Εμβόλιο AstraZeneca: Οι παλινωδίες, η παύση και τα αναπάντητα ερωτήματα

Ως το πλέον αμφιλεγόμενο φαρμακευτικό σκεύασμα των τελευταίων ετών τείνει να εξελιχθεί το εμβόλιο κατά του κορονοϊού της AstraZeneca, καθώς 4 μήνες μετά την κυκλοφορία του η επιστημονική κοινότητα προσπαθεί να καταλήξει σε ποιες πληθυσμιακές ομάδες αυτό είναι κατάλληλο. Χθες η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών αποφάσισε να συστήσει τη χρήση του πλέον, μόνο σε άτομα άνω των 60 ετών, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα σε όλους εκείνους που ανήκουν σε χαμηλότερες ηλικίες, για το αν θα έπρεπε να τους έχει χορηγηθεί.

Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που αλλάζουν τα ηλικιακά κριτήρια χορήγησής του εμβολίου με τις επιστημονικές παλινωδίες να προκαλούν ανασφάλεια, όσο και αν οι ευρωπαϊκές εγκριτικές αρχές τονίζουν την ασφάλεια του . Αξίζει να υπενθυμίσουμε κάποιες σημαντικές ημερομηνίες σχετικά με την εισαγωγή του εμβολίου στην Ελλάδα:

• Στις 5 Φεβρουαρίου η συνεδρίαση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, αποφάσισε ομόφωνα τη χορήγηση του εμβολίου της AstraZeneca στους πολίτες ηλικίας από 18 έως και 64 ετών.
• Στις 10 Απριλίου η συνεδρίαση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, αποφάσισε ομόφωνα τη χορήγηση του εμβολίου της AstraZeneca στους πολίτες ηλικίας από 30 έως και 64 ετών.
• Στις 15 Απριλίου ξεκινά ο εμβολιασμός με AstraZeneca της ηλικιακής ομάδας 60-64. Η ανταπόκριση των πολιτών ήταν ιδιαίτερα χαμηλή κι έτσι αποφασίζεται στις 27 Απριλίου να ανοίξει η πλατφόρμα για τον εμβολιασμό της ηλικιακής ομάδας 30-39 με AstraZeneca και 2 μέρες αργότερα για τις ηλικίες 40-44.
• Στις 26 Μαΐου μετά και τα περιστατικά εμφάνισης του σπάνιου συνδρόμου θρόμβωσης-θρομβοπενίας η Επιτροπή έμμεσα συστήνει σε γυναίκες κάτω των 50 ετών να προτιμούν ένα άλλο εμβόλιο και δη mRNA.

Το εμβόλιο λοιπόν το οποίο αναφέρθηκε ως την πρώτο όπλο που θα είχαμε σε παγκόσμιο επίπεδο για την αναχαίτιση της επιδημίας, ακόμη προβληματίζει και ειδικά τους πάνω από 700.000 Έλληνες που έχουν λάβει την πρώτη δόση. Να σημειώσουμε ακόμη ότι περίπου 270.000 έχουν ήδη ολοκληρώσει τον εμβολιασμό με AstraZeneca και δεν έχει υπάρξει κάποια σοβαρή παρενέργεια με βάση τις επίσημες ανακοινώσεις.

Τα ερωτηματικά γι’ αυτές τις τακτικές αλλαγές παραμένουν και χθες με σχετική καθυστέρηση, η Επιτροπή Εμβολιασμών προσπάθησε να δώσει κάποιες εξηγήσεις για το πως κινήθηκε.

