EUROVISION 2016: ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΤΗΣ ΚΡΙΜΑΙΑΣ

Ένα – δύο φαίνεται πως παίζουν Ουκρανία και Ρωσία για την πρώτη θέση, μεταφέροντας άτυπα την κόντρα Μόσχας-Κιέβου για την Κριμαία στη σκηνή του μουσικού διαγωνισμού. Η ουκρανική συμμετοχή με αναφορές στην εκκαθάριση των Τατάρων το 1944 από τον Στάλιν, η “σιγή ιχθύος” της επιτροπής του διαγωνισμού για το “κρυμμένο” πολιτικό μήνυμα που είδαν πολλοί στο ουκρανικό τραγούδι και δηλώσεις πολιτικών εκατέρωθεν, αναμένεται να δώσουν ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού ξεκάθαρα πολιτική αντιπαράθεση στη Eurovision. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…

Η Κριμαία του 1944 στο επίκεντρο των στίχων της ουκρανικής συμμετοχής

Η Ουκρανία κατεβαίνει στο διαγωνισμό με το τραγούδι “1944”, το οποίο ερμηνεύει η Jamala και είναι εμπνευσμένο από την ιστορία της προ-γιαγιάς της και της οικογένειάς της που εκδιώχθηκαν από την Κριμαία, μαζί με εκατοντάδες χιλιάδων άλλων Τατάρων από τον Ιωσήφ Στάλιν. Αν και το τραγούδι δεν αναφέρεται ευθέως στα γεγονότα της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 από τις ρωσικές δυνάμεις, τόσο η επιλογή, όσο και οι δηλώσεις των δημιουργών του, αλλά και πολιτικών της Ουκρανίας δίνουν πολιτική χροιά στη συμμετοχή.

Ο Βολόντιμιρ Βιάτροβιτς επικεφαλής του ουκρανικού Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης

Όπως διαβάζουμε μάλιστα στο αμερικανικό billboard (ναι, φαίνεται πως ο διαγωνισμός έχει απήχηση και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού τελικά), ο επικεφαλής του ουκρανικού Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης, Βολόντιμιρ Βιάτροβιτς, ανέφερε πως σε περίπτωση νίκης της χώρας του στο διαγωνισμό, αυτός θα διεξαχθεί το 2017 στη Σεβαστούπολη, πόλη που έχει προσαρτηθεί από το 2014 στη ρωσική ομοσπονδία.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΤΟΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΤΑΤΑΡΩΝ ΤΟ 1994 Στις 18 Μαΐου 1944 ο Ιωσήφ Στάλιν διατάσσει τη μαζική εκτόπιση του τουρκογενούς φύλου των Τατάρων της Κριμαίας, με την υποψία ότι είχαν συνεργαστεί με τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Θεωρείται ότι περισσότερα από 180.000 άτομα απελάθηκαν στην κεντρική Ασία και τη Σιβηρία. Από αυτούς, το 40% πέθανε από κακουχίες κατά τη διάρκεια της εξορίας.   Στους Τατάρους επετράπη η επιστροφή στη χερσόνησο της Κριμαίας μόλις το 1980, πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Ωστόσο δεν τους δόθηκε καμία αποζημίωση για τις περιουσίες τους, ενώ η επιστροφή τους προκάλεσε τριβές με Ρώσους και Ουκρανούς που είχαν εγκατασταθεί στις περιοχές τους.

Άλλωστε, η ίδια η καλλιτέχνις αν και διέψευσε κάθε “πολιτική στόχευση” από το τραγούδι της και δήλωσε έτοιμη ακόμη και να τροποποιήσει τους στίχους του αν αυτό της ζητηθεί, αναφέρθηκε στο θερμό επεισόδιο της Κριμαίας στον εθνικό τελικό της χώρας της τον περασμένο Φεβρουάριο. Αφού ολοκλήρωσε την ερμηνεία του τραγουδιού της, η Τζαμάλα και ένας από τους κριτές του διαγωνισμού μετά δυσκολίας κατάφεραν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους την ώρα που σχολίαζαν την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία έπειτα από 70 χρόνια.

