Γιατί ο εμβολιασμός είναι βασικός παράγοντας υγιούς γήρανσης

Για να μεγαλώνουμε με υγεία, δεν αρκεί μόνο η υγιεινή διατροφή και η άσκηση ως μέτρα πρόληψης. Και τα εμβόλια, επίσης, αποτελούν έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες πρόληψης και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις θανατηφόρων νοσημάτων.

Με αφορμή την Παγκόσμια Εβδομάδα Εμβολιασμού που προωθεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας από τις 24 έως τις 30 Απριλίου (η ευρωπαϊκή είναι από τις 21 έως τις 27 Απριλίου), η φαρμακευτική εταιρεία GSK διοργάνωσε εκδήλωση με τίτλο «Απελευθερώνοντας τη δύναμη της πρόληψης: Καθιστώντας την ανοσοποίηση ενηλίκων ως πρότυπο περίθαλψης σε έναν κόσμο που γηράσκει», η οποία πραγματοποιήθηκε στο Wavre του Βελγίου, ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια παραγωγής εμβολίων στον κόσμο με συνολικό μέγεθος 550.000 τ.μ., δηλαδή περισσότερα από 70 γήπεδα ποδοσφαίρου.

Οι εμβολιασμοί ως ακρογωνιαίος λίθος της πρόληψης

Ακριβώς αυτές τις ημέρες, στην Παγκόσμια Εβδομάδα Εμβολιασμού που σηματοδοτεί και τα 50 χρόνια από την εισαγωγή του διευρυμένου προγράμματος εμβολιασμού, η Στέλλα Κυριακίδη, Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της ΕΕ, υπενθύμισε ότι το 1974 μόνο το 5% των παιδιών στον κόσμο είχε εμβολιαστεί κατά της διφθερίτιδας, του τετάνου και του κοκκύτη.

Σήμερα, είπε η κυρία Κυριακίδη, το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί σε σχεδόν 85% των παιδιών παγκοσμίως και 94% στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ.

Πώς αυξήθηκαν τα κρούσματα ιλαρά

Όμως τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μείωση των εμβολιασμών σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης και τα τελευταία τρία χρόνια περισσότερα από 1,8 εκατομμύρια παιδιά δεν μπόρεσαν να εμβολιαστούν κατά της ιλαράς.

Συνέπεια αυτού είναι η 60πλάσια αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων το 2023 σε σύγκριση με το 2022.

«Ζούμε σε ένα πολύ δύσκολο πλαίσιο και φαίνεται ότι έχουμε ξεχάσει την εμπειρία του Covid», εξηγεί η Sibilia Quilici, εκτελεστική διευθύντρια εμβολίων της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EPFIA), στο πλαίσιο της εκδήλωσης της GSK.

«Η εμφάνιση νέων λοιμώξεων, η κλιματική αλλαγή, η γήρανση του πληθυσμού και η αντοχή στα αντιβιοτικά θέτουν σε κίνδυνο την παγκόσμια υγεία και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Οι εμβολιασμοί αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της πρόληψης», εξηγεί η ίδια.

Γιατί τα εμβόλια είναι σημαντικά καθώς μεγαλώνουμε

Εκτιμάται ότι μέσα σε δέκα χρόνια, από το 2021 έως το 2030, ο πληθυσμός άνω των 60 ετών θα αυξηθεί κατά 34% και ότι το 2050 θα υπάρχουν 2,1 δισεκατομμύρια ενήλικες άνω των 60 ετών.

Παρόλο που πολλές μολυσματικές ασθένειες μπορούν να προληφθούν, εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν υψηλό κόστος υγειονομικής περίθαλψης σε ενήλικες που τείνουν να μην εμβολιάζονται.

Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουμε, το ανοσοποιητικό μας σύστημα εξασθενεί και μας καθιστά πιο ευάλωτους σε ασθένειες με συνέπειες επίσης στην παραγωγικότητα της εργασίας και στο κοινωνικό κόστος.

«Οι περισσότεροι άνθρωποι κατανοούν τη σημασία της υγιεινής διατροφής και της τακτικής άσκησης για τη βελτίωση και τη διατήρηση της λειτουργικότητάς τους, συμπεριλαμβανομένης της κινητικότητας, αλλά γνωρίζουν πολύ λιγότερο ότι καθώς γερνάμε, παρατηρείται μια φυσική αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, γεγονός που καθιστά όλο και πιο δύσκολο να καταπολεμήσουμε τις λοιμώξεις και να αναρρώσουμε από ασθένειες», εξηγεί η Jane Barratt, Παγκόσμια Σύμβουλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τη Γήρανση (IFA).

Πότε ξεκινά η ανοσολογική παρακμή

Από την ηλικία των 20 ετών και μετά, το ανοσοποιητικό σύστημα αρχίζει να αλλάζει σταδιακά σε μια διαδικασία γνωστή ως ανοσολογική παρακμή που σχετίζεται με την ηλικία ή ανοσοποιητική γήρανση.

Η ανθεκτικότητα που αποκτήθηκε στη νεότητα εξαντλείται σταδιακά μέχρι την ηλικία περίπου των 50 ετών, όταν ο κίνδυνος λοιμώξεων και πιο σοβαρών αποτελεσμάτων αρχίζει να γίνεται όλο και πιο εμφανής.

