Και ο Έλληνας θέλει τον αντικαπνιστικό του

Η παρουσία ενός αποφασισμένου πρωθυπουργού, τα βαριά πρόστιμα, η νωπή ακόμη νομοθέτηση αλλά, ο φόβος του ανταγωνισμού, αλλά κυρίως το 70% ενός λαού που πλέον δεν καπνίζει, φαίνεται να αποτελούν τα εχέγγυα για την επιτυχή άμεση εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Τα πρώτα στοιχεία από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας δείχνουν ότι οι έλεγχοι, αν και αριθμητικά λίγοι, διαπιστώνουν την συμμόρφωση καταστηματαρχών και πελατών στις επιταγές του αυστηρού νέου αντικαπνιστικού νόμου, καθώς το 85% των καταστημάτων δεν είχαν μέσα καπνιστές.

Μπορεί ίσως στην Ελλάδα να φαίνεται ξένη η εικόνα δεκάδων θαμώνων να εξέρχονται από κέντρο διασκέδασης για να καπνίσουν, όμως κάτι τέτοιο στο εξωτερικό είναι εδώ και χρόνια δεδομένο. Εξάλλου η απόφαση ενός καπνιστή να διακόψει τη διασκέδασή του για να καπνίσει είναι απολύτως δική του και σίγουρα ο ίδιος το έχει βιώσει ξανά, ειδικά αν έχει ταξιδέψει εκτός της χώρας. Την ίδια ώρα όμως, το σημαντικότερο είναι η διάθεση των ιδιοκτητών των κέντρων διασκέδασης να υιοθετήσουν το νέο νόμο υπό τη δαμόκλειο σπάθη των μεγάλων προστίμων.

Από κει και πέρα μένει να φανεί η συνέχεια και η διατήρηση της συμπεριφοράς όλων μας, καπνιστών και μη. Η απαγόρευση υπήρχε αλλά κανείς δεν ήθελε να την αποδεχτεί. Και μάλιστα η μειοψηφία επικρατούσε της κοινής παραδοχής.

Σχετικά με την επιτυχία του εγχειρήματος ο Δρ. Βασίλειος Ν. Κιοσσές Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας σημειώνει: «Δεν είμαι σίγουρος εάν πρόκειται για μια συνθήκη υποταγής, συμμόρφωσης ή απλά τήρησης ενός κανόνα. Όλα τα χρόνια που προηγήθηκαν δοκιμαζαμε την ισχύ του κανόνα, προσπαθώντας να τον υπερβουμε και η εμπειρία πια έδειχνε πως υπάρχει φοβερή ευελιξία. Άρα η εγγραφή στον εγκέφαλο μας έλεγε πως μπορεί να υπάρχει ένας κανονισμός, όχι όμως αρκετά ισχυρός».

Συμπληρώνει ακόμη ότι «Η ισχύς του νόμου ξεκινά να διαφαίνεται όταν οι ποινές είναι ακόμα πιο απαιτητικές. Δεν θεωρώ πως μας πείθει ο νέος κανονισμός, αλλά περισσότερο δημιουργεί μια ασφυκτική συνθήκη ώστε να μην μπορούμε να τον παραβλέψουμε». Χαρακτηριστική είναι δε και η αναφορά ότι «Ένα παιδί θα ζητήσει και δεύτερο γλυκό και θα το πάρει, εάν ο γονιός δεν είναι συνεπής με τον κανόνα που θέσπισε. Όσο ο γονιός διατηρεί ακέραια τη στάση του, το παιδί θα λάβει ένα μήνυμα που θα λέει πως αυτός ο κανόνας ισχύει και μάλλον είναι άκαμπτος».

