Δακρυγόνα: Πώς να προστατευτούμε, τι μπορεί να προκαλέσουν στην υγεία

Τα δακρυγόνα είναι χημικά αέρια και προκαλούν ερεθισμούς στα μάτια, τη μύτη, τους πνεύμονες, το δέρμα, το γαστρεντερικό και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Μάλιστα, οι αντιδράσεις που μπορούν να προκαλέσουν σε κάποιες περιπτώσεις είναι σοβαρές.

Με αφορμή τη μεγάλη διαδήλωση της Παρασκευής για τη συμπλήρωση των δύο χρόνων από την τραγωδία των Τεμπών, αν και οι πολίτες θα διαμαρτυρηθούν ειρηνικά, πολλοί ανησυχούν ότι ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν δακρυγόνα.

Ως γενικός κανόνας, καλό είναι όσοι συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις ανά την Ελλάδα, πριν πάνε στη συγκέντρωση, να γνωρίζουν τα κοντινότερα νοσοκομεία που εφημερεύουν, ώστε να είναι έτοιμοι να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια σε περίπτωση ανάγκης. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές οδηγίες προφύλαξης και αντιμετώπισης των δακρυγόνων.

Πως λειτουργούν τα δακρυγόνα

Τα δακρυγόνα, όπως όλα τα χημικά αέρια, επιδρούν στον οργανισμό, ερεθίζοντας τα μάτια, τη μύτη, το στόμα, τους πνεύμονες, το δέρμα, το πεπτικό και το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Η δράση τους αρχίζει μόλις κρυώσουν και στερεοποιηθούν, δηλαδή μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα από τη ρίψη τους και διαρκεί το πολύ μέχρι δώδεκα ώρες, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις τα χημικά μπορεί να παραμείνουν ενεργά μέχρι και δύο μήνες, αν απορροφηθούν από πορώδεις επιφάνειες.

Ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχουν τα δακρυγόνα στην υγεία

Ορισμένα είδη δακρυγόνων είναι ιδιαίτερα τοξικά και σε μακροχρόνια έκθεση μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο και γεννητικές ανωμαλίες.

Επίσης, σε περιπτώσεις ευρείας χρήσης, έχουν παρατηρηθεί διαταραχές της εμμήνου ρύσης στις γυναίκες, αλλά και το θάνατο αν χρησιμοποιηθούν σε κλειστούς χώρους.

«Η ρίψη δακρυγόνων μπορεί να επιφέρει οξύτατα προβλήματα υγείας όπως λαρυγγόσπασμο, βρογχόσπασμο, εκτεταμένες αλλεργίες και λιποθυμίες επικίνδυνες για την υγεία του ανθρώπου», είχε αναφέρει σε παλαιότερη ανακοίνωσή της η Ένωση Ιατρών Νοσοκομείων Αθήνας και Πειραιά (ΕΙΝΑΠ).

Τα συμπτώματα μετά την επαφή με χημικά – δακρυγόνα

Τα συμπτώματα από την επαφή με τα χημικά είναι ιδιαίτερα έντονα και ενοχλητικά, αλλά ευτυχώς, στις περισσότερες περιπτώσεις είναι παροδικά και υποχωρούν μετά από 5 έως 30 λεπτά, αν απομακρυνθείς από τον προσβεβλημένο χώρο.

Ωστόσο, ορισμένοι τύποι χημικών μπορεί να συνεχίσουν να επιδρούν ακόμη μέχρι για 2 ώρες.

Αν εκτεθείς, μέσα σε20 δευτερόλεπτα θα ενδέχεται να νιώσεις ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Τσούξιμο και αίσθηση καψίματος στα μάτια, τη μύτη, το στόμα και το δέρμα
• Θολή όραση και πολλά δάκρυα
• Να «τρέχει» η μύτη (καταρροή)
• Πολλά σάλια (σιελόρροια)
• Βήχα
• Δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια)
• Πονοκέφαλο
• Απώλεια προσανατολισμού και σύγχυση
• Απώλεια ισορροπίας
• Πανικό
• Ταχυκαρδία
• Τάση για εμετό
• Εγκαύματα στο δέρμα
• Έντονο θυμό (στην περίπτωση χρήσης σπρέι πιπεριού, αλλά δεν χρησιμοποιείται ευρέως στην Ελλάδα)
• Ακόμη, σε κάποιες περιπτώσεις αυξημένης ευαισθησίας, μπορεί να προκαλέσουν:
• Μούδιασμα στα άκρα
• Γαστρεντερίτιδα
• Έλκη στους βλεννογόνους
• Νεφρικές βλάβες
• Επιδείνωση δερματικών προβλημάτων (ακμή, έκζεμα)

