Κατερίνα Καζάνη: Πώς θα “σβήσουμε” τις λίστες αναμονής για τον καρκίνο του μαστού

Ο μήνας Οκτώβριος διεθνώς έχει θεσμοθετηθεί ως μήνας πρόληψης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού. Η 25η Οκτωβρίου είναι αφιερωμένη στον αγώνα ενάντια στον καρκίνο του μαστού και μας αφορά όλες και όλους.

Ο καρκίνος του μαστού είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου που εμφανίζεται στις γυναίκες παγκοσμίως. Είναι χαρακτηριστικό ότι 1 στις 8 γυναίκες θα διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού στη ζωή της, ενώ στην Ελλάδα κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται 4500 γυναίκες.

Δεν υπάρχει σαφής αιτιολογία για την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού, αν και γνωρίζουμε ότι κάποιες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες από κάποιες άλλες να εμφανίσουν την ασθένεια.

Οι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού είναι τόσο γενετικοί, όσο και περιβαλλοντικοί. Βασικοί παράγοντες είναι το φύλο, η ηλικία, το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, η αυξημένη πυκνότητα του μαστού, η πρώιμη εμμηναρχή κι η όψιμη εμμηνόπαυση, η πρώτη εγκυμοσύνη σε μεγάλη ηλικία, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η κατάχρηση οινοπνεύματος, η διατροφή, η ακτινοβολία στην περιοχή του θώρακα και η λήψη ορμονικών σκευασμάτων. Βέβαια, όποια γυναίκα έχει τους παράγοντες αυτούς δεν σημαίνει ότι θα νοσήσει από καρκίνο του μαστού.

Όσον αφορά την κληρονομικότητα, στο 30% των καρκίνων του μαστού υπάρχει κάποιας μορφής κληρονομική επιβάρυνση. Ως προς το ατομικό ιστορικό, γυναίκες που εμφάνισαν καρκίνο των ωοθηκών έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν και καρκίνο του μαστού.

Βασικά συμπτώματα του καρκίνου του μαστού είναι η ύπαρξη ψηλαφητής μάζας, η έκκριση υγρού από τη θηλή, η εισολκή της θηλής, η αλλαγή στο δέρμα του μαστού και ο επίμονος πόνος.

Η εξέταση εκλογής για τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού είναι η μαστογραφία. Μια γυναίκα, χωρίς συμπτώματα και οικογενειακό ιστορικό, μπορεί να ξεκινήσει τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο με μαστογραφία στα 40. Η μέθοδος της αυτοεξέτασης του μαστού δεν αποτελεί διαγνωστικό εργαλείο, όμως είναι ένας τρόπος ώστε κάθε γυναίκα να γνωρίσει καλύτερα το στήθος της και αν αντιληφθεί μια αλλαγή σε αυτό, να οδηγηθεί άμεσα στον ειδικό. Οι υπόλοιπες εξετάσεις, όπως για παράδειγμα το υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία, είναι συμπληρωματικές.

Το κάθε περιστατικό καρκίνου του μαστού είναι μοναδικό. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται και εξατομικευμένη θεραπεία. Το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα αποφασίζεται από το ογκολογικό συμβούλιο, που αποτελείται από Παθολόγο Ογκολόγο, Χειρουργό, Ακτινοθεραπευτή Ογκολόγο και Παθολογοανατόμο. Η προκριθείσα θεραπεία μπορεί να αφορά τη χειρουργική αντιμετώπιση του περιστατικού, τη χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία και την ορμονοθεραπεία. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι χειρουργικές επεμβάσεις πλέον επηρεάζουν σε πολύ μικρό βαθμό αισθητικά τον μαστό, και σε αυτό έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό και η ανάπτυξη της ογκοπλαστικής.

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μεγάλα βήματα στις θεραπευτικές μεθόδους και παρόλο που παρατηρείται αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού, η θνησιμότητα έχει μειωθεί. Πλέον ο καρκίνος του μαστού είναι αντιμετωπίσιμος και τα παραδείγματα γύρω μας το αποδεικνύουν. Το κλειδί για τη θεραπεία του, όμως, είναι η έγκαιρη διάγνωση, καθώς αν ο καρκίνος του μαστού διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο, επιτυγχάνεται πλήρης ίαση.

