Καρκίνος Τραχήλου της μήτρας: Μία νόσος που μπορεί να εξαλειφθεί κατά 100%

Ο καρκίνος τραχήλου της μήτραςο οποίος οφείλεται στην δράση του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), αποτελεί τη μοναδική περίπτωση κακοήθειας για την οποία υπάρχει προφυλακτικό εμβόλιο που προστατεύει έως και 90%. Μιλώντας στο news247.gr, ο Καθηγητής Μαιευτικής–Γυναικολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας, Θεόδωρος Αγοραστός, σημειώνει τις δράσεις που πρέπει να ακολουθήσει η Ελληνική Πολιτεία για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά τις επόμενες 2-3 δεκαετίες.

Κύριε Αγοραστέ εξηγήστε μας τι είναι ο ιός HPV και ποια η επικινδυνότητά του σε σχέση με την εμφάνιση καρκίνου;

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human papillomavirus -HPV) έχει περισσότερους από 200 διαφορετικούς τύπους. Από αυτούς αποδείχτηκε ότι υπάρχουν γύρω στους 14-15 οι οποίοι σχετίζονται με τη δημιουργία καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας και σε άλλα όργανα. Υπάρχουν επίσης περίπου 20 τύποι οι οποίοι βρέθηκε ότι σχετίζονται με τη δημιουργία των κονδυλωμάτων, ενώ ακόμη και οι γνωστές μυρμηγκιές αποδίδονται σε μία άλλη μορφή του ιού, στους δερματικούς τύπους.

Η πιο επικίνδυνη εξέλιξη είναι οι προκαρκινικές καταστάσεις και ο καρκίνος, που τελικώς δημιουργούνται όχι μόνο στον τράχηλο της μήτρας, αλλά και σε άλλα όργανα, όπως στη γυναίκα ο κόλπος και το αιδοίο, στον άνδρα το πέος ενώ και στα δύο φύλα είναι ο πρωκτός, το στόμα, η σταματοφαρυγγική κοιλότητα, ο στοματοφάρυγγας, η γλώσσα, οι αμυγδαλές, ο ρινοφάρυγγας και ο λάρυγγας.

Να σημειώσουμε ότι μόνο οι συγκεκριμένοι «υψηλού κινδύνου» τύποι προκαλούν καρκίνο με πιο επικίνδυνο από όλους, τον τύπο 16, όπως έχει ονομαστεί.

Στην Ελλάδα πόσες γυναίκες προσβάλλονται από καρκίνο της μήτρας ;

Ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας είναι ο 4ος συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες παγκοσμίως και ο δεύτερος συχνότερος σε νέες γυναίκες μέχρι 45 ετών. Στην Ελλάδα έχει διαπιστωθεί η εμφάνιση περίπου 7 περιστατικών ανά 100.000 γυναίκες ανά έτος, και θνησιμότητα γύρω στις 2,5/100.000/έτος. Αυτό σημαίνει περίπου 680-700 γυναίκες που νοσούν και γύρω στις 280 που πεθαίνουν.

Η μέση ηλικία διάγνωσης του καρκίνου είναι γύρω στα 40-45 έτη, δηλαδή αφορά σε πολύ νέες, ίσως και άτοκες γυναίκες και αυτό είναι μία τραγωδία, καθώς πρόκειται για μία νόσο την οποία μπορεί να προλάβει μια γυναίκα.

Ποια είναι τα βασικά όπλα που διαθέτουμε για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας καθώς και των άλλων τύπων καρκίνου που σχετίζονται με τον ιό ΗPV; Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό;

Η πρόληψη είναι αυτή που δίνει τη λύση και η πρόληψη αυτή είναι το εμβόλιο. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ιατρικής που υπάρχει προφυλακτικό εμβόλιο στη μάχη κατά του καρκίνου. Το πρώτο μέλημα λοιπόν κάθε γονέα ο οποίος έχει παιδιά τα οποία φτάνουν στην ηλικία των 9-11 ετών είναι να εμβολιάσει τα παιδιά του – αγόρια και κορίτσια – εναντίον του HPV.