Ειδικότερα, χθες η Επιτροπή κωδικοποιώντας την πορεία των εισηγήσεών της για τη χορήγηση του εμβολίου τους τελευταίους 4 μήνες ανέφερε τα εξής:

• Στις 9/4/2021, είχε παρουσιαστεί συγκριτική εκτίμηση κινδύνου από τη νόσο Covid-19 και από την πολύ σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια της θρόμβωσης με θρομβοπενία από το εμβόλιο της AstraZeneca με βάση τα τότε διαθέσιμα δεδομένα. Είχε εκτιμηθεί ότι «ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης και θανάτου από COVID-19 είναι συντριπτικά μεγαλύτερος από τον κίνδυνο ενδεχόμενης εκδήλωσης θρόμβωσης με θρομβοπενία μετά από εμβολιασμό, ιδιαίτερα σε ηλικίες μεγαλύτερες των 30 ετών» και είχε συστηθεί «συνέχιση του προγράμματος εμβολιασμού με κάθε διαθέσιμο εμβόλιο, περιλαμβανομένου και του εμβολίου AstraZeneca, στα άτομα ηλικίας 30 ετών και άνω». Παράλληλα, είχε επισημανθεί ότι οι συστάσεις αυτές «θα επικαιροποιούνται σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα» .
• Στις 27/4/2021, η Επιτροπή ανέλυσε νεότερα και πιο λεπτομερή δεδομένα που δημοσιοποιήθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και λαμβάνοντας υπόψη την υψηλή έως μέτρια διασπορά του ιού SARS-CoV-2 στην Ελλάδα, επιβεβαίωσε τις προηγούμενες συστάσεις για τα άτομα 30 ετών και άνω λόγω του μεγαλύτερου κινδύνου από τη νόσο σε σύγκριση με τον πολύ μικρό κίνδυνο από το εμβόλιο.
• Στην παρούσα φάση που στη χώρα μας τα επίπεδα διασποράς του ιού SARS-CoV-2 είναι μέτρια προς χαμηλά και έχουν σταθερή τάση για περαιτέρω μείωση, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συνιστά τον εμβολιασμό με την 1η δόση του εμβολίου της AstraZeneca για τα άτομα 60 ετών και άνω, στα οποία το όφελος από τον εμβολιασμό υπερτερεί σαφώς του κινδύνου από θρόμβωση με θρομβοπενία που μπορεί να εκδηλωθεί μετά από αυτόν.
• Όσα άτομα 30–59 ετών επιθυμούν να ξεκινήσουν τον εμβολιασμό τους (1η δόση) με το εμβόλιο της AstraZeneca επειδή εκτιμούν ότι έχουν υψηλό ή μέτριο κίνδυνο νόσησης με Covid-19 λόγω των συνθηκών και του τρόπου ζωής τους ή/και προκρίνουν τον ταχύτερο εμβολιασμό τους, θα είναι δυνατό να επιλέξουν το εμβόλιο αυτό.

Η συσχέτιση λοιπόν της πορείας της επιδημίας με τη χορήγηση του εμβολίου θα μπορούσε να μεταφραστεί και ως μια στρατηγική εκμηδενισμού του απειροελάχιστου ρίσκου για την υγεία μας από τη χορήγηση του AstraZeneca, αφού πλέον υπάρχει σημαντικός αριθμός εμβολίων για τις νεαρότερες ηλικίες.

Δεύτερη δόση εμβολιασμού μετά από πρώτη δόση με το εμβόλιο της AstraZeneca

Η εκδήλωση του συνδρόμου θρόμβωσης με θρομβοπενία μετά από τη 2η δόση του εμβολίου της AstraZeneca είναι εξαιρετικά σπάνια – στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου έχει γίνει μεγάλος αριθμός εμβολίων της AstraZeneca, έχουν καταγραφεί 18 περιπτώσεις μετά τη διενέργεια 13.400.000 δεύτερων δόσεων του εμβολίου (1,3 ανά 1.000.000 δόσεις).

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή συνιστά τα άτομα που ξεκίνησαν τον εμβολιασμό τους (1η δόση) με το εμβόλιο της AstraZeneca να συνεχίσουν κανονικά τη 2η δόση με το ίδιο εμβόλιο.

