Δεν είναι μόνο ο Σηκουάνας: Τι μπορεί να μας μολύνει όταν κολυμπάμε σε ποτάμια και λίμνες

Τα νερά σε ποτάμια και λίμνες μπορεί να φαίνονται κρυστάλλινα, όμως δεν είναι πάντοτε τόσο καθαρά όσο νομίζουμε, καθώς οι μικροοργανισμοί που μπορούν να μας μολύνουν δεν είναι ορατοί με γυμνό μάτι.

Σοβαρά προβλήματα μπορούν επίσης να προκαλέσουν και τοξικά μέταλλα και φυτοφάρμακα που ενδεχομένως βρίσκονται σε νερά ποταμών.

Οι περιπτώσεις των δύο αθλητών του τριάθλου από το Βέλγιο και την Ελβετία, οι οποίοι αναγκάστηκαν να αποσυρθούν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι, επειδή έπαθαν σοβαρές λοιμώξεις από τα βρώμικα νερά του Σηκουάνα, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, περισσότερα από 10 διαφορετικά είδη μικροβίων μπορούν να προκαλέσουν πάνω από 10 νοσήματα στον άνθρωπο από μολυσμένο νερό.

«Μπορεί να έχουμε συμπτώματα από νοσήματα όπως γαστρεντερίτιδα, ηπατίτιδα, επιπεφυκίτιδα στο μάτι, ωτίτιδες, αναπνευστικές λοιμώξεις, πολύ σπάνια προβλήματα από μία εξαιρετικά σπάνια αμοιβάδα από το κεντρικό νευρικό σύστημα με κίνδυνο για θάνατο, ουρολοιμώξεις, κολπίτιδες, επιμόλυνση τραυμάτων, δερματικά εξανθήματα. Είναι δηλαδή μια σειρά νοσημάτων από πολλά όργανα του σώματος που μπορεί πραγματικά να προκαλέσουνε πυρετό, πονοκέφαλο αλλά και να μας στείλουν στο νοσοκομείο», εξηγεί η κυρία Ψαλτοπούλου.

Η ίδια αναφέρει ότι τα προβλήματα τα παραπάνω νοσήματα σπάνια μπορεί να προκαλέσουν μόνιμες βλάβες, αλλά το βασικό είναι ότι οδηγούνται οι αθλητές στους Ολυμπιακούς Αγώνες εκτός αγώνα.

«Μιλάμε για μικρόβια τα οποία μπορεί να είναι από απλά κολοβακτηρίδια, ιός της ηπατίτιδας Α, κλωστηρίδια, λεπτοσπείρωση. Είναι μια σειρά μικροοργανισμών οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν άμεσα προβλήματα υγείας ή και λίγες μέρες μετά με κίνδυνο και σοβαρό αλλά και πιο ελαφρύ. Η ηλικία μας παίζει επίσης ρόλο. Η συγκέντρωση των μικροοργανισμών εκεί που κολυμπάμε παίζει ρόλο, επομένως εξαρτάται από πολλές καταστάσεις το πόσο σοβαρά μπορεί να βιώσει κανείς μια μόλυνση από μολυσμένα νερά», εξηγεί η ίδια.

Τους κινδύνους που κρύβει το κολύμπι στη φύση παρέθεσε προσφάτως και ο δρ Γεώργιος Ευθυμίου, λέκτορας Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο Hull, στην Αγγλία.

Σε άρθρο του στο The Conversation, ο καθηγητής αναφέρει ότι τα νερά συχνά μολύνονται από λύματα, που περιέχουν ποικίλους παθογόνους μικροοργανισμούς οι οποίοι μπορεί να βλάψουν σοβαρά την υγεία.

Παράδειγμα τέτοιων παθογόνων είναι το κολοβακτηρίδιο (ή e. coli), το οποίο μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές και ουρολογικές λοιμώξεις.

Μερικά από τα σοβαρά συμπτώματα που προκαλεί είναι:

• Έντονη διάρροια
• Στομαχικές κράμπες
• Έμετος
• Πόνος κατά την ούρηση
• Το e.coli επίσης να προκαλέσει λοιμώξεις στα αυτιά.

Παρόμοια συμπτώματα με το κολοβακτηρίδιο μπορεί να προκαλέσουν και άλλα παθογόνα, όπως η σαλμονέλα (Salmonella enterica), η σιγκέλλα της ομάδας Β (Shigella flexneri),  το καμπυλοβακτηρίδιο (Campylobacter jejuni) κ.ά.

