Μέσα στη Δαμασκό πριν τη φρίκη του πολέμου

Η πολύπαθη Δαμασκός, πριν τους βομβαρδισμούς, μέσα από το βλέμμα ενός Σύρου σκηνοθέτη που άφησε την πατρίδα του για να συνεχίσει τη ζωή του στη Γερμανία, καθώς η αιματοχυσία στη Συρία συνεχίζεται

Ο ήλιος δύει στη Δαμασκό. Πουλιά “προσγειώνονται” σε έναν μιναρέ. Σύννεφα μαζεύονται πάνω από την πόλη την ώρα που ο κόσμος κάνει την απογευματινή του βόλτα στην αγορά.

Όλα είναι ήσυχα. Ίσως, η ησυχία πριν τη μεγάλη καταιγίδα.

Ο Σύρος σκηνοθέτης Waref Abu Quba “έπιασε” καθημερινές σκηνές της ζωής στη Δαμασκό με τον κινηματογραφικό φακό του, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτη του 2011. Η απόλυτη φρίκη των ένοπλων συρράξεων που μαστίζουν τη χώρα δεν είχε αρχίσει ακόμα.

Για τρία χρόνια κρατούσε τα πλάνα του στην κάμερα του. Μόνος του στόχος, να καταφέρει να διαφύγει από τη Συρία, να μεταναστεύσει στο εξωτερικό και να ολοκληρώσει την ταινία του σε ασφαλές έδαφος.

Ο Abu Quba μεγάλωσε στην Al Tal, μια μικρή πόλη κοντά στη Δαμασκό. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου το 2011, αποφάσισε να αφήσει τη Συρία. Μετακινήθηκε στο Ντουμπάι όπου και έμεινε για 70 ημέρες, το μεγαλύτερο διάστημα που μπορείς να μείνεις εκεί χωρίς βίζα και στη συνέχεια πήγε στην Ιορδανία για δύο χρόνια.

Αυτά τα χρόνια έκανε κάποιες δουλειές σαν free lancer για να πληρώνει το νοίκι του. Το 2014 κατάφερε να φτάσει στο Darmstadt της Γερμανίας, όπου και πήρε άσυλο. Εκεί ολοκλήρωσε το “In Damascus”.

Τα πλάνα του “επενδύθηκαν” με στίχους του ποιήματος του Παλαιστίνιου ποιητή, Mahmoud Darwish (Μαχμούντ Νταρουίς). Για την ταινία του συνεργάστηκε με τρεις μουσικούς από διαφορετικές χώρες. Τον Abel Okugawa από τις ΗΠΑ, τον Συριο-Παλαιστίνιο συνθέτη Suad Bushnaq που ζει στον Καναδά και τον Markus Nestele από τη Γερμανία.

Η επιτομή της πολυπολιτισμικότητας. Η ταινία θα προβληθεί επίσημα στη Γερμανία στα μέση του Δεκέμβρη. Έχει υποτιτλιστεί σε Ιαπωνικά, Τουρκικά, Bahasa Melayu, Αλβανικά, Ισπανικά, Ελληνικά, Γαλλικά, Βουλγαρικά, Ρουμανικά, Ρωσικά, Ιταλικά, Ολλανδικά, Γερμανικά και Αγγλικά (πατώντας την ένδειξη cc μπορείτε να επιλέξετε την αντίστοιχη γλώσσα).

In Damascus:

Η διαδικασία ψηφιακής επεξεργασίας:

Stills από την ταινία:

Η ιστορία της Δαμασκού:

Η ίδρυση της Δαμασκού ανάγεται στα προϊστορικά χρόνια. Οι πρώτες πληροφορίες για την ύπαρξη της Δαμασκού αναφέρονται στο 16ο αιώνα π.Χ., όταν ακόμη βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία των Φαραώ της Αιγύπτου. Αργότερα, το 10ο αιώνα περίπου π.Χ. έγινε το κέντρο του βασιλείου της Δαμασκού.

Η πόλη εξαιτίας του πλούτου της και της γεωγραφικής της θέσης, καταλήφθηκε διαδοχικά από το βασιλιά Δαβίδ, τους Ασσύριους, τους Αιγύπτιους, τους Έλληνες και τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κατά την εποχή των Σελευκιδών, η πόλη μετονομάστηκε σε Δημητριάδα. Αργότερα στα πρώτα μεταχριστιανικά χρόνια πέρασε στην κυριαρχία των Ρωμαίων.

Το 635 μ.Χ. την κατέλαβαν οι Άραβες και έτσι η Δαμασκός έγινε πρωτεύουσα του Χαλιφάτου των Ομμεϋαδών, οι οποίοι την ανέδειξαν σε μεγάλο θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο.

Στην εποχή του χαλιφάτου των Αββασιδών η Δαμασκός παρέμεινε εμπορικό κέντρο.

Από τον 9ο αιώνα η πόλη έπεσε σε παρακμή και αργότερα δέχτηκε τις επιθέσεις των Μογγόλων και των Μαμελούκων Αιγυπτίων. Τη μεγαλύτερη περίοδο παρακμής γνώρισε η Δαμασκός στη διάρκεια της τουρκικής κυριαρχίας από το 1516 ως τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1916 ανέλαβαν την προστασία της οι Άγγλοι και το 1920, μετά από μυστική αγγλογαλλική συμφωνία, οι Γάλλοι.

Η πόλη απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1940, με την αναγνώριση του κράτους της Συρίας, του οποίου έγινε πρωτεύουσα. Πριν τον εμφύλιο πόλεμο η πόλη αριθμούσε 4,5 εκατομμύρια κατοίκους.

