Φάρμακο αποκαθιστά τη μνήμη σε ποντίκια με νόσο Αλτσχάιμερ – Θα γίνει το ίδιο και σε ανθρώπους;

Μόριο που εντοπίστηκε και συντέθηκε από ερευνητές του Πανεπιστήμιου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (UCLA) αποδείχθηκε ότι αποκαθιστά τις γνωσιακές λειτουργίες σε ποντίκια με συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ, ενεργοποιώντας αποτελεσματικά τα κυκλώματα μνήμης του εγκεφάλου.

Εάν αποδειχθεί ότι έχει παρόμοια αποτελέσματα στον άνθρωπο, το υποψήφιο φάρμακο αναμένεται να αποτελέσει την πρώτη θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ ως προς την ικανότητά της να αναζωογονεί τη μνήμη και τις γνωσιακές λειτουργίες, δήλωσαν οι συγγραφείς της μελέτης.

«Δεν υπάρχει πραγματικά τίποτα παρόμοιο στην αγορά ή πειραματικά που να έχει αποδειχθεί ότι το κάνει αυτό», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης δρ Istvan Mody, καθηγητής Νευρολογίας και Φυσιολογίας στο UCLA Health.

Το μόριο, το DDL-920, όπως ονομάζεται, λειτουργεί διαφορετικά από τα πρόσφατα εγκεκριμένα από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ φάρμακα για τη νόσο Αλτσχάιμερ, όπως το lecanemab και το aducanumab, τα οποία απομακρύνουν την επιβλαβή πλάκα που συσσωρεύεται στον εγκέφαλο των ασθενών με νόσο Αλτσχάιμερ.

Ενώ η αφαίρεση αυτής της πλάκας έχει αποδειχθεί ότι επιβραδύνει τον ρυθμό της γνωστικής έκπτωσης, δεν αποκαθιστά τη μνήμη και τις γνωστικές διαταραχές.

«Αφήνουν πίσω τους έναν εγκέφαλο που είναι ίσως χωρίς πλάκα, αλλά όλες οι παθολογικές αλλοιώσεις στα κυκλώματα και τους μηχανισμούς στους νευρώνες δεν διορθώνονται», εξηγεί ο Mody.

Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση The Proceedings of the National Academy of Sciences, οι ερευνητές του UCLA, με υπεύθυνους τους δρ Istvan Mody και δρ Varghese John, καθηγητή Νευρολογίας και διευθυντή του Εργαστηρίου Ανακάλυψης Φαρμάκων (DDL) στο Κέντρο Mary S. Easton για την Έρευνα και Φροντίδα της Νόσου Αλτσχάιμερ, προσπάθησαν να βρουν μια ένωση που θα μπορούσε, μεταφορικά, να γυρίσει τον διακόπτη πίσω στα κυκλώματα μνήμης του εγκεφάλου.

Είναι γνωστό ότι εγκέφαλος εκπέμπει ηλεκτρικά σήματα σε διαφορετικούς ρυθμούς για την έναρξη και τη διακοπή διαφόρων λειτουργιών.

Οι ταλαντώσεις γάμμα είναι μερικοί από τους ρυθμούς με την υψηλότερη συχνότητα και έχει αποδειχθεί ότι ενορχηστρώνουν τα κυκλώματα του εγκεφάλου που διέπουν τις γνωσιακές διαδικασίες και τη μνήμη εργασίας, δηλαδή το είδος της μνήμης που χρησιμοποιείται για να θυμάται κανείς έναν αριθμό τηλεφώνου.

Οι ασθενείς με πρώιμα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ, όπως η ήπια γνωστική εξασθένηση, έχει αποδειχθεί ότι έχουν μειωμένες ταλαντώσεις γάμμα, δήλωσε ο Mody.

Άλλες μελέτες προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τεχνικές νευροδιαμόρφωσης για τη διέγερση των ταλαντώσεων γάμμα για την αποκατάσταση της μνήμης.

Η ακουστική, οπτική ή διακρανιακή μαγνητική διέγερση σε συχνότητα 40 Hz (παρόμοια με τη συχνότητα του γουργουρητού μιας γάτας) λειτούργησε για τη διάλυση των πλακών στον εγκέφαλο, αλλά και πάλι δεν έδειξε αξιοσημείωτες γνωστικές βελτιώσεις, δήλωσε ο Mody.

Σε αυτή τη μελέτη, ο ίδιος και η ομάδα του προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα από διαφορετική οπτική γωνία.

Αν δεν μπορούσαν να εκκινήσουν αυτά τα κυκλώματα μνήμης χρησιμοποιώντας εξωτερικά εργαλεία, ίσως υπήρχε ένας τρόπος να ενεργοποιήσουν αυτούς τους ηλεκτρικούς ρυθμούς από το εσωτερικό χρησιμοποιώντας ένα μόριο.

Συγκεκριμένα, χρειάζονταν μια ένωση που θα στόχευε ορισμένους νευρώνες ταχείας πυροδότησης, γνωστούς ως ενδονευρώνες, οι οποίοι είναι κρίσιμοι για τη δημιουργία ταλαντώσεων γάμμα και επομένως για τη μνήμη και τις γνωσιακές λειτουργίες.

Ωστόσο, ορισμένοι χημικοί υποδοχείς σε αυτούς τους νευρώνες που ανταποκρίνονται στον χημικό αγγελιοφόρο γνωστό ως GABA, λειτουργούν σαν πεντάλ φρένου για να μειώσουν τις ταλαντώσεις γάμμα που παρασύρονται από αυτούς τους νευρώνες.

Οι ειδικοί εντόπισαν την ένωση DDL-920 να ανταγωνίζεται αυτούς τους υποδοχείς, επιτρέποντας στους νευρώνες να διατηρούν πιο ισχυρές ταλαντώσεις γάμμα.

Για να ελέγξουν αν αυτό θα είχε πράγματι ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της μνήμης και της νόησης, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ποντίκια που είχαν τροποποιηθεί γενετικά ώστε να έχουν συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ.

Τόσο αυτά τα ποντίκια-μοντέλα της νόσου Αλτσχάιμερ, όσο και τα ποντίκια άγριου τύπου υποβλήθηκαν σε βασικές γνωστιακές δοκιμασίες, όπως ο λαβύρινθος Barnes, μια κυκλική πλατφόρμα που περιβάλλεται από οπτικά στοιχεία και περιέχει μια τρύπα διαφυγής. Ο λαβύρινθος χρησιμοποιείται για να μετρηθεί πόσο καλά τα τρωκτικά μπορούν να μάθουν και να θυμούνται τη θέση της τρύπας διαφυγής.

Μετά τις αρχικές δοκιμές, οι ερευνητές χορήγησαν από το στόμα το DDL-920 στα ποντίκια του μοντέλου Alzheimer δύο φορές ημερησίως επί δύο εβδομάδες.

Μετά τη θεραπεία, τα ποντίκια του μοντέλου της νόσου Αλτσχάιμερ ήταν σε θέση να θυμηθούν την τρύπα διαφυγής στον λαβύρινθο με παρόμοια ποσοστά με τα ποντίκια άγριου τύπου.

Επιπλέον, τα θεραπευμένα ποντίκια δεν εμφάνισαν καμία ανώμαλη συμπεριφορά, υπερκινητικότητα ή άλλες ορατές παρενέργειες κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων.

Ο Mody δήλωσε ότι ενώ η θεραπεία ήταν αποτελεσματική στα ποντίκια, θα χρειαστούν πολλές περισσότερες έρευνες για να διαπιστωθεί αν η θεραπεία θα είναι ασφαλής και αποτελεσματική στους ανθρώπους.

Εάν τελικά αποδειχθεί αποτελεσματική, το φάρμακο θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στις θεραπείες κι άλλων ασθενειών και καταστάσεων υγείας που έχουν μειωμένες ταλαντώσεις γάμμα, όπως η κατάθλιψη, η σχιζοφρένεια και η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού, δήλωσε ο Mody.

«Είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι με αυτό λόγω της καινοτομίας και του μηχανισμού δράσης που δεν έχει αντιμετωπιστεί στο παρελθόν», δήλωσε ο Mody.