Γιατί η μοναξιά… παχαίνει περισσότερο τις γυναίκες

Η μοναξιά μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για πολλές προκλήσεις στην ψυχική και σωματική υγεία, συμπεριλαμβανομένων των ανθυγιεινών διατροφικών συνηθειών και της παχυσαρκίας.

Τώρα, νέα μελέτη, έρχεται για πρώτη φορά να αποκαλύψει γιατί συμβαίνει αυτό.

Η νέα μελέτη δείχνει ότι οι μεταβολές στον εγκέφαλο που προκαλεί η μοναξιά, μπορεί να είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένες γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς σε κακές διατροφικές επιλογές.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν μοναχικές γυναίκες εκτίθενται σε εικόνες φαγητού (ιδιαίτερα γλυκών, πλούσιων σε θερμίδες τροφίμων), οι εγκέφαλοί τους παρουσίαζαν αυξημένη δραστηριότητα σε περιοχές που σχετίζονται με τη φλυαρία και τη μειωμένη δραστηριότητα σε μια περιοχή που σχετίζεται με τον έλεγχο.

«Σκεφτείτε τον εκτελεστικό μας έλεγχο ως τα φρένα του οργανισμού. Αν έχετε ελαττωματικά φρένα, γίνεται δύσκολο να αποφύγετε το φαγητό που λαχταράτε, αλλά αν τα φρένα σας λειτουργούν πολύ καλά, τα πατάτε λίγο και οι λιγούρες κόβονται» εξηγεί η ψυχολόγος Arpana Gupta, η οποία είναι συνδιευθύντρια του Κέντρου Μικροβιώματος Goodman-Luskin στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (UCLA) και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

Η μελέτη της Gupta και άλλων ερευνητών του UCLA δημοσιεύθηκε την Παρασκευή στην επιστημονική επιθεώρηση JAMA Network Open.

Τα ευρήματα αυτά αποτελούν ένα βήμα προς την κατανόηση της φυσιολογικής σύνδεσης μεταξύ μοναξιάς και ανθυγιεινής διατροφής, η οποία θα μπορούσε να εμπνεύσει άμεσες αλλαγές στη συμπεριφορά και μελλοντικούς στόχους για θεραπείες παχυσαρκίας.

Μια παρόμοια σχεδιασμένη μελέτη για άνδρες θα μπορούσε να βοηθήσει να διαχωριστούν οι διαφορές που αφορούν το φύλο στην εγκεφαλική δραστηριότητα που σχετίζεται με τη μοναξιά και τις διατροφικές συνήθειες, επειδή οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν διαφορετικά εγκεφαλικά πρότυπα όσον αφορά την παχυσαρκία, δήλωσε η Gupta.

Και για να κατανοηθεί η αιτία και το αποτέλεσμα (έναντι της συσχέτισης) μεταξύ μοναξιάς και διατροφικών συνηθειών, θα χρειαστεί μια διαχρονική μελέτη παρακολούθησης, η οποία θα απαιτούσε τη συλλογή δεδομένων από τους συμμετέχοντες σε πολλά χρονικά σημεία, ανέφερε η ίδια.

Οι αλλαγές στον εγκέφαλο της μοναξιάς είναι ισχυρότερες με τα γλυκά

Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ερευνητές συνέλεξαν δημογραφικά στοιχεία και στοιχεία σύστασης σώματος, συμπεριλαμβανομένου του δείκτη μάζας σώματος, από 93 υγιείς γυναίκες στο Λος Άντζελες, ηλικίας 18 έως 50 ετών, με μέση ηλικία περίπου 25 ετών.

Οι γυναίκες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια σχετικά με την ψυχική τους υγεία, τη διατροφική τους συμπεριφορά και την αντιλαμβανόμενη κοινωνική απομόνωση, γνωστή και ως μοναξιά.

Η αντιλαμβανόμενη κοινωνική απομόνωση αξιολογήθηκε με την καθιερωμένη Κλίμακα Αντιλαμβανόμενης Απομόνωσης, η οποία μετρά τη συχνότητα υποστήριξης από φίλους, οικογένεια και συντρόφους.

Στη συνέχεια, οι εγκέφαλοι των συμμετεχόντων σαρώθηκαν με τη χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (MRI), η οποία μετρά τις αλλαγές στη ροή του αίματος σε ολόκληρο τον εγκέφαλο ως υποκατάστατο της δραστηριότητας.

Δεδομένου ότι άλλες νευρολογικές μελέτες είχαν δείξει συσχέτιση μεταξύ της μοναξιάς και των αλλαγών σε διάφορα εγκεφαλικά δίκτυα που εμπλέκονται στη λογική, την εσωτερική επίγνωση, την οπτική προσοχή και την ανταμοιβή, οι ερευνητές εξέτασαν τα ίδια δίκτυα στο πλαίσιο των ερεθισμάτων τροφής.