Από το 2011 στη Συρία διεξάγεται εμφύλιος πόλεμος στον οποίο έχει πλέον αναμειχθεί και το ISIS αλλά και οι δυτικές δυνάμεις. Η σύρραξη ξεκίνησε ως σειρά διαδηλώσεων για την Αραβική Άνοιξη, που μετά την βίαιη καταστολή τους εξελίχθηκαν σε ένοπλη εξέγερση κατά του Άσαντ που ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της Δαμασκού σήμερα.

Στις 20 Νοεμβρίου, πάνω από 7.500 οικογένειες Σύρων επέστρεψαν στα νότια προάστια της Δαμασκού. Πρόκειται για την πρώτη επιστροφή κατοίκων στην πόλη, από το 2012 που ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος, που πλέον έχει μετατραπεί σε παγκόσμια σύρραξη κατά των τζιχαντιστών.

Από την πρωτεύουσα της Συρίας έχουν φύγει πάνω από 80.000 άνθρωποι, από το 2012. Σύμφωνα με το Reuters, η κατάσταση ασφαλείας στην περιοχή έχει βελτιωθεί, το τελευταίο εξάμηνο, κι έτσι οι περίπου 50.000 κάτοικοι επέστρεψαν στα σπίτια τους.

Όπως δήλωσε κυβερνητικός εκπρόσωπος, “η κυβέρνηση κάνει ό,τι είναι δυνατόν για την ανοικοδόμηση της πόλης”, η οποία έχει καταστραφεί από τις μάχες. Η περιοχή έχει γίνει θέατρο συγκρούσεων μεταξύ κυβερνητικών στρατευμάτων και ανταρτών, με αποτέλεσμα την καταστροφή ή τις σοβαρές ζημιές στα περισσότερα από τα κτήρια. Παρόλα αυτά, οι μάχες περιμετρικά συνεχίζονται με αμείωτη ένταση την ώρα που η Δύση βρίσκεται σε διπλωματικό “πόλεμο” μετά την εμπλοκή ανάμεσα σε Τουρκία και Ρωσία.

Στη διπλανή πόλη της Δούμας, συνεχίζονται οι βομβαρδισμοί με θύματα και αμάχους. Η περιοχή βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ανταρτών και αποτελεί και βάση του Ισλαμικού Κράτους.

Λίγα λόγια για τον Μαχμούντ Νταρουίς (1941-2008), οι στίχοι του οποίου έχουν “ντύσει” την ταινία “In Damascus”:

Γεννήθηκε το 1941, σ’ ένα χωριό της Γαλιλαίας που με την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, καταστράφηκε ολοσχερώς για να αντικατασταθεί λίγο αργότερα από έναν οικισμό εβραίων εποίκων.

Μετακινούμενος διαρκώς μέσα κι έξω από τα ισραηλο-παλαιστινιακά εδάφη, εκδίδει την πρώτη του ποιητική συλλογή το 1960. Μέλος του Κ.Κ. Ισραήλ από το 1961, στρατεύεται στις γραμμές της κοινής αραβο-ισραηλινής του πτέρυγας. Υποστηρίζοντας μια επαναστατική γραμμή, δημοσιεύει ποιήματα και αρθρογραφεί στον ισραηλινό και στον παλαιστινιακό τύπο με αποτέλεσμα να φυλακιστεί επανειλημμένα από το ισραηλινό καθεστώς.

Το 1970 πηγαίνει για ένα χρόνο στη Μόσχα για σπουδές πολιτικής οικονομίας. Από τον επόμενο χρόνο εγκαθίσταται στη Βηρυτό. Συνδέεται με τον Αραφάτ και γίνεται μέλος της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, συνεχίζοντας παράλληλα να αρθρογραφεί και να γράφει ποίηση. Μετά την εισβολή του Ισραήλ στο Λίβανο μετακινείται και ζει σε διάφορες χώρες. Επιστρέφοντας στην Παλαιστίνη το 1988, συντάσσει, ως μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΟΑΠ, τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας.

Το 1993 διαφωνεί με τη συμβιβαστική γραμμή των συμφωνιών του Όσλο για τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους με περιορισμένη αυτονομία κι αποχωρεί από την ΟΑΠ.

“Ταυτότητα είναι ό,τι κληροδοτούμε και όχι ό,τι κληρονομούμε”

“Ταυτότητα είναι ό,τι κληροδοτούμε και όχι ό,τι κληρονομούμε, ό,τι επινοούμε και όχι ό,τι θυμόμαστε. Ταυτότητα είναι η αποσύνθεση του καθρέφτη που πρέπει να σπάσουμε κάθε φορά που μας αρέσει το είδωλο που βλέπουμε μέσα του!” έγραφε στο τελευταίο -μέχρι στιγμής- υπάρχον κείμενό του, το καλοκαίρι του 2007. Για να καταλήξει: “Στο εξής, δεν είσαι ο εαυτός σου!”.

“Όταν η ποίησή μου γίνεται πιο καθαρή, οι Παλαιστίνιοι μου λένε πως πρέπει να γράψω όπως παλιά. Όμως η πείρα με δίδαξε πως αν ο αναγνώστης με εμπιστεύεται, μπορώ να τον οδηγήσω. Είμαι απόλυτα ειλικρινής κι έτσι μπορώ να παίζω τα δικά μου παιχνίδια”, έλεγε.

Επαναλάμβανε πως η Παλαιστίνη είναι μια μεταφορά για την προσδοκία, την ελευθερία, την ομορφιά που “φέρνει πάντα ειρήνη”, αφού “όταν διαβάζουμε κάτι όμορφο μπορούμε να συνυπάρξουμε ευκολότερα, να ρίξουμε κάθε τείχος, να εξανθρωπίσουμε ο ένας τον άλλον”.