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από τα δακρυγόνα

Αν αντιμετωπίζεις κάποιες από τις παρακάτω καταστάσεις, φρόντισε να αποφύγεις με κάθε τρόπο την έκθεσή σου στα χημικά που χρησιμοποιούνται στις διαδηλώσεις γιατί υπάρχει το ενδεχόμενο να προκαλέσουν σοβαρές και μακροχρόνιες βλάβες.

• Εγκυμοσύνη ή σε διαδικασία επίτευξης εγκυμοσύνης
• Θηλασμός (τα τοξικά περνούν στο βρέφος μέσα απ’ το γάλα)
• Αν κάνεις χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, θεραπεία με κορτικοστεροειδή
• Αν πάσχεις από διαβήτη
• Αν έχεις αυξημένη πίεση (υπέρταση)
• Αν πάσχεις από άσθμα
• Αν έχεις άλλα αναπνευστικά προβλήματα
• Αν έχεις κάποια μόλυνση στα μάτια
• Αν πάσχεις από ψυχικές διαταραχές

Επίσης, μεγάλο κίνδυνο διατρέχουν τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, που πρέπει να απομακρύνονται το ταχύτερο από την περιοχή.

Πώς μπορούμε να προφυλαχτούμε από τα δακρυγόνα

Κατ’ αρχάς, αν βρεθείς σε σημείο όπου υποψιάζεσαι ότι μπορεί να γίνει χρήση χημικών αερίων απομακρύνσου το ταχύτερο, εφόσον αυτό είναι εφικτό.

Αν ήδη γίνεται ρίψη δακρυγόνων, μην αγγίξεις τις χειροβομβίδες με γυμνά χέρια, γιατί βρίσκονται σε υψηλή θερμοκρασία και μπορεί να σου προκαλέσουν σοβαρά εγκαύματα.

Πριν φύγετε από το σπίτι πρέπει να πλύνετε καλά όλο σας το σώμα, ειδικά τα σημεία που είναι πιο εκτεθειμένα στα δακρυγόνα όπως το πρόσωπο, ο λαιμός και τα μάτια.

Μην βάλετε κρέμα στα χέρια, πρόσωπο και χείλη, γιατί τα χημικά που περιέχουν τα δακρυγόνα «εκμεταλλεύονται» την λιπαρότητα του δέρματος για να δράσουν.

Φορέστε μακριά ρούχα που θα προστατεύουν τα μάτια και αν φοράτε φακούς επαφής επιλέξτε καλύτερα να φορέσετε τα γυαλιά σας.

Καλό θα ήταν να έχετε μαζί σας τουλάχιστον δύο μαντήλια για να καλύψετε το πρόσωπό σας, ιδιαίτερα μάτια, μύτη και στόμα. Μόλις εκτεθεί το πρώτο μαντήλι στα χημικά, μετά από λίγα λεπτά πρέπει να το αλλάξετε με ένα καθαρό.

Επιπλέον, προσπάθησε να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου.

Αν φοράς φακούς επαφής αφαίρεσε τους αμέσως, γιατί το αέριο εγκλωβίζεται πίσω τους και επιδεινώνει τα συμπτώματα. Η αφαίρεση των φακών πρέπει να γίνει με χέρια που δεν έχουν εκτεθεί στα δακρυγόνα. Αν τα δικά σου έχουν μολυνθεί, ζήτησε το ταχύτερο από κάποιον που έχει καθαρά χέρια, να σε βοηθήσει να τους βγάλεις. Ούτως ή άλλως, εφόσον φοράς φακούς επαφής, ήδη ξέρεις ότι καλό είναι να έχεις μαζί σου πάντα και ένα ζευγάρι γυαλιά οράσεως για κάθε ενδεχόμενο.