Ενώ βρίσκονταν στον μαγνητικό τομογράφο, οι γυναίκες έβλεπαν εικόνες διαφορετικών κατηγοριών τροφίμων.

Η μία σειρά αφορούσε γλυκά τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, όπως κέικ σοκολάτας και παγωτό.

Ένα άλλο πιάτο ήταν με αλμυρά τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας, όπως οι τηγανητές πατάτες και τα μπιφτέκια.

Υπήρχαν επίσης δύο κατηγορίες τροφίμων χαμηλών θερμίδων – μία αλμυρή και μία γλυκιά – οι οποίες περιλάμβαναν σαλάτες και φρούτα, αντίστοιχα.

Στους συμμετέχοντες παρουσιάστηκαν θολές εικόνες χωρίς τρόφιμα ως έλεγχος για σύγκριση.

Τα δεδομένα της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες με υψηλότερη αντιληπτή κοινωνική απομόνωση είχαν αυξημένη εγκεφαλική δραστηριότητα σε ενδείξεις φαγητού στον κατώτερο βρεγματικό λοβό, μια εγκεφαλική δομή που σχετίζεται με τον μηρυκασμό (αβίαστη, επαναλαμβανόμενη και ακούσια παλινδρόμηση άπεπτου φαγητού που καταναλώθηκε πρόσφατα από τον στόμαχο), και στον ινιακό φλοιό, ο οποίος μετατρέπει αυτό που ανιχνεύουν τα μάτια μας σε πληροφορία.

Αυτοί οι συμμετέχοντες παρουσίασαν επίσης μειωμένη δραστηριότητα στον ραχιαίο προμετωπιαίο φλοιό τους, ένα τμήμα του εγκεφάλου σημαντικό για τη συλλογιστική και την αναστολή που ανήκει στο δίκτυο εκτελεστικού ελέγχου.

Οι αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα ήταν ισχυρότερες όταν οι συμμετέχοντες με υψηλότερη αντιληπτή κοινωνική απομόνωση έβλεπαν γλυκά, υψηλής θερμιδικής αξίας τρόφιμα, όπως ένα κέικ σοκολάτας.

Γιατί η μοναξιά προκαλεί ανθυγιεινές συνήθειες

«Τα γλυκά τρόφιμα είναι γνωστό ότι διεγείρουν το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου μας και μια θεωρία είναι ότι θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πηγή ευχαρίστησης σε περιόδους μοναξιάς, βοηθώντας «να μειωθεί ο κοινωνικός πόνος και η δυσφορία που συνδέεται με το να είσαι μόνος ή να είσαι απομονωμένος», δήλωσε η Gupta.

Ξεχωριστά, από τα δεδομένα της σύστασης του σώματος και του ερωτηματολογίου, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες με μεγαλύτερη μοναξιά, είχαν υψηλότερο ποσοστό μάζας λίπους και αυτοαναφέρθηκαν σε χαμηλότερη ποιότητα διατροφής και κακή ψυχική υγεία, η οποία περιελάμβανε μειωμένη ψυχολογική ανθεκτικότητα, δηλαδή την ικανότητα προσαρμογής σε δύσκολες συνθήκες.

Μοναξιά και διατροφική συμπεριφορά

«Μιλάμε για πράγματα όπως το γεγονός ότι μπορεί να τρώτε για συναισθηματικούς λόγους και χωρίς να πεινάτε. Επίσης, όσοι βιώνουν μοναξιά, λαχταρούν συγκεκριμένους τύπους τροφίμων», δήλωσε η Katherine Hanna, λέκτορας Διατροφής και Διαιτολογίας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Queensland, η οποία δημοσίευσε πρόσφατα μια μεγάλη ερευνητική ανασκόπηση σχετικά με τη συσχέτιση μεταξύ μοναξιάς και διατροφικής συμπεριφοράς.

Όμως, «αυτό που κάνει αυτή η μελέτη είναι ότι εξετάζει στην πραγματικότητα πώς αντιδρά ο εγκέφαλος, αρχίζοντας να συμπληρώνει το μονοπάτι που συνδέει τη μοναξιά και το φαγητό», συμπλήρωσε η ίδια.

Η διατροφική συμπεριφορά και η παχυσαρκία συμβάλλουν σε πολλές χρόνιες ασθένειες και η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η μοναξιά συνδέεται με συμπεριφορές που σχετίζονται με το φαγητό (όπως προσπαθεί να κάνει η παρούσα μελέτη), θα μπορούσε να βοηθήσει να εξηγήσουμε πώς συμβάλλει επίσης σε χρόνιες ασθένειες και πρόωρη θνησιμότητα, καταλήγει η ψυχολόγος Louise Hawkley, ανώτερη συνεργάτης στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Γνώμης του Πανεπιστημίου του Σικάγο.