HIV: Η επιστήμη προχωρά η κοινωνία όμως δεν ακολουθεί, διατηρώντας το στίγμα

Παγκόσμια Ημέρα AIDS η σημερινή 1η Δεκέμβρη και για μια ακόμη φορά το κεντρικό μήνυμα περιέχει εκτός από την ανάγκη της ενημέρωσης για την προφύλαξη του πληθυσμού, την εδραίωση του δικαιώματος εκείνων που ζουν με τον ιό HIV σε μια φυσιολογική καθημερινότητα χωρίς διακρίσεις. Δυστυχώς η ελληνική κοινωνία δεν έχει προχωρήσει όσο η επιστήμη διατηρώντας το στίγμα των ατόμων που ζουν με τον ιό. Από την πλευρά της η Πολιτεία εξακολουθεί εδώ και 5 μήνες να κρατά στο συρτάρι το Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης για HIV/AIDS το οποίο κατατέθηκε λίγο πριν τις εκλογές στο Υπουργείο Υγείας από την αρμόδια επιτροπή.

Στο πλαίσιο του 31ου Πανελλήνιου Συνεδρίου AIDS της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (Ε.Ε.Μ.Α.Α) που ολοκληρώθηκε χθες, η κα Γιώτα Τουλούμη, Καθηγήτρια Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α., περιέγραψε τους βασικούς άξονες του σχεδίου δράσης προκειμένου η χώρα να πετύχει τους στόχους της παγκόσμιας οργάνωσης UNAIDS. Με βάση τους στόχους αυτούς θα πρέπει να έχουν μειωθεί μέχρι το 2020 να έχουν διαγνωστεί όσοι ζουν με τον ιό HIV και μέχρι το 2025 το 95%, ενώ επίσης θα πρέπει να έχουν μειωθεί κατά 25% οι νέες λοιμώξεις και κατά 25% οι καθυστερημένες διαγνώσεις μέχρι το 2025. Γενικά οι στόχοι του UNAIDS 95-95-95 για το 2025 αναφέρουν ότι θα πρέπει το 95% όσον ζουν με HIV να έχουν διαγνωστεί , εξ αυτών το 95% να λάβει θεραπεία και από τους τελευταίους το 95% να μην έχει ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο. Ο προηγούμενος αντίστοιχος στόχος γα το 2020 είναι 90-90-90 γεγονός το οποίο σε αναγωγή στο σύνολο του πληθυσμού βγάζει ένα τελικό ποσοστό 73% ατόμων με HIV να μην έχουν ανιχνεύσιμο φορτίο.

Δυστυχώς σε παγκόσμιο επίπεδο αν και σημειώνεται σημαντική βελτίωση στην προσπάθεια αναχαίτισης του ιού ακόμη είμαστε πίσω από φαίνεται να Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, από τα 37,9 εκατομμύρια άτομα που ζουν με HIV στα τέλη του 2018, το 79% εξετάσθηκε , το 62% έλαβε θεραπεία και το 53% μόνο κατάφερε να καταστείλει τον ιό HIV με μειωμένο κίνδυνο μόλυνσης άλλων. Η Ελλάδα σε ένα βαθμό φαίνεται να τα πηγαίνει καλά, καθώς τα πιο πρόσφατα στοιχεία αποδεικνύουν ότι έχει διαγνωστεί περί το 81% των ατόμων, από αυτούς το 88% έχει λάβει θεραπεία, όμως μόλις το 59% θεωρείται ότι έχουν κατασταλμένο ιικό επίπεδο. Το χαμηλό τελευταίο ποσοστό μπορεί να αποδοθεί και στο γεγονός ότι δεν γίνονται εξετάσεις λόγω ελλείψεων για την μέτρηση του ιικού φορτίων, ένα πρόβλημα που υπάρχει αρκετά χρόνια.

Σχέδιο Δράσης

Οι βασικοί άξονες του σχεδίου δράσης, όπως επίσης τους περιγράφει και ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή» είναι:

1) Αξιοποίηση όλων των προληπτικών μέσων όπως η Θεραπεία ως Πρόληψη (TasP), η Προφύλαξη πριν από την Έκθεση (PrEP), η Προφύλαξη μετά την Έκθεση (PEP), η αυτοεξέταση και η δυνατότητα εύκολης, δωρεάν και ταχείας εξέτασης.

2) Καθολική πρόσβαση των διαγνωσμένων ατόμων με HIV λοίμωξη σε ποιοτικές υπηρεσίες παρακολούθησης και φροντίδας από τη στιγμή της διάγνωσης, βάσει των κατευθυντήριων οδηγιών.

3) Προστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων των οροθετικών ατόμων και των ευάλωτων ομάδων όπως οι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, οι χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών και τα άτομα που εργάζονται στο σεξ, με σκοπό την καταπολέμηση των διακρίσεων και την κατάρριψη στερεοτύπων που ωθούν κοινωνικές ομάδες στο περιθώριο και ακολούθως τις απομακρύνουν από υπηρεσίες υποστήριξης, πρόληψης και φροντίδας.