Λεπτοσπείρωση και ιοί

Η λεπτοσπείρωση είναι ακόμη μία βακτηριακή λοίμωξη την οποία μπορεί να κολλήσει κανείς με το κολύμπι σε ποτάμια και λίμνες εάν είναι μολυσμένα με ούρα αρουραίων.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που μολύνονται δεν εκδηλώνουν συμπτώματα ή έχουν ήπιες εκδηλώσεις παρόμοιες με αυτές της γρίπης.

Μερικοί ασθενείς, όμως, αρρωσταίνουν βαριά, αναπτύσσοντας:

• Πυρετό
• Πόνους στο σώμα
• Ναυτία
• Διάρροια
• Ίκτερο

Κίνδυνο μόλυνσης διατρέχουν και οι σκύλοι εάν πιούν ή κολυμπήσουν σε μολυσμένα νερά.

Τοξικά μέταλλα και φυτοφάρμακα σε ποτάμια και λίμνες

Το κολύμπι στη φύση μπορεί επίσης να μας εκθέσει στα τοξικά μέταλλα που συχνά περιέχουν τα λύματα, όπως:

• Το κάδμιο
• Ο μόλυβδος
• Ο υδράργυρος

Τα μέταλλα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρή δηλητηρίαση ή, σε σπάνιες περιπτώσεις, σε καρκίνο, εάν καταποθούν σε υψηλά επίπεδα.

Τα φυτοφάρμακα επίσης μπορεί να καταλήξουν στα νερά των ποταμών, ιδίως όταν πλημμυρίζουν οι γεωργικές εκτάσεις. Τα συμπτώματα που σχετίζονται με την δηλητηρίαση από φυτοφάρμακα κυμαίνονται:

• Από άμεσα, όπως πονοκέφαλος, ζάλη, συσπάσεις των μυών, αδυναμία, «μυρμηγκιάσματα» και ναυτία.
• Έως πιο σοβαρές εκδηλώσεις έπειτα από παρατεταμένη ή σε υψηλά επίπεδα έκθεση. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται γενετικές ανωμαλίες, μαθησιακές δυσκολίες, συμπεριφορικές αλλαγές, οργανικές βλάβες, καρκίνος, όγκοι εγκεφάλου και άσθμα.

Πόσο εύκολο είναι να μολυνθούμε από το μπάνιο σε ποτάμι ή λίμνη

Κατά το κολύμπι, μολυσμένο νερό μπορεί να εισέλθει στο σώμα από:

• Τα αυτιά
• Τα μάτια
• Τη μύτη
• Το στόμα
• Την ουροποιητική οδό

Τα μικρόβια μπορεί να εισέλθουν και μέσω του δέρματος, εάν κάποιος έχει ανοιχτή πληγή, εκδορά ή απόστημα.

Η δόση του λοιμογόνου παράγοντα (ο αριθμός των βακτηριακών κυττάρων ή των ιικών μορίων) είναι επίσης σημαντικός παράγοντας για το αν θα νοσήσει ή όχι κάποιος που κολυμπά σε μολυσμένα νερά.

Η δόση εξαρτάται από:

• Το μικροβιακό φορτίο στα λύματα (μικροβιακά κύτταρα ανά χιλιοστό του λίτρου) και
• Την ποσότητα του νερού που θα καταπιεί ο κολυμβητής
• Για να προκληθεί νόσος από τη σαλμονέλα, λ.χ., χρειάζονται περίπου 50.000 κύτταρα. Ο στρεπτόκοκκος, όμως, χρειάζεται μόλις 200 κύτταρα.

Επιπλέον, τα διαφορετικά μικροβιακά στελέχη έχουν διαφορετική λοιμογόνο ικανότητα. Επομένως δεν είναι πάντοτε εύκολο να προβλεφθεί η σοβαρότητα μιας λοίμωξης.

Τι μπορείτε να κάνετε για να προστατευτείτε όταν κολυμπάτε σε ποτάμι ή λίμνη

Αν και το κολύμπι στη φύση ενέχει κάποιους κινδύνους, υπάρχουν αρκετά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να προστατευθείτε.

Πρώτον, φροντίστε να κολυμπάτε μόνον σε περιοχές που επισήμως φέρουν τη σήμανση ότι επιτρέπεται το κολύμπι. Στις περιοχές αυτές η ποιότητα του νερού κατά κανόνα ελέγχεται συστηματικά από τις Αρχές.

Καλό είναι επίσης να κολυμπάτε σε ποτάμια και λίμνες φορώντας ωτασπίδες και προστατευτικά γυαλιά. Με αυτό τον τρόπο θα εμποδίσετε την είσοδο παθογόνων από τα μάτια και τα αυτιά σας, εάν εκτεθείτε σε μολυσμένα νερά.

Να είστε επίσης πολύ προσεκτικοί όταν κολυμπάτε, ώστε να μην καταπιείτε νερό.