Παρά τα θετικά βήματα, όμως, στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, στην Ελλάδα οι ασθενείς εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις.

Τι θα πρέπει να κάνουμε ως κράτος πρόνοιας

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Εργαστηρίου Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (LabHTA) του Τμήματος Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και του Πανελλήνιου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής», σχεδόν το 30% των γυναικών που έλαβε μέρος στην έρευνα αντιμετώπισαν προβλήματα στην πρόσβαση, και συγκεκριμένα στη λίστα αναμονής για ιατρικό ραντεβού, το 19% στην έλλειψη σχετικής ειδικότητας στον τόπο διαμονής τους και το 23% στη μεγάλη απόσταση του ιατρείου/νοσοκομείου/κέντρου υγείας από τον τόπο κατοικίας.

Ως Κράτος Πρόνοιας οφείλουμε να εξαλείψουμε τα προβλήματα ανισότητας στην πρόσβαση υπηρεσιών υγείας. Πρέπει να δοθεί βάρος στη διοργάνωση εκστρατειών ενημέρωσης για την πρόληψη και τη σημασία των τακτικών εξετάσεων στις απομακρυσμένες περιοχές. Ακόμα, επιβάλλεται η εντατικότερη λειτουργία κινητών μονάδων για προληπτικές εξετάσεις σε αγροτικές ή απομακρυσμένες περιοχές, καθώς και η έμφαση των προγραμμάτων μαστογραφίας σε μειονεκτούσες ομάδες.

Σημαντική είναι επίσης η ίδρυση οργανωμένων μονάδων μαστού σε κεντρικά και περιφερειακά νοσοκομεία, που θα καλύπτουν το σύνολο των αναγκών, την πρόληψη, τη διάγνωση, τη θεραπεία, τη χειρουργική αποκατάσταση και την ψυχολογική στήριξη-, σε κάθε γωνιά της χώρας.

Ακόμα, άμεση είναι η ανάγκη στελέχωσης των δημόσιων μονάδων υγείας με το απαραίτητο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Η ακραία υποστελέχωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας οδηγεί σε πολύμηνες λίστες αναμονής και σε γενική υποβάθμιση του, με τους πολίτες να αναγκάζονται να στρέφονται στις ιδιωτικές μονάδες υγείας. Είναι χαρακτηριστικό, εξάλλου, ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είμαστε δεύτεροι, μετά τη Βουλγαρία, στις δαπάνες για την ιδιωτική υγεία.

Σήμερα συμπληρώνονται τέσσερα χρόνια από το χαμό της Φώφης Γεννηματά. Η Πολιτεία τιμά τη μνήμη της με το ομώνυμο ειδικό πρόγραμμα πρόληψης του καρκίνου του μαστού, που προσφέρει δωρεάν ψηφιακή μαστογραφία σε όλες τις γυναίκες ηλικίας 45-74 ετών. Έχουν διενεργηθεί πάνω από 300.000 διαγνωστικές εξετάσεις, με χιλιάδες γυναίκες να έχουν διαγνωστεί εγκαίρως με καρκίνο του μαστού.

Ωστόσο, τα περιθώρια βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών, ώστε να διασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή φροντίδα των ασθενών, είναι μεγάλα. Και οι βελτιωτικές αυτές κινήσεις δεν πρέπει να είναι σπασμωδικές, αλλά πρέπει να εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο μέτρων αναδιαμόρφωσης της Δημόσιας Υγείας με σκοπό το ΕΣΥ του Παρασκευά Αυγερινού και του Γιώργου Γεννηματά να γίνει ξανά ελκυστικό στους πολίτες.

Η άμεση δωρεάν πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας για κάθε κάτοικο της χώρας είναι αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα. Ούτε μια συμπολίτης μας που νοσεί από τον καρκίνο του μαστού δεν πρέπει να αισθάνεται μόνη. Αντίθετα, πρέπει να νιώθει την ασφάλεια που κάθε Κράτος Πρόνοιας οφείλει να προσφέρει στους πολίτες του.