Όσον αφορά στο στίγμα, επιστημονική κοινότητα και ασθενείς επισημαίνουν τη σοβαρότητά του καθώς ακόμη και σήμερα, μετά από 30 και πλέον χρόνια από την εμφάνιση του ιού δεν έχουμε καταφέρει ως χώρα να απομακρύνουμε τα στερεότυπα απέναντι στην επικινδυνότητα του ιού αλλά και τους ανθρώπους που ζουν με αυτόν.

Ακόμη και στο εκπαιδευτικό σύστημα διαπιστώνεται ότι συντηρούνται αναχρονιστικές απόψεις, με αποτέλεσμα να μην επιτρέπεται σε γιατρούς να κάνουν ενημερώσεις στα σχολεία καθώς θα πρέπει να αναφερθούν στην μετάδοση του ιού μέσω της ερωτικής επαφής μεταξύ ανδρών.

Παράλληλα το βιβλίο της Βιολογίας στο λύκειο, αναφέρεται στον ιό του HIV με βάση την εικόνα που υπήρχε προ πολλών ετών. Μάλιστα αναφέρει ότι «Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, η επιστήμη δε διαθέτει κατάλληλα και αποτελεσματικά μέσα αντιμετώπισης του HIV. Η ικανότητα του ιού να μεταλλάσσεται με ταχύτατους ρυθμούς καθιστά αδύνατη την αντιμετώπισή του από το ανοσοβιολογικό σύστημα και δυσκολεύει τη θεραπεία της νόσου. Η επιτυχία μιας θεραπευτικής προσπάθειας εξαρτάται από την έγκαιρη διάγνωση της νόσου» και συμπληρώνει ακόμη ότι «Υπάρχουν φάρμακα που καθυστερούν την ανάπτυξη του ιού και παρεμποδίζουν την αντίστροφη μεταγραφή. Τα φάρμακα αυτά ωστόσο έχουν σοβαρές παρενέργειες και θα πρέπει να χορηγούνται από ειδικούς γιατρούς και σε εξειδικευμένα ιατρικά κέντρα».

Η δε ίσως χειρότερη αναφορά είναι η παρακάτω: «Το AIDS, εκτός από ιατρικό πρόβλημα, εξελίσσεται παγκοσμίως σε κοινωνική μάστιγα. Τα ποσοστά κρουσμάτων της ασθένειας αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς και σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής η νόσος έχει πάρει τη μορφή πανδημίας. Γι’ αυτό το λόγο η διεθνής κοινότητα, οι διεθνείς οργανισμοί και τα οικονομικώς αναπτυγμένα κράτη πρέπει να χρηματοδοτήσουν σχετικά ερευνητικά προγράμματα. Αισιοδοξούμε ότι η ανθρωπότητα, με την πρόοδο της τεχνολογίας και την αξιοποίησή της στον τομέα της βιολογικής έρευνας, θα αντιμετωπίσει τελικά και αυτό το πρόβλημα».

Να σημειωθεί ότι στην τελετή έναρξης του συνεδρίου της Ε.Ε.Μ.Α.Α. συμμετείχε ο Γιώργος Καπουτζίδης ο οποίος με το χιούμορ αλλά και τις αναφορές του ένωσε και τη δική του φωνή στην προσπάθεια αποδόμησης του στίγματος από την Ελληνική Κοινωνία. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά «Ο ιός είναι ο άγνωστος Χ που δεν ξέρουμε πως προήλθε. Και αυτόν τον άγνωστο τον έχουμε νικήσει. Ενώ το στίγμα που το έχουμε δημιουργήσει εμείς δεν μπορούμε να το νικήσουμε ακόμα. Έχουμε καταφέρει το δύσκολο, το άγνωστο, τον εχθρό που μας ήρθε ουρανοκατέβατος. Και τον έχουμε κουμαντάρει, τον δαμάσαμε, το κερδίζουμε χρόνο με το χρόνο, μέρα με τη μέρα, και το στίγμα που τό χουμε φτιάξει μόνη μας, με δική μας ευρεσιτεχνία, δεν έχουμε καταφέρει να το κερδίσουμε. Η επιστήμη προχωρά, όμως το στίγμα παραμένει ακόμη. Εμείς λοιπόν που είμαστε εδώ και που για να είμαστε εδώ μάλλον το έχουμε κερδίσει, πρέπει να φωνάξουμε πιο δυνατά. Πρέπει να το πούμε: ότι εμείς το νικήσαμε το στίγμα. Όπου μπορεί ο καθένας. Στην τηλεόραση, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις παρέες. Ας το πούμε αυτό το πράγμα».