραστηριοτήτων συμπεριλαμβάνονται ακαδημαϊκά προγράμματα σεμιναρίων, διαλέξεων και συνεδρίων, η παροχή υποτροφιών για μεταπτυχιακή και μεταδιδακτορική έρευνα στην Ελλάδα, καθώς και για πρακτική άσκηση σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές προκειμένου να βιώσουν την εμπειρία της ακαδημαϊκής ζωής στην Ελλάδα.