Σχετικά με τις αντιδράσεις για τον νόμο, από σημαντική μερίδα καπνιστών, ο κ. Κιοσσές σημειώνει πως, η εφαρμογή ενός κανόνα, που μέχρι πρότινος δεν ίσχυε, προφανώς θα προκαλέσει αναστάτωση και δυσφορία. Και αυτό θεωρείται λογικό καθώς οι κανόνες υπάρχουν για να δημιουργούν ένα πλαίσιο. Και το πλαίσιο μας κάνει να νιώθουμε ασφαλείς, ακόμα κι αν μας ξεβολεύει από τη θέση μας. «Στέκομαι όμως πολύ στο κομμάτι της συνέπειας. Η ασυνέπεια στην εφαρμογή του κανόνα είναι αυτή που θα προκαλέσει περισσότερη ένταση. Κι αυτό γιατί λαμβάνουμε το μήνυμα πως υπάρχουν δύο ταχύτητες στην εφαρμογή του και προφανώς θα θελήσουμε να ισχύει για εμάς, αυτό που μας εξυπηρετεί περισσότερο».

Εκεί λοιπόν θα εντόπιζε κανείς τον προβληματισμό για την επιτυχή συνέχεια του εγχειρήματος, το οποίο όπως γνωρίζουμε, είναι και προσωπικό στοίχημα του ίδιου του πρωθυπουργού. Για το συγκεκριμένο ζήτημα η Ιωάννα Π. Θεοδωρακοπούλου, PsyD, MSc, Συμβουλευτικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, αναφέρει ότι η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου μοιάζει με την λειτουργία μιας οικογένειας η οποία στερείται ώριμης και συνειδητοποιημένης γονικής συμμαχίας στην ανατροφή των παιδιών. «Ο αυστηρός και αποφασισμένος-να-θέσει-όρια πατέρας (πρωθυπουργός), βάζει τον κανόνα και προσδοκά την «συμμόρφωση» των παιδιών. Όμως ξεχνάει ότι για να υλοποιηθεί, πρέπει να στηρίξει με πολλούς τρόπους τη σχέση του με την μητέρα των παιδιών (οι ελεγκτικές αρχές), η οποία κινείται με γνώμονα την συμφωνία με τον πατέρα τις πρώτες μέρες, για να γίνει πιο ελαστική τις επόμενες και να ξεχάσει εντελώς τον κανόνα τις μεθεπόμενες. Το κίνητρο της ; Να την νοιώσουν τα παιδιά πιο «κοντά» τους, και τέλος να της «συγχωρήσουν» ότι ούτε εκείνη τηρεί τον κανόνα και ουδέποτε αποτέλεσε το ζητούμενο παράδειγμα για εκείνα», υποστηρίζει η κα Θεοδωρακοπούλου.

Αν λοιπόν μείνουμε μόνο στην επίσημη εξαγγελία εθνικού σχεδίου δράσης, το πιο πιθανό είναι να συμμορφωθούν και να οδηγηθούν σε διακοπή του καπνίσματος μόνο οι ήδη αποφασισμένοι να εγκαταλείψουν τη συνήθεια καπνιστές, που συνήθως είναι και αυτοί που σέβονται την έγκυο και τα παιδιά της διπλανής θέσης, την παρέα τους στο εστιατόριο, κλπ. «Οι λοιποί οι οποίοι θα μπορούσαν στο πέρασμα του χρόνου και με προϋπόθεση την μηδενική ανοχή στην επιβολή προστίμων να συμμορφωθούν, απλά θα κάνουν το σύνηθες. Κανένας σεβασμός στο νόμο και τη δημόσια υγεία. Ακριβώς αυτό που παραδειγματίστηκαν δηλαδή. Και είναι συνήθως αυτά τα παιδιά των οποίων οι γονείς δεν έκαναν αυτό που τους συμβούλευαν στα λόγια και οι ίδιοι πρώτοι πρώτοι δεν σέβονταν τον εαυτό τους, μην επενδύοντας την ίδια στιγμή στο μεγάλωμα ενσυνείδητων και υγιών- σωματικά και ψυχικά – ενηλίκων πολιτών», αναφέρει η ψυχολόγος.