«Καθώς οι άνθρωποι ζουν περισσότερα χρόνια, είναι ζωτικής σημασίας να είναι καλά ενημερωμένοι και να κατανοούν τους κινδύνους των λοιμωδών νοσημάτων, όπως ο έρπητας ζωστήρας, η γρίπη και η πνευμονία και να υποστηρίζουν τον εαυτό τους για να γεράσουν με υγεία», πρόσθεσε η Barratt.

Εν ολίγοις, τα εμβόλια μπορούν επίσης να βοηθήσουν να γεράσουμε με καλή υγεία και γι’ αυτό και είναι εξαιρετικά σημαντικά.

«Πρέπει να ξεπεράσουμε την ιδέα ότι ο εμβολιασμός είναι ένα εφάπαξ γεγονός για τα παιδιά ή τους εύθραυστους ηλικιωμένους και να ενθαρρύνουμε τις κυβερνήσεις και τον πληθυσμό να υιοθετήσουν τον εμβολιασμό σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Αυτή η στρατηγική μπορεί όχι μόνο να αποτρέψει μεμονωμένες λοιμώξεις, αλλά να οδηγήσει σε έναν πιο υγιή γηράσκοντα πληθυσμό και να προστατεύσει περαιτέρω από τις επιπτώσεις της συννοσηρότητας με άλλες ασθένειες», εξηγεί η Barratt.

Πώς προστατεύουν τα εμβόλια

Ο εμβολιασμός μειώνει τη μετάδοση των λοιμώξεων, ενώ παράλληλα περιορίζει και την ανάγκη για αντιβιοτικά, κάτι που σημαίνει ότι προστατεύει τις μελλοντικές γενιές από την εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής.

«Επιπλέον, τα προγράμματα εμβολιασμού έχουν μια μοναδική ικανότητα να προσεγγίζουν δυσπρόσιτους πληθυσμούς και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για την ενίσχυση των πρωτοβάθμιων συστημάτων υγείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής και, ως εκ τούτου, επίσης για την προώθηση της κάλυψης της καθολικής υγειονομικής περίθαλψης και της υγείας του πληθυσμού γενικότερα», συμπληρώνει η Barratt.

Ο οικονομικός αντίκτυπος ενός απροστάτευτου πληθυσμού

Εκτιμάται ότι 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως σε παραγωγικότητα χάνονται λόγω ασθενειών που μπορούν να προληφθούν μεταξύ των ατόμων ηλικίας 50 έως 64 ετών στις χώρες της G20.

Για παράδειγμα, υπάρχουν 330.000 νοσηλείες ηλικιωμένων ενηλίκων παγκοσμίως κάθε χρόνο μόνο λόγω του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV).

Οι ενήλικες ασθενείς που νοσηλεύονται με RSV μπορεί να αντιμετωπίσουν σημαντικά μακροπρόθεσμα προβλήματα.

Έως και το 24,5% απαιτεί επαγγελματική φροντίδα στο σπίτι, το 26,6% απαιτεί επανεισαγωγή εντός 3 μηνών από την έξοδο από το νοσοκομείο και το ποσοστό θνησιμότητας είναι σχεδόν 33% εντός ενός έτους από τη νοσηλεία.

Το 8% των ασθενών ηλικίας άνω των 60 ετών που εισήχθησαν στο νοσοκομείο με επιβεβαιωμένο RSV ανέφεραν συνεχιζόμενη απώλεια ανεξαρτησίας 6 μήνες μετά την έξοδο από το νοσοκομείο.

Πώς «γεννιέται» ένα εμβόλιο

Η διάδοση της υγειονομικής παιδείας σημαίνει επίσης ότι ο κόσμος πρέπει να γνωρίζει πόση δουλειά χρειάζεται για να δημιουργηθεί ένα εμβόλιο.

«Πρόκειται για μια εξαιρετικά πολύπλοκη και αυστηρά ρυθμιζόμενη διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει έως και 30 χρόνια από τα πρώτα αρχικά στάδια μέχρι να φτάσει στον ασθενή», εξηγεί ο Emmanuel Felix, αντιπρόεδρος της GSK, Belgium Operations, Vaccines Manufacturing.

Πρέπει να τηρήσουμε πολλά βήματα και να κάνουμε υψηλούς ποιοτικούς ελέγχους, αλλά αρχίζουμε επίσης να εργαζόμαστε με την τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των ψηφιακών διδύμων για να δημιουργήσουμε λεπτομερή μοντέλα του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος ή συγκεκριμένων παθογόνων μικροοργανισμών, αναφέρει ο Felix.

«Για να εμπνεύσουμε εμπιστοσύνη και να κάνουμε τους ανθρώπους να καταλάβουν τη σημασία του εμβολιασμού, πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να εξηγήσουμε όχι μόνο στον πληθυσμό αλλά και στους θεσμούς πόση επιστήμη υπάρχει πίσω από την ανάπτυξη ενός εμβολίου», εξηγεί από την πλευρά της η Sibilia Quilici, executive director των εμβολίων της GSK στην Ευρώπη.