Δεν θα ήθελα να δω την ιστορία να επαναλαμβάνεται

Ακολούθησαν αμέτρητες δηλώσεις που έκαναν ευθεία σύνδεση με τη σημερινή κατάσταση από τα χείλη της ίδιας της δημιουργού: “Τώρα οι Τάταροι της Κριμαίας είναι σε κατεχόμενη περιοχή. Και είναι πολύ δύσκολα για εκείνους. Βρίσκονται κάτω από τεράστια πίεση. Κάποιοι εξαφανίστηκαν χωρίς ίχνος και αυτό είναι τρομακτικό. Δεν θα ήθελα να δω την ιστορία να επαναλαμβάνεται” σημείωσε, ενώνοντας τη φωνή της με δεκάδες Ουκρανούς και Τάταρους που ισχυρίζονται πως η ρωσική κυβέρνηση εξωθεί τους κατοίκους της Κριμαίας με ταταρική καταγωγή να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Οι ηγέτες των ταταρικών πληθυσμών στην Κριμαία, που αποτελούν πλέον μειοψηφία στην περιοχή, αντιτάχθηκαν έντονα στο δημοψήφισμα που διεξήγαγε η Ρωσία πριν την προσάρτηση, ενώ η πολιτική σημασία και στόχευση της συμμετοχής φαίνεται και από την προσπάθειά τους, να πείσουν την EBU, να επιτρέψει στους κατοίκους της Κριμαίας να ψηφίσουν στον β’ ημιτελικό όπου εμφανιζόταν το ουκρανικό τραγούδι.

Με στενοχωρεί πολύ που ξέρω πως πολλοί από τους υποστηρικτές μου κατοικούν στην Κριμαία. Πολλοί άνθρωποι μου έγραψαν πως θα με ψηφίσουν έτσι κι αλλιώς.

“Το τραγούδι είναι για την οικογένειά μου, τη γιαγιά μου. Έπρεπε να το γράψω. Είναι ένα τραγούδι μνήμης και είναι δύσκολο για εμένα να το τραγουδώ” ανέφερε σε άλλη δήλωσή της η Jamala, που έστειλε και πάλι το μήνυμά της για τη σημερινή κατάσταση στην Κριμαία λέγοντας: “Με στενοχωρεί πολύ που ξέρω πως πολλοί από τους υποστηρικτές μου κατοικούν στην Κριμαία. Πολλοί άνθρωποι μου έγραψαν πως θα με ψηφίσουν έτσι κι αλλιώς. Του λέω να μην ξοδεύουν τα λεφτά τους και πως οι ψήφοι τους δεν μετρούν”.

Το τραγούδι επιχειρεί να ‘εξευτελίσει’ τη Ρωσία

Να αποκλειστεί το ουκρανικό τραγούδι ζητούσαν το Φλεβάρη Ρώσοι αξιωματούχοι

Οι αντιδράσεις όμως δεν έρχονται μόνο από την Κριμαία, αλλά και από το Κρεμλίνο. Ρώσοι αξιωματούχοι υποστήριξαν πως η συμμετοχή της Ουκρανίας θα έπρεπε να προσκρούει στον κανονισμό της Eurovision για “πολιτικό περιεχόμενο” και έτσι να αποκλειστεί. ” Μια περίεργη επιλογή. Είμαι σίγουρος πως έρχεται για να εξευτελίσει για μια ακόμη φορά τη Ρωσία. Ελπίζω πως οι υπεύθυνοι της Eurovision δεν θα επιτρέψουν τέτοια πράγματα στο διαγωνισμό τους” δήλωνε το Φλεβάρη ο εκπρόσωπος Δούμας, Βάντιμ Ντένγκιν. Από την πλευρά της η διοργανωτική επιτροπή του διαγωνισμού απαντούσε τότε πως θα εξετάσει όλες τις συμμετοχές και θα κρίνει αν πληρούν τις προϋποθέσεις για να διαγωνιστούν στη Στοκχόλμη. Ο καιρός πέρασε και το κομμάτι της Ουκρανίας διαγωνίσθηκε κανονικά στην Αρένα της σουηδικής πρωτεύουσας, κερδίζοντας όλο και περισσότερους υποστηρικτές.

Η αποδοκιμασία για την προσάρτηση της Κριμαίας άλλωστε δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο στην Eurovision. Το 2014 οι δίδυμες αδερφές Τολματσέβι που εκπροσωπούσαν τη Ρωσία, αποδοκιμάστηκαν έντονα από το κοινό που βρισκόταν στο στάδιο στην Κοπεγχάγη, σε μια ένδειξη διαμαρτυρίας για τη διένεξη με την Ουκρανία.

