Αύξηση των ωρών εργασίας: Ποιο είναι το κόστος για την ανθρώπινη υγεία;

Η ψυχολόγος Γεωργία Κορδώνη γράφει για τις συνέπειες της πολύωρης εργασίας στη σωματική και τη ψυχική υγεία μας και την αξία του πραγματικού, ελεύθερου χρόνου.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΡΔΩΝΗ
17 Ιουνίου 2021 06:58

Η εργασία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της ζωής ενός ανθρώπου. Πέρα από την κάλυψη των βιοποριστικών του αναγκών, το άτομο μέσα από την εργασία εξασφαλίζει την θέση του στην κοινωνία, αναπτύσσει τα ταλέντα και τις κλίσεις του, καλλιεργεί την ανθρώπινη επικοινωνία και χτίζει διαπροσωπικές σχέσεις.

Στην σύγχρονη όμως πραγματικότητα και οικονομία η εργασία δεν φαίνεται να εξυπηρετεί και τόσο αυτές τις ανάγκες. Αυτό που παρατηρούμε σήμερα είναι ανθρώπους να τρέχουν από το πρωί μέχρι το βράδυ για να βγάλουν τα προς το ζην και να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Ανθρώπους εξαντλημένους, πιεσμένους και αγχωμένους. Από την άλλη τα ωράρια διευρύνονται συνεχώς τις καθημερινές, τα σαββατοκύριακα, αλλά και τα βράδια. Είναι πια σχεδόν σύνηθες το φαινόμενο οι εργαζόμενοι να ξεπερνούν τις 8 ώρες εργασίας σε καθημερινή βάση.

Μάλιστα σε χώρες της Ασίας, όπως η Κίνα και η Νότια Κορέα έχει δημιουργηθεί συγκεκριμένος όρος για να περιγράψει τον θάνατο που προέρχεται λόγω υπερβολικής εργασίας.

Οι συνέπειες της πολύωρης εργασίας

Φυσικό επακόλουθο όλων αυτών είναι να επηρεάζεται η σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Το να βρει ο σημερινός εργαζόμενος χρόνο για να επισκεφτεί το γιατρό ή να κάνει εξετάσεις έχει αρχίσει να αποτελεί πολυτέλεια. Πόσο μάλλον το να φροντίσει για την ψυχική του υγεία!

Οι συνθήκες εργασίας σήμερα προκαλούν έντονη πίεση και στρες στους εργαζόμενους με αποτέλεσμα να παραμερίζουν την αξία που έχει η υγεία τους. Οι περισσότεροι όχι μόνο φτάνουν αλλά ξεπερνούν τα όρια τους, δουλεύοντας πολλές ώρες την ημέρα ή πηγαίνοντας στη δουλειά ακόμα και όταν είναι άρρωστοι. Για αυτό και ο κίνδυνος για την υγεία τους είναι αυξημένος.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας η υπερβολική δουλειά κόστισε 745.194 ζωές το 2016, ενώ ταυτόχρονα σε πολλά εκατομμύρια ανέρχονται οι άνθρωποι που απομένουν με αναπηρίες, εξαιτίας νοσημάτων που σχετίζονται με την αυξημένη εργασία. Τονίζεται μάλιστα πως «Η εργασία επί 55 ή περισσότερες ώρες την εβδομάδα συνιστά σοβαρή απειλή για την υγεία», καθώς συνδέεται με αύξηση κατά 35% του κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο και κατά 17% του κινδύνου για ισχαιμική καρδιοπάθεια. Η πανδημία ήταν ακόμη ένας παράγοντας που συντέλεσε σε αυτό, καθώς οι υπερωρίες από άτομα που εργάζονταν από το σπίτι ήταν συχνές.

Παράλληλα αυξημένος είναι και ο κίνδυνος για την ψυχική υγεία των εργαζομένων. Τα τελευταία χρόνια οι ερευνητές έχουν αρχίσει να συνδέουν την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών με τα προβλήματα στον εργασιακό χώρο. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πάνω από 300 εκατ. άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από κατάθλιψη και ψυχικές διαταραχές που σχετίζονται με την εργασία τους. Άλλα προβλήματα ψυχολογικής φύσεως, που είναι πιθανό να κάνουν την εμφάνιση τους είναι το αυξημένο άγχος, η κατάθλιψη, η συναισθηματική κόπωση και η απώλεια κινήτρων. Επιπρόσθετα το στρες λόγω της εργασίας έχει βλαβερές επιπτώσεις στη διατροφή οδηγώντας τα άτομα στην υπερβολική κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών.

Η δουλειά τα Σαββατοκύριακα συνδέεται με περισσότερα συμπτώματα κατάθλιψης σε άνδρες και γυναίκες, ενώ οι γυναίκες που δουλεύουν πάνω από 55 ώρες εβδομαδιαίως έχουν χειρότερη ψυχική υγεία από τους άντρες καθώς συνήθως επιβαρύνονται και με τον χρόνο που πρέπει να ασχοληθούν με τις δουλειές του σπιτιού. Μια ακόμη παράμετρος είναι ότι τα ωράρια εργασίας δεν συμπίπτουν με τις ώρες λειτουργίας των σχολείων και των βρεφονηπιακών σταθμών, κάτι που αυξάνει ακόμη περισσότερο το στρες των εργαζόμενων γονέων.

Τα πιο κοινά σημάδια που δείχνουν ότι η υγεία του εργαζομένου βρίσκεται σε κίνδυνο λόγω της αυξημένης εργασίας είναι η κόπωση, η έλλειψη ενέργειας, η αϋπνία, η κακοδιαθεσία, η απώλεια ή πρόσληψη βάρους, το ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα και τα παράπονα της οικογένειας ή των φίλων.

Όλες αυτές οι παρατηρήσεις των ερευνητών είναι πιο εύστοχες και χρήσιμες από ποτέ με αφορμή την συζήτηση για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η οποία είναι σε εξέλιξη. Η συμπίεση των ωρών εργασίας από 5 σε 4 μέρες θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των ωρών εργασίας ημερησίως, κάτι που θα πλήξει τόσο τη σωματική, όσο και τη ψυχική υγεία του ατόμου.

Η αξία του ελεύθερου χρόνου

Ο εργαζόμενος για να μπορεί να είναι δημιουργικός, παραγωγικός και να βοηθάει την επιχείρηση, που εργάζεται να είναι αποδοτική, πρέπει να μπορεί να συνδυάσει μαζί με την εργασία τον ελεύθερο χρόνο και την ξεκούραση. Ο ελεύθερος χρόνος που ο καθένας αφιερώνει στον εαυτό του είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες για τη διατήρηση της σωματικής και ψυχικής υγείας.

Ο χρόνος εκτός δουλειάς είναι πολύτιμος για τον κάθε άνθρωπο. Το άτομο στον ελεύθερο χρόνο του εκτός της διασκέδασης και της χαλάρωσης μπορεί να ασχοληθεί με κοινωνικά ή πολιτικά ζητήματα. Μπορεί να κοινωνικοποιηθεί, να ανταλλάσσει απόψεις, να γίνει ενεργό μέλος της κοινωνίας, να επικεντρωθεί στον εαυτό του, να βελτιωθεί σαν άνθρωπος, να φτιάξει τις σχέσεις του με τους γύρω του και να ανασυγκροτήσει τις σκέψεις. Είναι αδύνατον ένας άνθρωπος που αφιερώνει την μίση και παραπάνω μέρα του στην εργασία να τα κάνει όλα αυτά. Πως να αφιερώσει χρόνο στις σκέψεις, στα συναισθήματα, στον εαυτό του, στους φίλους και την οικογένεια του;

Ένας εξαντλημένος άνθρωπος αργά η γρήγορα δεν θα μπορεί να προσφέρει αποτελεσματικά στην δουλειά του. Δεν θα μπορεί να προσφέρει στην οικογένεια του. Δεν θα έχει χρόνο να ξεκουραστεί, να ψυχαγωγηθεί και να διασκεδάσει. Δεν θα μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία γενικότερα. Οι κοινωνίες χρειάζονται ολοκληρωμένα ενεργά μέλη και όχι εξαντλημένους ανθρώπους.

Από την ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής δεν έχει να ωφεληθεί μόνο ο ίδιος ο εργαζόμενος, αλλά ολόκληρη η κοινωνία. Αντίστοιχα η εργασιακή εξουθένωση δεν θα βλάψει μόνο το άτομο, αλλά και ολόκληρη την κοινωνία σε βάθος χρόνου!