Μάλιστα εδώ και περίπου 2,5 χρόνια κυκλοφορεί κι στη χώρα μας, το εννεαδύναμο εμβόλιο το οποίο προφυλάσσει από 2 τύπους που προκαλούν κονδυλώματα και επίσης από 7 ογκογόνους τύπους. Οι 7 αυτοί τύποι είναι οι πλέον επικίνδυνοι στο να προκαλέσουν καρκίνο και η επικινδυνότητα αυτή συνολικά πλησιάζει το 90% του συνολικού κινδύνου. Μια καταπληκτική δηλαδή προστασία.

Αυτή τη στιγμή ο HPV εμβολιασμός περιλαμβάνεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και ποιους αφορά;

Ο εμβολιασμός ενδείκνυται κυρίως σε πολύ νεαρά άτομα, αν και το πρόγραμμα αναφέρει ότι μπορούν να εμβολιαστούν και άτομα μέχρι την ηλικία των 26 ετών. Οι λόγοι που αναφερόμαστε στα πολύ νεαρά άτομα, είναι διότι δεν έχουν εκτεθεί στον ιό και δεν έχουν μολυνθεί, διότι αν έχουν μολυνθεί με κάποιους τύπους του ιού από τους οποίους προστατεύει το εμβόλιο, αυτό δεν θα μπορεί να τους προφυλάξει.

Επίσης ο δεύτερος λόγος είναι ότι όσο πιο νέο είναι το άτομο τόσο πιο έντονη ανοσία αναπτύσσει και κάνει υψηλότερους τίτλους αντισωμάτων.

Να επισημάνουμε ότι το εμβόλιο μπορεί να το κάνει ο καθένας χωρίς προηγουμένως να χρειάζεται να κάνει κάποια εξέταση. Αυτό γιατί ένας άνθρωπος ακόμη και αν έχει μολυνθεί από κάποιους τύπους του ιού – συνήθως από αυτούς που δεν είναι από τους πιο επικίνδυνους -, με το 9δύναμο εμβόλιο προστατεύεται από τους υπόλοιπους, ογκογόνους όπως αναφέραμε, τύπους.

Μάλιστα στην Αμερική υπάρχει ένδειξη για χορήγηση του εμβολίου σε άντρες και γυναίκες μέχρι 45 ετών, κυρίως για την πρόληψη του καρκίνου του στοματοφάρυγγα.

Μάλιστα στην Αμερική υπάρχει ένδειξη για χορήγηση του εμβολίου σε άντρες και γυναίκες μέχρι 45 ετών, κυρίως για την πρόληψη του καρκίνου του στοματοφάρυγγα.

Πρόσφατα έχουν ανακοινωθεί διεθνείς στρατηγικές για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας και καρκίνων που σχετίζονται με τον HPV από τον Π.Ο.Υ. και την Ευρώπη – Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για αυτές;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί ότι ο καρκίνος τραχήλου μήτρας θα έχει εξαλειφθεί ως παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας εάν εφαρμοσθεί η Παγκόσμια Στρατηγική και επιτευχθούν, μέχρι το 2030, οι εξής στόχοι:

• 90% των κοριτσιών μέχρι 15 ετών να έχουν εμβολιαστεί πλήρως εναντίον της μόλυνσης με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV)

• 70% των γυναικών να εξετασθούν προληπτικά με ένα τεστ υψηλής ακριβείας (HPV DNA testing) σε ηλικία 35 ετών και ξανά σε ηλικία 45 ετών

• 90% των γυναικών με (προ)καρκίνο τραχήλου μήτρας να τύχουν ενδεδειγμένης θεραπευτικής αντιμετώπισης και υποστηρικτικής φροντίδας.