Οι αποδοκιμασίες προς τη ρωσική αποστολή βέβαια, στόχευαν και στην ομοφοβική αντίδραση του Κρεμλίνου στη συμμετοχή της Αυστρίας, την διάσημη πια Κοντσίτα που κέρδισε τότε το διαγωνισμό. Οι διώξεις της Μόσχας σε βάρος ομοφυλοφίλων, αλλά και οι χαρακτηρισμοί σε βάρος της αυστριακής συμμετοχής χτύπησαν “ευαίσθητες χορδές” για τους φανατικούς του διαγωνισμού.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και ο σχολιαστής του BBC, γνωστός για τα αιχμηρά του σχόλια, δήλωσε σοκαρισμένος για την αποδοκιμασία που αν και προοριζόταν για την πολιτική ηγεσία της χώρας, πλήγωνε δύο 17χρονα κορίτσια.

Η Πολίνα Γκαγκάρινα ξεσπά σε κλάματα στο Green Room

Και η περσινή όμως τραγουδίστρια που εκπροσώπησε τη Ρωσία ξέσπασε σε κλάματα επί σκηνής, ολοκληρώνοντας την ερμηνεία της στον τελικό. Άλλωστε και το 2015 στην Αυστρία δεν έλειψαν οι αποδοκιμασίες κατά την ανάγνωση των αποτελεσμάτων και ειδικά την ώρα που αποδίδονταν βαθμοί στη ρωσική συμμετοχή. Μάλιστα, δημοσιεύματα ανέφεραν πως ο θεσμός επιστράτευσε ειδικό σύστημα για να “κόβει” τις αποδοκιμασίες, ώστε να μην περνούν στην τηλεόραση.

Η πανίσχυρη Ρωσία της Eurovsion

Η Ρωσία ποντάρει τα πάντα σε αυτή τη νίκη και γι’ αυτό πληρώνει όσο, όσο

Σε αντίθεση πάντως με τις περασμένες χρονιές, η φετινή ρωσική συμμετοχή βρίσκεται στη Στοκχόλμη με τον αέρα του νικητή, τον οποίο και επιβεβαιώνουν καθημερινά τα γραφεία στοιχημάτων. Ο Σεργκέι Λαζάρεφ, με ένα τραγούδι που φέρει την υπογραφή του Δημήτρη Κοντόπουλου και τη σκηνοθετική ματιά του Φωκά Ευαγγελινού, εμφανίζεται ως το επικρατέστερο για τη νίκη στο φετινό διαγωνισμό.

Η Ρωσία απολαμβάνει παρά τις αντιδράσεις την εύνοια στην ψηφοφορία αρκετών χωρών του λεγόμενου πρώην ανατολικού μπλοκ, με αποτέλεσμα να φέρνει κάθε χρόνο ιδιαίτερα υψηλές θέσεις στο διαγωνισμό. Μάλιστα, μετά τον αποκλεισμό της Ελλάδας στον ημιτελικό, παραμένει η μόνη χώρα που δεν έχει μείνει ποτέ εκτός τελικού από το 2004 που καθιερώθηκε το σύστημα των ημιτελικών. Φέτος ειδικά, η συμμετοχή της είναι από τις πιο ακριβές, εφόσον στηρίζεται σε ένα τεράστιο και διαδραστικό βίντεο γουόλ που κάνει την εμφάνιση του Ρώσου διαγωνιζόμενου ιδιαίτερα εντυπωσιακή επί σκηνής.

Το BBC μάλιστα φιλοξενεί άρθρο με το οποίο παραθέτει την τεράστια σημασία που δίνει η Ρωσία στο αποτέλεσμα του διαγωνισμού. “Μια από τις φιλοδοξίες του Πούτιν είναι να επανορθώσει το στάτους της χώρας του στον κόσμο. Γι΄αυτό και η διεξαγωγή των πιο πολυέξοδων Ολυμπιακών Αγώνων, όλων των εποχών (καλοκαιριών ή χειμερινών) στο Σότσι το 2014”.