Από τη σύσταση αυτή εξαιρούνται:

• Άτομα όλων των ηλικιών που κατά το διάστημα των πρώτων εβδομάδων μετά την 1η δόση εκδήλωσαν σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια θρόμβωσης, με ή χωρίς θρομβοπενία. Η 2η δόση θα πρέπει να γίνει με άλλο εμβόλιο. Στις περιπτώσεις αυτές γίνεται σχετικό αίτημα από θεράποντα ιατρό προς την αρμόδια επιτροπή (μέσω του emvolio.gov.gr).
• Άτομα όλων των ηλικιών που έχουν άλλον ειδικό λόγο για να γίνει η 2η δόση του εμβολιασμού τους με άλλο εμβόλιο. Θα είναι δυνατόν να γίνει αντικατάσταση του εμβολίου της 2ης δόσης μετά από έγκριση σχετικού αιτιολογημένου αιτήματος από θεράποντα ιατρό προς την αρμόδια επιτροπή (μέσω του emvolio.gov.gr).
• Άτομα ηλικίας μικρότερης από 30 ετών τα οποία για οποιοδήποτε λόγο έκαναν την 1η δόση εμβολιασμού με το εμβόλιο της AstraZeneca. Συνιστάται η 2η δόση να γίνει με άλλο εμβόλιο, εκτός αν, για λόγους ταχύτερης ανοσοποίησης ή άλλους λόγους, επιθυμούν να συνεχίσουν με τη 2η δόση του εμβολίου της AstraZeneca.

Δυνατότητα αλλαγής δόσης

Να σημειώσουμε ότι η δυνατότητα αλλαγής του εμβολίου στη δεύτερη δόση φαίνεται πως είχε ενεργοποιηθεί ήδη και αφορά την ηλικιακή ομάδα των κάτω των 30 ετών, καθώς όταν ανακοινώθηκε ο περιορισμός για χορήγηση του εμβολίου στους άνω των 30, ήδη περί τα 200-300 άτομα (που έπασχαν από σοβαρά υποκείμενα νοσήματα και γι’ αυτό είχε ανοίξει η πλατφόρμα γι’ αυτούς από το τέλος Μαρτίου παρά τη νεαρή ηλικία) είχαν ήδη κάνει την πρώτη δόση.

Μάλιστα όπως φαίνεται και από ανακοίνωση που είχε αναρτηθεί σε μεγάλο εμβολιαστικό κέντρο “πολίτες κάτω των 30 ετών που εμβολιάστηκαν με 1η δόση AstraZeneca, εμβολιάζονται με Pfizer για 2η δόση”. Διευκρινίζεται ότι δεν πρόκειται για οδηγία, αλλά για σύσταση που αφορούσε κυρίως αυτό τον περιορισμένο αριθμό πολιτών κάτω των 30 ετών.

Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών σημειώνει ότι δεν έχει τεκμηριωθεί ακόμα η αποτελεσματικότητα του μικτού σχήματος εμβολιασμού (πρώτη δόση με το εμβόλιο της AstraZeneca, δεύτερη δόση με εμβόλιο τεχνολογίας mRNA, δηλ. εμβόλιο της Moderna ή της Pfizer) ως προς την προστασία που παρέχει από τη νόσο Covid-19. Παρόλα αυτά, η αποτελεσματικότητα του σχήματος για την πρόληψη της νόσου πιθανολογείται βάσιμα, καθώς υπάρχουν ευρήματα μελετών που δείχνουν ισχυρή ανοσιακή απόκριση από το μικτό σχήμα

Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι ο εμβολιασμός με το μικτό σχήμα (πρώτη δόση με το εμβόλιο της AstraZeneca, δεύτερη δόση με εμβόλιο mRNA) προκαλεί συχνότερα ήπιες ή μέτριας βαρύτητας αντιδράσεις μετά τη 2η δόση (π.χ. πόνος στη θέση της ένεσης, πυρετός, πονοκέφαλος, κόπωση κλπ.). Ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη υιοθετήσει το μικτό σχήμα μετά από πρώτη δόση με το εμβόλιο της AstraZeneca.