Δυσεύρετο ή ανύπαρκτο 1 στα 7 φάρμακα στην Ελλάδα

Μεγάλες διαστάσεις παίρνει το τελευταίο τρίμηνο η απουσία σημαντικών φαρμάκων από τα φαρμακεία και τα νοσοκομεία, με τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) να μην μπορεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Στοιχεία από την αλυσίδα διακίνησης φαρμάκων δείχνουν ότι σήμερα, οι φαρμακευτικές εταιρείες δηλώνουν αδυναμία να προμηθεύσουν 359 σκευάσματα, ενώ άλλα 456 παρέχονται σε ιδιαίτερα περιορισμένες ποσότητες. Συνολικά δηλαδή 816 σκευάσματα παρουσιάζουν προβληματική διακίνηση στη χώρα, γεγονός με σοβαρό αντίκτυπο στην υγεία των πολιτών. Με δεδομένο το γεγονός ότι συνολικά διακινούνται περί τα 6000 σκευάσματα η αναλογία του δυσεύρετου ή ανύπαρκτου φαρμάκου, φτάνει στο 1 προς 7.

Χαρακτηριστική είναι η αναφορά εκπροσώπου του κλάδου που σημειώνει ότι δεν υπάρχουν αντιπηκτικές ενέσεις για ασθενείς μετά το χειρουργείο, ενώ ακόμη και φάρμακα με ιδιαίτερα χαμηλή τιμή (τάξης των 2 ευρώ) είναι εξαφανισμένα. Την ίδια ώρα από την πλευρά του ΕΟΦ και του Υπουργείου Υγείας, διαπιστώνεται αδυναμία αντιμετώπισης του φαινομένου. Ενδεικτική είναι η χθεσινή ανακοίνωση του οργανισμού η οποία αναφερόταν μόνο σε ελλείψεις σημαντικών σκευασμάτων χημειοθεραπείας, χωρίς να γίνεται καμία αναφορά για τα υπόλοιπα φάρμακα τα οποία διακινούνται από τα φαρμακεία της γειτονιάς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα 359 σκευάσματα για τα οποία δηλώνεται αδυναμία παράδοσης από τις φαρμακευτικές, μόνο τα 117 έχουν δηλωθεί ως φάρμακα στα οποία υπάρχει σε διεθνές επίπεδο πρόβλημα στην παραγωγή. Για τα υπόλοιπα αν και οι φαρμακευτικές δεν παραδίδουν αυτά δεν έχουν δηλωθεί ως μη διαθέσιμα για το επόμενο διάστημα.

Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε 3 βασικά σημεία:

1.Μια εταιρεία δεν μπορεί να προμηθεύσει φάρμακα επειδή τα εργοστάσιά της στο εξωτερικό (αναφερόμαστε σε πολυεθνικές) έχουν πρόβλημα στην παραγωγή. Το συγκεκριμένο πρόβλημα μπορεί να προκύψει από τη στιγμή που η παραγωγή της βασικής ύλης (δραστική ουσία) έχει περιοριστεί σε πολύ συγκεκριμένες μονάδες διεθνώς. Αυτό σημαίνει ότι αν μια μονάδα παραγωγής δραστικής για κάποιο λόγο παρουσιάσει πρόβλημα, τότε και η φαρμακευτική αδυνατεί να παράγει.

2.Σε διεθνές επίπεδο οι φαρμακευτικές έχουν αποφασίσει να μη διατηρούν υψηλά αποθέματα φαρμάκων. Έτσι ακόμη και η υποχρέωση που υπάρχει στην Ελλάδα να διατηρούνται αποθέματα τουλάχιστον για 3 μήνες, δεν μπορεί να καλυφθεί. Μάλιστα αν για κάποιο λόγο οι ανάγκες διεθνώς αυξηθούν απότομα, τότε η κατάσταση επιδεινώνεται.

3.Για τις πολυεθνικές εταιρείες, η Ελλάδα αποτελεί «κόκκινο πανί». Αφενός έχει από τις χαμηλότερες τιμές φαρμάκων και άρα δεν αποτελεί προτεραιότητα για να καλυφθούν οι ανάγκες της, αφετέρου οι υψηλές επιβαρύνσεις (rebate και clawback) αποτρέπουν την εισαγωγή φαρμάκων.

4.Ένας ακόμη λόγος μπορεί να είναι και η απώλεια της πατέντας. Μια φαρμακευτική η οποία βγάζει ένα νέο φάρμακο, δίνει όλη της τη δυναμική στην προώθηση αυτού. Έτσι περιορίζει την παραγωγή του παλιότερου το οποίο εννοείται ότι θα αντικατασταθεί από γενόσημο. Στην χώρα μας όπου οι διαδικασίες εγκρίσεων αργούν δραματικά, κανένα νέο φάρμακο δεν κυκλοφορεί εδώ και μήνες είτε είναι νέο πρωτότυπο είτε γενόσημο.

Πέρα από τα παραπάνω, μια βασική αιτία ελλείψεων η οποία έχει να κάνει με τα 456 σκευάσματα τα οποία κυκλοφορούν στην αγορά αλά σε χαμηλές ποσότητες, είναι οι παράλληλες εξαγωγές. Μεγάλο μέρος από αυτά το ποίο μπορεί να φτάνει και τα 300 σκευάσματα που έρχονται στη χώρα από τις θυγατρικές των πολυεθνικών εταιρειών και οι οποίες ελέγχουν πάνω από το 70% της αγοράς, κατευθύνονται σε άλλες αγορές της Ευρώπης μέσω νόμιμων διαδικασιών. Η Ελλάδα είναι γνωστό ότι έχει από τις χαμηλότερες τιμές φαρμάκων σε όλη την ΕΕ κι έτσι όταν υπάρχει πλεόνασμα ( ή και όχι), μια φαρμακαποθήκη η οποία προμηθεύεται σκευάσματα από φαρμακευτικές, μπορεί να τα εξάγει σε άλλη χώρα, όπου οι τιμές είναι σημαντικά υψηλότερες από τις ελληνικές. Ο ΕΟΦ έχει προχωρήσει σε απαγορεύσεις εξαγωγών προκειμένου περιορίσει τις ελλείψεις στη χώρα, όμως κύκλοι της αγοράς αναφέρουν ότι θα πρέπει να γίνουν περαιτέρω έλεγχοι.

Την ίδια ώρα υπάρχουν και οι παράνομες εξαγωγές. Δεν είναι μυστικό στην αγορά ότι πέρα από τις νόμιμες εξαγωγές υπάρχουν και κάποιοι επιτήδειοι οι οποίοι αγοράζουν φάρμακα ως πελάτες από τα φαρμακεία και στη συνέχεια τα διοχετεύουν στο εξωτερικό μέσω κάποιων μικρών φαρμακαποθηκών που ουσιαστικά δημιουργήθηκαν γι αυτό το σκοπό. Η διοίκηση του ΕΟΦ πολλές φορές στο πρόσφατο παρελθόν κατάφερε να εντοπίσει τέτοιες εταιρείες και δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου αφαιρέθηκε η άδεια τους.