Κάπως έτσι φαίνεται πως η Ρωσία είναι αποφασισμένη να χτυπήσει μια δεύτερη νίκη στη Eurovision. “Είναι θέμα τιμής, μετά από δύο χρόνια αποδοκιμασίας και πληγωμένης υπερηφάνειας” σημειώνει το άρθρο που τονίζει πως για το σκοπό αυτό επιστρατεύτηκαν έμπειροι στο διαγωνισμό (αναφέρεται στον Φίλιπ Κιρκόροφ και τον δικό μας Δημήτρη Κοντόπουλο). “Προσέλαβαν δάσκαλο φωνητικής, τον Κύπριο Άλεξ Παναγή, που επίσης έχει συνεργαστεί με επιτυχημένες συμμετοχές στο παρελθόν. Προσέλαβαν επίσης και τους καλύτερους Σουηδούς τραγουδιστές στα φωνητικά” συνεχίζει το άρθρο.

Ο ίδιος ο Σεργκέι έδωσε διαστάσεις εθνικής σημασίας στη συμμετοχή του λέγοντας: “Για τη Ρωσία η Eurovision είναι πολύ σημαντική, κάτι σαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες στη μουσική. Αλήθεια…” σημείωσε και πρόσθεσε: “Το ρωσικό τηλεοπτικό κοινό τη λατρεύει και κάθε χρόνο οι τηλεθεάσεις είναι ιδιαίτερα υψηλές. 

Μπορεί οι θαυμαστές μου από τη Ρωσία να μου πετάξουν ντομάτες, αλλά για μένα έτσι είναι. Όταν για παράδειγμα ταξιδεύω στη Γιάλτα, για μένα εκεί είναι Ουκρανία

Πάντως, στο θέμα της Κριμαίας, το παρελθόν του Ρώσου τραγουδιστή είναι ιδιαίτερα “αμαρτωλό” τουλάχιστον σε ό, τι αφορά στις βλέψεις του Κρεμλίνου. Ο Λαζάρεφ είχε αναφερθεί στην προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 λέγοντας: “Μπορεί οι θαυμαστές μου από τη Ρωσία να μου πετάξουν ντομάτες, αλλά για μένα έτσι είναι. Όταν για παράδειγμα ταξιδεύω στη Γιάλτα, για μένα εκεί είναι Ουκρανία”. Βεβαίως, όταν ο καλλιτέχνης ερωτήθηκε αφού ανέλαβε την εκπροσώπηση της Ρωσίας για το θέμα της Κριμαίας, φρόντισε να αποφύγει να απαντήσει στην ερώτηση.

Τα στοιχήματα φέρνουν Ρωσία και Ουκρανία στην κορυφή

Και μπορεί ορισμένοι να βρίσκουν αστεία τη μεταφορά της γεωπολιτικής αντιπαλότητας των δύο χωρών σε έναν διαγωνισμό όπως η Eurovision, όπως οι δηλώσεις των υπευθύνων αποδεικνύουν ακριβώς αυτό. “Αν ένας άνδρας ονόματι Λαζάρεφ κερδίσει, νομίζω την επόμενη χρονιά η UA (ουκρανική δημόσια τηλεόραση) θα αρνηθεί να λάβει μέρος στο διαγωνισμό το 2017” δήλωσε ο γενικός διευθυντής της ουκρανικής τηλεόρασης προσθέτοντας ακόμη μεγαλύτερη ένταση στον φετινό τελικό.

Αν ένας άνδρας ονόματι Λαζάρεφ κερδίσει, νομίζω την επόμενη χρονιά η ουκρανική δημόσια τηλεόραση θα αρνηθεί να λάβει μέρος στο διαγωνισμό το 2017

Κι ενώ το τραγούδι της Ρωσίας εμφανίζεται το Σάββατο ως αδιαφιλονίκητο φαβορί, το 1944 της Jamala, κερδίζει μέρα με τη μέρα έδαφος, μετατρέποντας τον ευρωπαϊκό διαγωνισμό σε βεντέτα ανάμεσα στις δύο χώρες. Είναι χαρακτηριστικό πως η ουκρανική συμμετοχή “ξεπέρασε” σε αποδόσεις εκείνη της Γαλλίας και της Αυστραλίας και από την Τετάρτη φιγουράρει στη δεύτερη θέση, πίσω από τον Ρώσο διαγωνιζόμενο.