Είναι η τεστοστερόνη “θαυματουργό” φάρμακο για άνδρες και γυναίκες άνω των 50 ετών;

Η τεστοστερόνη μπορεί να είναι η πιο πολυσυζητημένη ορμόνη στον κόσμο.

Καθώς πλησιάζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, οι δυνάμεις της που μπορούν να ενισχύσουν την απόδοση των αθλητών θα βρεθούν σύντομα και πάλι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και των ελέγχων ντόπινγκ.

Όταν οι φυλακές είναι υπερπλήρεις και τα επίπεδα εγκληματικότητας αυξάνονται, ένοχη είναι πάντα η αύξηση τεστοστερόνης.

Το 2008, ο πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Dominique Strauss-Kahn, την κατηγόρησε ακόμη και για το οικονομικό κραχ, λέγοντας ότι «ειλικρινά πιστεύω ότι δεν πρέπει ποτέ να υπάρχει υπερβολική ποσότητα τεστοστερόνης σε ένα δωμάτιο».

«Έχουμε επιλέξει να λοιδορούμε την τεστοστερόνη λόγω της λανθασμένης συσχέτισής της με την επιθετικότητα. Αλλά αυτό είναι απλώς εκ των πραγμάτων λανθασμένο», υποστηρίζει ο δρ Rob Stevens, ιδρυτής της The Men’s Health Clinic στο Dorset της Βρετανίας.

«Η τεστοστερόνη είναι στην πραγματικότητα μια ηρεμιστική ορμόνη. Είναι το αντίβαρο της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες».

Στην πραγματικότητα, μπορεί να έχουμε καταλάβει πώς λειτουργεί η τεστοστερόνη εντελώς λάθος.

Μια ανασκόπηση των διαθέσιμων μελετών του 2022 δεν διαπίστωσε καμία συσχέτιση μεταξύ της ορμόνης και της μυϊκής μάζας, της δύναμης ή της απόδοσης στις γυναίκες.

Άλλες αυστηρές μελέτες έχουν βρει μικρή σχέση μεταξύ της ανδρικής ορμόνης και του θυμού.

Στην πραγματικότητα, ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών δείχνει ότι για τους άνδρες, και στην πραγματικότητα και για τις γυναίκες, μπορεί μερικές φορές να είναι το κλειδί για τη βελτίωση της υγείας και των σχέσεων στη μέση ηλικία.

Οι συνέπειες από τη χαμηλή τεστοστερόνη στους άνδρες

Η σταδιακή μείωση της τεστοστερόνης, κυρίως μετά την ηλικία των 50 ετών στους άνδρες, μπορεί να ακούγεται αγχωτική, αλλά δεν προκαλεί πάντα προβλήματα.

Μια μελέτη του 2002 δεν διαπίστωσε καμία σχέση μεταξύ της διαδικασίας και του κινδύνου στυτικής δυσλειτουργίας με τη μείωσή της. Μια άλλη έρευνα, δείχνει ότι δεν υπάρχει σχέση ούτε με τα ποσοστά θνησιμότητας.

Για ορισμένους άνδρες, ωστόσο, ο αντίκτυπος μπορεί να είναι βαθύς.

Η ορμόνη συνταγογραφείται ως θεραπεία υποκατάστασης της τεστοστερόνης σε άνδρες με παθολογικό υπογοναδισμό (διαγνωσμένη έλλειψη της ορμόνης), καθώς αποδεδειγμένα βελτιώνει τη σεξουαλική λειτουργία σε τέτοιες περιπτώσεις.

Ωστόσο, τους περισσότερους άνδρες αυτής της ηλικίας, λέει ο Stevens, «τα συμπτώματα έχουν πολύ λίγη σχέση με τη λίμπιντο. Τα κυριότερα συμπτώματα που παρουσιάζονται στην κλινική μου είναι η ψυχολογική δυσφορία, είτε αυτή εκδηλώνεται ως χαμηλή διάθεση είτε ως άγχος, και ακολουθούν η κόπωση, η ομίχλη εγκεφάλου, και μόνο μετά από αυτό έρχεται η μειωμένη λίμπιντο».

Οι συνέπειες από τη χαμηλή τεστοστερόνη στις γυναίκες

«Ιστορικά, η τεστοστερόνη δεν θεωρούνταν ιδιαίτερα σημαντική για τη γυναίκα στη μέση ηλικία», λέει η Dr Kim Ruddy, γενική γιατρός στη Βρετανία και εξειδικευμένη στην εμμηνόπαυση.

«Η κύρια εστίαση ήταν γύρω από την προσπάθεια διαχείρισης των εξάψεων και άλλων δυσάρεστων συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Ωστόσο, πολλές γυναίκες απογοητεύονται από την έλλειψη λίμπιντο που επιφέρει αυτό. Μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στην αυτοεκτίμηση και τις σχέσεις», συμπληρώνει η ίδια.

Στην πραγματικότητα: «περίπου το 25% των γυναικών στην εμμηνόπαυση θα υποφέρουν από διαταραχή υποδραστικής σεξουαλικής επιθυμίας (HSDD)», εξηγεί η δρ Louise Newson, γενική γιατρός, επίσης ειδική στην εμμηνόπαυση και ιδρύτρια του Newson Health.

«Βασικά, για όσες έχουν πραγματικά χαμηλή λίμπιντο, η τεστοστερόνη έχει αποδειχθεί ότι βοηθά σημαντικά».

Μια ανασκόπηση κλινικών δοκιμών του 2020 κατέληξε στο αποφασιστικό συμπέρασμα ότι, σε σύγκριση είτε με εικονικό φάρμακο είτε με HRT οιστρογόνων και προγεστερόνης, η με θεραπεία με τεστοστερόνη «αύξησε τη σεξουαλική λειτουργία, συμπεριλαμβανομένης της συχνότητας ικανοποιητικών σεξουαλικών συμβάντων, της σεξουαλικής επιθυμίας, της ευχαρίστησης, της διέγερσης, του οργασμού, της ανταπόκρισης και της αυτοεικόνας».

Οι κατευθυντήριες οδηγίες του Εθνικού Ινστιτούτου για την Αριστεία της Φροντίδας (NICE) της Βρετανίας επιτρέπουν πλέον τη συνταγογράφηση τεστοστερόνης σε γυναίκες που πάσχουν από χαμηλή λίμπιντο.

«Αλλά αυτό που έχω διαπιστώσει είναι ότι για τις περισσότερες γυναίκες, όταν την παίρνουν για έξι μήνες περίπου, αρχίζουν να περιγράφουν πρόσθετα οφέλη», λέει η Ruddy.

«Τις κάνει να αισθάνονται λίγο πιο οξυδερκείς, νιώθουν πιο άνετα στο σώμα τους, κοιμούνται καλύτερα, αναφέρουν καλύτερη εγκεφαλική λειτουργία».

Ποιες είναι οι παρενέργειες της φαρμακευτικής τεστοστερόνης

Για τις γυναίκες, οι πιο συχνές παρενέργειες είναι η υπερβολική τριχοφυΐα, η ακμή και η αύξηση του βάρους, αναφέρει η Βρετανική Εταιρεία Εμμηνόπαυσης. Αυτά τα συμπτώματα συνήθως μειώνονται με τη μείωση της δοσολογίας, τονίζει η Ruddy.

Οι καρδιαγγειακές επιπλοκές ήταν παραδοσιακά η μεγαλύτερη ανησυχία για τους άνδρες.

Το 2023, ωστόσο, μια μεγάλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο The New England Journal of Medicine διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος «σημαντικών ανεπιθύμητων καρδιακών συμβάντων» δεν αυξάνεται από τη χρήση της TRT.

Η θεραπεία με τεστοστερόνη μπορεί επίσης να προκαλέσει διόγκωση του προστάτη ή άλλες διαταραχές του προστάτη, γι’ αυτό και το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) θα μετράται κατά τη διάρκεια της θεραπείας, για την παρακολούθηση τυχόν αλλαγών.

Η φυσική παραγωγή τεστοστερόνης στους άνδρες επίσης να μειωθεί, οδηγώντας σε μείωση της παραγωγής σπέρματος και συνεπώς της γονιμότητας.

Έτσι, παράλληλα με την τεστοστερόνη, η κλινική του Stevens χορηγεί hCG ή ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη, μια γυναικεία ορμόνη εγκυμοσύνης που βοηθά στη διατήρηση του μεγέθους, της λειτουργίας και της γονιμότητας των όρχεων, όταν χορηγείται σε άνδρες που υποβάλλονται σε TRT.

Άλλα οφέλη για την υγεία από τη λήψη τεστοστερόνης

Η Βρετανική Εταιρεία Εμμηνόπαυσης εξηγεί ότι, για τις γυναίκες, η ανεπάρκεια τεστοστερόνης μπορεί να συμβάλει σε μειωμένη ποιότητα ζωής, αυξημένη κούραση, κατάθλιψη, πονοκεφάλους και γνωστικά προβλήματα.

Τον Οκτώβριο του 2023, ανάλυση-ορόσημο που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση The Lancet, διαπίστωσε ότι η θεραπεία με τεστοστερόνη βελτίωσε επίσης βασικούς δείκτες ποιότητας ζωής, όπως η κοινωνική λειτουργικότητα και τα επίπεδα ενέργειας για τους άνδρες.