Αν πάσχεις από άσθμα και έχεις μαζί σου βρογχοδιασταλτικό σπρέι, κάνε μια προληπτική εισπνοή.

Προστάτευσε το στόμα, τα μάτια και τη μύτη :

• Με κάποιο ύφασμα
• Με ενισχυμένες μάσκες με φίλτρο ενεργού άνθρακα, όπως αυτές που χρησιμοποιούν οι ελαιοχρωματιστές,.
• Ένα μαντήλι σφιχτά δεμένο που πρέπει να το αλλάζεις συχνά γιατί συσσωρεύει τα χημικά αέρια και μπορεί να προκαλέσει ξαφνική λιποθυμία, ειδικά αν έχει βραχεί για κάποιο λόγο.
• Προστάτευσε τα μάτια σου με γυαλιά ηλίου ή οράσεως.

Τι πρέπει να κάνουμε αν εισπνεύσουμε δακρυγόνα

• Φύσα τη μύτη σου
• Ξέπλυνε τα μάτια και το στόμα σου με άφθονο νερό.
• Προσπάθησε να βήξεις και να φτύσεις και μην καταπίνεις.

Τα μάτια ανακουφίζονται:

Με κολλύριο τεχνητών δακρύων, ή αν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα, με ένα διάλυμα από μισή ποσότητα αντιόξεινου για το στομάχι (π.χ. Maalox) και μισή ποσότητα νερού, μέσα σε ένα μπουκάλι με σπρέι, όπως αυτό που χρησιμοποιούμε στο σιδέρωμα. Η επαφή του διαλύματος με τα μάτια μπορεί να είναι δυσάρεστη στην αρχή, αλλά ανακουφίζει σημαντικά μέσα σε ελάχιστο χρόνο.

Το δέρμα ανακουφίζεται:

Από διάλυμα μαγειρικής σόδας σε νερό, που επίσης ψεκάζεις με τον ίδιο τρόπο που περιγράφουμε παραπάνω.

Μόλις φτάσεις στο σπίτι σου:

• Βγάλε τα παπούτσια σου πριν μπεις μέσα (ιδιαίτερα οι λαστιχένιες σόλες απορροφούν περισσότερο τα χημικά) και ακούμπα τα σε κάποια σακούλα ή εφημερίδα.
• Μην καθίσεις πουθενά γιατί θα μεταφέρεις κι εκεί τα χημικά. Γδύσου κατευθείαν στο μπάνιο, και κάνε ένα δροσερό ντους με άφθονο σαπούνι.
• Λούσε καλά τα μαλλιά σου και φρόντισε να καθαρίσειςσχολαστικά όλα τα σημεία, ακόμη και κάτω απ’ τα νύχια και το εσωτερικό των αυτιών.
• Πλύνε όλα τα ρούχα:
• Τα εσώρουχα και τα παπούτσια σου ξεχωριστά απ’ τα υπόλοιπα άπλυτα, με κάποιο ισχυρό απορρυπαντικό στην υψηλότερη θερμοκρασία που αντέχουν, φορώντας γάντια που θα πετάξεις μετά.

Τι δεν πρέπει να κάνεις σε περίπτωση ρίψης δακρυγόνου

• Μην τρίβεις τα μάτια σου
• Μην αγγίζεις το πρόσωπό σου
• Μην χρησιμοποιείς, κρέμες, κραγιόν, ή βαζελίνη για να «προστατεύσεις» τα μάτια και τη μύτη σου: τα σύγχρονα χημικά έχουν βάση λιπαρές ενώσεις που ενώνονται με τα παραπάνω προϊόντα και παρατείνουν την έκθεση σου στις τοξικές ουσίες. Αυτά τα μέτρα προφύλαξης, όπως και η χρήση λεμονιού,ήταν αποτελεσματικά σε παλιότερες εποχές, όπου τα δακρυγόνα είχαν βασική (αλκαλική) σύνθεση και όχι όξινη όπως σήμερα.

Αν σκέφτεσαι να συμμετάσχεις σε κάποια συγκέντρωση διαμαρτυρίας, φρόντισε να πας με παρέα και μην απομακρύνεσαι από τους φίλους ή την ομάδα σου.