ΕΙΝΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΑΝΟΗΤΕ! Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΤΑΚΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΘΥΜΙΣΕ Ο ΣΟΙΜΠΛΕ

Αίσθηση προκάλεσε την περασμένη εβδομάδα η έντονη στιχομυθία μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στο πάνελ του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας. Η φράση “είναι το πρόγραμμα, ανόητε” που απηύθυνε ο κ. Σόιμπλε στον κ. Τσίπρα σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως  και προκάλεσε αντιδράσεις, με το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών να διευκρινίζει πως “δεν επρόκειτο επουδενί για προσβολή” προς τον Έλληνα πρωθυπουργό.

Ο κ. Σόιμπλε, τόνισε η εκπρόσωπος του υπουργείου, παρέφρασε τη γνωστή φράση από την προεδρική προεκλογική εκστρατεία του Μπιλ Κλίντον στις ΗΠΑ το 1992, “είναι η οικονομία, ανόητε!”, πράγμα που έχει κάνει και κατά το παρελθόν, σε συνεντεύξεις του.

Πρόκειται άλλωστε για μια φράση με ενδιαφέρον παρασκήνιο, που έκτοτε επανέρχεται στο διεθνές πολιτικό σκηνικό. Εμπνευστής της είναι ο τότε επικεφαλής της προεκλογικής καμπάνιας του Κλίντον και γνωστός πολιτικός αναλυτής, Τζέιμς Κάρβιλ. Ξεκίνησε σαν σύνθημα μεταξύ των ανθρώπων του επιτελείου του, αλλά μετατράπηκε σε προεκλογικό σλόγκαν μιας επιτυχημένης εκστρατείας που κατέληξε σε νίκη του Κλίντον επί του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου, παρόλο που ο δεύτερος θεωρείτο ως φαβορί. Με τη φράση “είναι η οικονομία, ανόητε” ο Κάρβιλ απευθυνόταν σε όσους εργάζονταν για την καμπάνια προκειμένου να εξηγήσει ότι το ζήτημα που θα κρίνει τις εκλογές δεν είναι ούτε ο πόλεμος στο Ιράκ, ούτε οι σχέσεις με τη Ρωσία. Είναι η οικονομική κατάσταση της Αμερικής, ιδίως της μεσαίας τάξης, σε μια περίοδο που η οικονομία της χώρας αντιμετώπιζε σημαντικά ζητήματα ύφεσης. Η φράση ήταν γραμμένη σε πίνακα στο περίφημο War Room, τον χώρο όπου εργαζόταν το επιτελείο, μαζί με ακόμα δύο φράσεις που συνόψιζαν τις βασικές οδηγίες: “αλλαγή VS μια από τα ίδια” και “μην ξεχνάτε το σύστημα Υγείας”.

Οι κινηματογραφιστές Κρις Χέγκεντους και Ντ. Α. Πενεμπέικερ ζήτησαν και απέκτησαν πρόσβαση για να παρακολουθήσουν την εξέλιξη της προεκλογικής εκστρατείας του Μπιλ Κλίντον για την προεδρεία των ΗΠΑ το 1992  και να καταγράψουν τους βασικούς σταθμούς της, κινηματογραφώντας τριάντα πέντε ώρες υλικού για ένα διάστημα τεσσάρων μηνών. Κάπως έτσι, το 1993 προέκυψε το “War Room”, ένα ντοκιμαντέρ για την εξουσία, τα παιχνίδια που παίζονται μακριά από τις τηλεοπτικές κάμερες και το πορτρέτο μιας χώρας που παραμένει συνεχώς εγκλωβισμένη στον τρόμο του “καινούριου”. Προτάθηκε για Όσκαρ ενώ ο οργανισμός Cinema Eye Honors το συμπεριέλαβε στις καλύτερες ταινίες τεκμηρίωσης.

Η ιστορία πάντως έδειξε ότι η εκστρατεία του Κλίντον χρησιμοποίησε επωφελώς την τότε οικονομική κατάσταση των ΗΠΑ. Τον Μάρτιο του 1991, λίγες ημέρες μετά την εισβολή στο Ιράκ, το 90% των ερωτηθέντων Αμερικανών είχαν εγκρίνει τις ενέργειες του Τζορτζ Μπους. Εάν χρόνο μετά, όμως, η κοινή γνώμη αποδοκίμασε σε ποσοστό 64% τις πράξεις του.

Από την επιτυχημένη εκλογή Κλίντον το 1992  η φράση “είναι η οικονομία, ανόητε!” επανήλθε πολλάκις στην αμερικανική πολιτική σκηνή  σε παραλλαγές με λέξεις όπως το έλλειμμα, το χρέος, η οπλοκατοχή, οι ψηφοφόροι, το Σύνταγμα (με τη τελευταία να έχει εμφανιστεί σε διάφορες προεκλογικές καμπάνιες σε διαφορετικές εκλογικές αναμετρήσεις). Αποτέλεσε τίτλο για πληθώρα δημοσιογραφικών άρθρων κι ενέπνευσε τίτλους βιβλίων, ενώ χρησιμοποιήθηκε σε τηλεοπτικές σειρές, όπως το πολυβραβευμένο πολιτικό δράμα της Warner Bros “The Thick of It”. Ακόμα και οι Στέφεν Σουόρτζ και Γοθίνι Χόλζμαν δημιούργησαν τη δική τους παραλλαγή της περίφημης φράσης για το δημοφιλές μιούζικαλ “Wicked”: “είναι τα κορίτσια, ανόητε”. Στη Βρετανία συναντήσαμε ακόμα μια παραλλαγή στην πολιτική σάτιρα του BBC, “The Thick of It”: “είναι τα πάντα, ανόητε”. Στην Ελλάδα, η φράση του Κλίντον έγινε κατά καιρούς αγαπημένη των δημοσιογράφων ενώ έχουμε και τη δική μας παραλλαγή στο βιβλίο του Νίκου Μπογιόπουλου “είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε” και εσχάτως βεβαίως το “είναι το πρόγραμμα, ανόητε” του Γερμανού υπουργού Οικονομικών προς τον Έλληνα πρωθυπουργό στο Νταβός…

Επιστρέφοντας στον εμπνευστή Κάρβιλ, πρέπει να πούμε ότι μετά την επιτυχημένη εκλογή Κλίντον, ο ίδιος ακολούθησε μια αξιοσημείωτη καριέρα και παραμένει έως σήμερα κορυφαίος πολιτικός αναλυτής και περιζήτητη τηλεοπτική περσόνα στις ΗΠΑ. Μετά από μακροχρόνια συνεργασία με το CNN, μπήκε το 2014 στην ομάδα του FOX News ενώ από το 2009 διδάσκει πολιτικές επιστήμες στο πανεπιστήμιο Tulane. 

Ο Κάρβιλ επανέφερε την περίφημη φράση και στην εκλογή Ομπάμα το 2008. Ερωτηθείς τι σλόγκαν θα πρότεινε στον υποψήφιο πρόεδρο να χρησιμοποιήσει απάντησε “τώρα, είναι όντως η οικονομία, ανόητε”, ενώ μαζί με τη γυναίκα του χρησιμοποίησαν παραλλαγή της φράσης σε τηλεοπτικό σποτ για κλιματιστικά: “είναι ο λογαριασμός του ρεύματος, ανόητε”.