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., εάν εφαρμοσθεί η Παγκόσμια Στρατηγική (90/70/90) από όλα τα κράτη μέλη ο καρκίνος τραχήλου μήτρας θα μπορέσει να εξαλειφθεί σε χώρες με υψηλό εισόδημα μέχρι το 2040 (π.χ. Αυστραλία 2028, ΗΠΑ 2038, Καναδάς 2040) και παγκοσμίως εντός 100 ετών.

Επίσης η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε το 2021 μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το «Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Καταπολέμηση του Καρκίνου» (EUROPE’S BEATING CANCER PLAN), το οποίο, αποδεχόμενο την Παγκόσμια Στρατηγική του Π.Ο.Υ., προωθεί ως κύριες δράσεις τις εξής:

• HPV-εμβολιασμό τουλάχιστον του 90% του πληθυσμού-στόχου της ΕΕ για τα κορίτσια και σημαντική αύξηση του εμβολιασμού των αγοριών

• Εφαρμογή Εθνικών Προγραμμάτων Προσυμπτωματικού Ελέγχου (ΕΠΠΕ) με νέες κατευθυντήριες οδηγίες για τον καρκίνο τραχήλου μήτρας, η οποία να διασφαλίζει ότι αντανακλούν τις τελευταίες διαθέσιμες επιστημονικές τεκμηριώσεις.

Παράλληλα, είδαμε ότι έχει ανακοινωθεί ανοιχτή επιστολή στην ελληνική πολιτεία μαζί με άλλους φορείς σχετικά με την εξάλειψη του καρκίνου της μήτρας στην Ελλάδα. Ποιος είναι ο στόχος σας; Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα;

Πρόσφατα 125 Επιστημονικοί, Επαγγελματικοί, Ερευνητικοί και Κοινωνικοί Φορείς, Ιδρυμάτων, Ινστιτούτων Ενώσεων και Συλλόγων Καρκινοπαθών από όλη σχεδόν την Ελλάδα απέστειλαν κείμενο προς την Ελληνική Πολιτεία για την εφαρμογή της στρατηγικής του ΠΟΥ και της ΕΕ για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας στην Ελλάδα. Η κίνηση αυτή έγινε στο πλαίσιο αφύπνισης σχετικά με ένα τόσο σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας ώστε να εναρμονιστεί η χώρα μας με την παγκόσμια στρατηγική εξάλειψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και να ευαισθητοποιηθεί το ευρύ κοινό σχετικά με τις δυνατότητες πρόληψης και αντιμετώπισης των HPV-σχετιζόμενων καρκίνων.

Αυτή τη στιγμή, έχουμε στα χέρια μας δύο πολύτιμα όπλα πρόληψης, το HPV εμβόλιο, που μπορεί να αποτρέψει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και το HPV testing για τον προσυμπτωματικό έλεγχο, που αποτελεί σημαντικό σύμμαχο στην προσπάθεια για την εξάλειψη της νόσου αυτής».

Σχετικά με τις δυνατότητες επίτευξης στην Ελλάδα των στόχων του Π.Ο.Υ. και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέχρι το 2030, πρέπει να σημειωθούν τα εξής:

Ο HPV-εμβολιασμός συμπεριλαμβάνεται μεν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, αλλά με χαμηλή, μέχρι σήμερα, εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού-στόχου.

Δεν υπάρχει οργανωμένο Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου για τον καρκίνο τραχήλου μήτρας με σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες για εφαρμογή εξετάσεων «υψηλής ακρίβειας» (HPV tests).

Είναι εμφανής η έλλειψη ικανού αριθμού εξειδικευμένων ογκολογικών κέντρων στην ελληνική περιφέρεια, που θα μπορούσαν να προσφέρουν την ενδεδειγμένη θεραπεία και υποστηρικτική φροντίδα στις γυναίκες με (προ)καρκίνο τραχήλου.

Θα πρέπει να σημειώσω ότι ενώ το εμβόλιο έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, δεν έχει γίνει καμιά προσπάθεια από την επίσημη Πολιτεία για την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Για το λόγο αυτό είμαστε σε απαράδεκτα χαμηλά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης.