Γιατί δεν μπορούμε να σταματήσουμε να διαβάζουμε κακές ειδήσεις

To World Economic Forum αναγνώρισε τις διαστάσεις που έχει πάρει το φαινόμενο έχει το όνομα ‘doomscrolling’ και θέλησε να δώσει μια χείρα βοηθείας, στην καταπολέμηση του. Κρατήστε πως εν καιρώ πανδημίας, κατά μέσο όρο οι κάτοικοι αυτού του πλανήτη περνούν 4.2 ώρες την ημέρα στα smartphones τους. “Και ενώ η αύξηση των ωρών που περνούμε στα τηλέφωνα μας δεν έχει συνδεθεί με αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας, η απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικές με κοινωνικούς παράγοντες (Covid-19, εργασία, κοινωνική ανισότητα), έχει διαπιστωθεί πως οδηγούν σε άγχος και στρες” επισήμανε η Kelly McCain, επικεφαλής του ‘Shaping the Future of Health and Healthcare’ του Παγκοσμίου Οικονομικού Φόρουμ. Σημείωσε πως το doomscrolling εμφανίζεται κυρίως σε ανθρώπους με προϋπάρχοντα θέματα ψυχικής υγείας.

Τι είναι το doomscrolling;

Ο ορισμός της λέξης doomscrolling που προστέθηκε στο λεξικό της Οξφόρδης το 2020 είναι ‘η ενέργεια του ξοδέματος υπερβολικού χρόνου σε οθόνες, τον οποίον αφιερώνουμε στην ‘απορρόφηση’ δυστοπικών ειδήσεων”. Σε περίπτωση που δεν το έχετε πρόχειρο, η δυστοπία συνθέτεται από το δυς και το τόπος και είναι η κοινωνία (ή κοινότητα) που είναι ανεπιθύμητη ή τρομακτική. Δηλαδή, είναι το αντίθετο της ουτοπίας. Προέρχεται από το doom (ημέρα της κρίσης, το τέλος του κόσμου, καταστροφή, αφανισμός) και το scrolling (σκρολάρω).

Έγινε πολύ δημοφιλής μέσα στην πανδημίας, μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ και κατά την εισβολή στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ.

Η πρώτη αναφορά του doomscrolling έγινε τον Οκτώβριο του 2018, στο Twitter. Προφανώς και προϋπήρχε ως πράξη, αλλά δεν είχε όνομα. Οι μελετητές το συνέκριναν με το φαινόμενο που κυριάρχησε τη δεκαετία του ’70 και αφορούσε την πεποίθηση πως ο κόσμος είναι το πιο επικίνδυνο μέρος για να ζεις, πολύ πιο επικίνδυνο από ό,τι είναι πραγματικά. Είχε προηγηθεί η προβολή εκτεταμένης βίας στην τηλεόραση, για πρώτη φορά στα χρονικά. Έγιναν μελέτες που έδειξαν πως όταν κάποιος βλέπει μια είδηση που τον αναστατώνει, έχει την τάση να αναζητά περισσότερες πληροφορίες επί του θέματος -και τελικά κάνει την τρίχα τριχιά στο μυαλό του.

Πώς τα δάχτυλα μας ελέγχουν το μυαλό μας

Πιο πρόσφατη έρευνα, κατέληξε στο ότι ο εξαναγκασμός της ‘κατανάλωσης’ αρνητικών νέων ενδέχεται να είναι το αποτέλεσμα εξελικτικού μηχανισμού, κατά τον οποίον οι άνθρωποι είναι προγραμματισμένοι να αναζητούν την πληροφορία για όσα συμβαίνουν, ώστε να επιβιώνουν.“Είναι συνδεδεμένοι με την οθόνη, όπως προβλέπουν τον κίνδυνο”. Όσο περισσότερο τσεκάρουμε γεγονότα που αφορούν αρνητικές ειδήσεις, τόσο περισσότερο αποκτάμε την αίσθηση πως προετοιμαζόμαστε καλύτερα για αυτό που μπορεί να έλθει. Παρ’ όλα αυτά, όταν το παρακάνουμε, επηρεάζουμε αρνητικά τη ψυχολογία και τη διάθεση μας, ενώ αυξάνονται οι φοβίες. Δεν βοηθά το γεγονός ότι τα τηλέφωνα μας απαιτούν την προσοχή μας, με notifications ή τίτλους που έχουν σχεδιαστεί για να γίνεται πολύ δύσκολο το να αντισταθούμε.

Στην έρευνα με τίτλο “πώς να προστατέψουμε τον εγκέφαλο μας από τις κακές ειδήσεις” αναφέρεται ότι “το doomscrolling είναι κάτι που συμβάλει στην επιδείνωση της ψυχικής υγείας. Ορισμένοι ψυχολόγοι επισημαίνουν πως ενισχύουμε την προστασία του εγκεφάλου μας, με την καλλιέργεια της αισιοδοξίας. Η παρόρμηση να καταναλώσουμε αρνητικές ειδήσεις είναι δύσκολο να νικηθεί. Βάσει της εξελεγκτικής μας διαδικασίας, συνδεόμαστε με μια οθόνη για να παρακολουθήσουμε έναν κίνδυνο και να προετοιμαστούμε για αυτόν. Κρατάμε τα δάχτυλα στον παλμό των κακών ειδήσεων, γιατί νιώθουμε πως έτσι προετοιμαζόμαστε καλύτερα” εξήγησε η Cecille Ahrens, διευθύντρια του Transcend Therapy στο San Diego.

Πρόσθεσε πως το να παρακολουθούμε τις εξελίξεις είναι απαραίτητο για να είμαστε ενημερωμένοι και δη σε περιόδους κρίσεως, εν τούτοις πρόσθεσε πως “τα αισθήματα του φόβου, της λύπης και του θυμού ‘προκαλούνται’ από αρνητικούς τίτλους και μπορούν να κρατήσουν τους ανθρώπους αιχμαλώτους στο ‘μοτίβο συχνής παρακολούθησης’, που οδηγεί σε χειρότερη διάθεση και πιο αγχώδες scrolling. Αυτή η αρνητική ακολουθία ονομάστηκε τελευταία ως doomscrolling και μπορεί να επηρεάσει τη ψυχική υγεία. Έρευνες αποδεικνύουν ότι αυξάνει την αγωνία, το άγχος και την κατάθλιψη, ακόμα και αν οι εν λόγω ειδήσεις είναι σχετικά κοινότυπες”.

Κατά τον Graham Davey, ομότιμο καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Sussex “η έκθεση στις κακές ειδήσεις, μπορεί να κάνει τις προσωπικές μας ανησυχίες να φαίνονται ακόμα χειρότερες και να προκαλέσουν οξείες αντιδράσεις άγχους, όπως και συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες που ενδεχομένως να διαρκέσουν για πολύ καιρό”. 

Υπό νορμάλ συνθήκες, η κατώτερη μετωπική εγκεφαλική έλικα φιλτράρει επιλεκτικά τις κακές ειδήσεις, όταν γίνεται το update που βασίζεται σε νέες πληροφορίες. Αυτή η αισιόδοξη προκατάληψη είναι ο λόγος που οι άνθρωποι τείνουν να υποθέτουν πως θα ζήσουν περισσότερο και θα έχουν λιγότερα ατυχήματα από εκείνα που ζουν οι γύρω τους -ότι δεν θα συμβούν σε αυτούς πράγματα που συμβαίνουν σε άλλους.

Μια πιο ισχυρή αισιόδοξη προκατάληψη φαίνεται να παρέχει και οφέλη στην υγεία. Οι αισιόδοξοι απολαμβάνουν καλύτερη ψυχολογική και σωματική υγεία και είναι πιο ανθεκτικοί -μολονότι εκτιμούν τον κίνδυνο με μικρότερη ακρίβεια από τους απαισιόδοξους.

Επιστήμονες του University of London ‘έκαναν‘ για λίγο τους αισιόδοξους σε απαισιόδοξους, καταπιέζοντας τη λειτουργία της κατώτερης μετωπικής εγκεφαλικής έλικας. Είδαν ότι το φίλτρο κακών ειδήσεων του εγκεφάλου σβήνει όταν βρίσκεται υπό απειλή -ένα χαρακτηριστικό που είναι χρήσιμο σε καταστάσεις ζωής ή θανάτου. Γίνεται αυτοκαταστροφικό, όταν ‘ενεργοποιείται’ από το doomscrolling.

Τι ενεργοποιεί το φίλτρο; Η αυξημένη αισιοδοξία. Δηλαδή, η μόνη αντίσταση που έχουμε είναι να σκεφτόμαστε θετικά.

Πώς αλλιώς μπορείτε να προστατευτείτε από τον εαυτό σας; α) περιορίζοντας το χρόνο που περνάτε στα social media, β) με τακτική άσκηση που βοηθά την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών που δίνουν το εφέ “νιώθω καλά”, γ) αποφεύγοντας να scrollαρετε μια οθόνη όταν τρώτε, δ) επιλέγοντας έγκυρα media για την ενημέρωση σας και ε) δοκιμάζοντας την τεχνική STOP: όπως scrollαρετε, λέτε δυνατά STOP, χτυπάτε με το ένα χέρι το άλλο -ελαφρά- και απομακρύνεστε από την οθόνη που έχετε μπροστά σας. Δηλαδή, προσπαθείτε να πάρετε πίσω τον έλεγχο του εαυτού σας, στ) απενεργοποιώντας τα notifications.

Όπως έχει γράψει και το Wired “το να τσεκάρετε το τηλέφωνο σας για δυο εξτρά ώρες κάθε βράδυ, δεν θα σταματήσει την αποκάλυψη. Μπορεί να σταματήσει εσάς από το να αισθάνεστε ψυχολογικά προετοιμασμένοι για αυτήν”.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις