Mike Holmes: Ποια είναι τα πιο σύγχρονα όπλα στην αντιμετώπιση του καρκίνου

Την πρόοδο που έχει συντελεστεί στην αντιμετώπιση του καρκίνου τα τελευταία χρόνια, τις εξελίξεις στην έρευνα των φαρμάκων στο Διάστημα, αλλά και τις κλινικές δοκιμές καινοτόμων δραστικών ουσιών στη χώρα μας, αναλύει σε συνέντευξή του στο NEWS 24/7 ο Mike Holmes, Αντιπρόεδρος της MSD Global και υπεύθυνος για τις Ιατρικές και Επιστημονικές Υποθέσεις Παγκοσμίως στον θεραπευτικό τομέα της ογκολογίας.

Ο κ. Holmes βρέθηκε χθες, Τρίτη, στην Αθήνα με αφορμή το 4ο Ετήσιο Συνέδριο του Economist «Η Αποφασιστικότητα της Ελλάδας στην Καταπολέμηση του Καρκίνου» και μας εξήγησε τι μας επιφυλάσσει το κοντινό μέλλον, καθώς η MSD είναι μία εταιρεία που επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση του καρκίνου, με πολλά και θετικά αποτελέσματα τα τελευταία χρόνια.

Κύριε Holmes, πώς θα περιγράφατε την εξέλιξη της αντιμετώπισης του καρκίνου τα τελευταία χρόνια, και το πέρασμα από τις χημειοθεραπείες στις ανοσοθεραπείες;

H χημειοθεραπεία ήταν η βάση της αντιμετώπισης του καρκίνου για πολλά χρόνια και σίγουρα είχε οφέλη και αποτελεσματικότητα. Αλλά αυτό που βλέπουμε την τελευταία δεκαετία είναι η στροφή προς τις ανοσοθεραπείες, οι οποίες στοχεύουν πραγματικά στην αναζωογόνηση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς.

Ο καρκίνος, όπως γνωρίζουμε, είναι ένας πολύ δύσκολος εχθρός για να καταπολεμηθεί, επειδή στην πραγματικότητα, όταν τα αμυντικά κύτταρα του ασθενούς πάνε να του επιτεθούν, αυτός τα απενεργοποιεί. Τα κάνει να περιέλθουν σε κατάσταση ύπνου, ώστε τα καρκινικά κύτταρα να αποφύγουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς.

Με τις ανοσοθεραπείες, όμως, είμαστε σε θέση να ενεργοποιήσουμε ξανά αυτά τα αμυντικά κύτταρα, ώστε να μπορούν να επιτεθούν. Έτσι, χρησιμοποιούμε το ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του ασθενούς για να καταπολεμήσει τον καρκίνο και έχουμε δει πολλά παραδείγματα φαρμάκων που έχουν επιτύχει σε αυτόν τον τομέα.

Φυσικά, με το δικό μας φάρμακο, την πεμπρολιζουμάμπη, είμαστε πολύ περήφανοι για όσα καταφέραμε να επιτύχουμε για να προωθήσουμε τον τομέα της φροντίδας του καρκίνου. Και σύντομα πρόκειται να προχωρήσουμε σε μια πιο εξατομικευμένη προσέγγιση.

Δηλαδή, σύντομα θα μπορούμε να εξετάσουμε τον καρκινικό όγκο του ασθενούς με ανάλυση DNA και να κατανοήσουμε ακριβώς πώς είναι αυτός ο όγκος και στη συνέχεια να συντονίσουμε το ανοσοποιητικό σύστημα ενάντιά του.

Η χημειοθεραπεία έχει ακόμα τη θέση της στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Δεν μπορούμε να πούμε ότι η χημειοθεραπεία δεν θα χρειάζεται πλέον, διότι πολλές από τις επιτυχημένες δοκιμές μας έχουν συνδυάσει τη χημειοθεραπεία με ανοσοθεραπεία.

Σε ποιους άλλους τομείς θα δούμε άλματα στην αντιμετώπιση του καρκίνου τα επόμενα χρόνια;

Είναι πολύ ενδιαφέρων κάτι που αναμένεται σύντομα και ονομάζεται σύζευγμα αντισωμάτων-φαρμάκων.

Με συζεύγματα αντισώματα φαρμάκων (ή ADCs), φαίνεται ότι μπορούμε να αναπτύξουμε ένα αντίσωμα που στοχεύει ειδικά τον όγκο του ασθενούς και στη συνέχεια ακολουθεί χημειοθεραπεία για οποιοδήποτε τύπο καρκίνου. Στην πραγματικότητα η μέθοδος αυτή ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια με τους καρκίνους του αίματος, αλλά τώρα προχωράμε στους συμπαγείς όγκους.

Της μεθόδου αυτής ακολουθεί η χημειοθεραπεία, της οποίας, όμως σε αυτήν την περίπτωση, μειώνεται η τοξικότητα και γίνεται εξαιρετικά στοχευμένη στον όγκο.

Και έτσι, παρόλο που αυτή η μέθοδος είναι διαφορετική από την παραδοσιακή χημειοθεραπεία, η χημειοθεραπεία εξακολουθεί να είναι μαζί μας και θα παραμείνει μέρος του οπλοστασίου μας κατά του καρκίνου, τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια.

Ποιες είναι οι πιο ελπιδοφόρες τάσεις στην ογκολογία, θα δούμε σύντομα εμβόλια mRNA κατά του καρκίνου;

Το εμβόλιο mRNA είναι κληρονομιά της λοίμωξης Covid, όπως και η ικανότητά μας πλέον να παράγουμε εμβόλια με βάση το mRNA πολύ γρήγορα.

Με αυτή τη μέθοδο, στην περίπτωση του καρκίνου εξετάζουμε τη λεγόμενη εξατομικευμένη θεραπεία, και όχι κάποιο εμβόλιο για τον καρκίνο.

Μέσω αυτής της τεχνολογίας είμαστε σε θέση να πάρουμε ένα δείγμα από τον όγκο του ασθενούς, και να το στείλουμε στο εργαστήριο. Το εργαστήριο μπορεί να εξετάσει και να δει συγκεκριμένα πώς είναι αυτός ο όγκος, να γίνει η γενετική του αλληλουχία και στη συνέχεια να αναπτύξουμε μια πρωτεΐνη η οποία παρασκευάζεται χρησιμοποιώντας την τεχνολογία mRNA και η οποία μπορεί στη συνέχεια να χορηγηθεί στον ασθενή για να διεγείρει το ανοσοποιητικό του σύστημα.

Πρόκειται για μία εξατομικευμένη προσέγγιση που είναι πραγματικά συναρπαστική.

Υπάρχουν κλινικές μελέτες στην Ελλάδα για τόσο σύγχρονες θεραπείες;

Ναι, έχουμε δύο κλινικές δοκιμές σε εξέλιξη εδώ στην Ελλάδα, μία για το μελάνωμα και μία για τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Αυτή τη στιγμή τρέχουμε συνολικά 41 κλινικές δοκιμές στην ογκολογία.

Το όνομα της ένωσης που δοκιμάζουμε είναι V-940 και συνεργαζόμαστε με τους καλούς μας συναδέλφους και συνεργάτες της Moderna για την ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας.

Παράλληλα, κάνουμε μεγάλη έρευνα στον τομέα με τα συζεύγματα αντισώματα φάρμακων, και συνεργαζόμαστε με δύο εταίρους, την εταιρεία χημικών Keelan από την Κίνα και τη φαρμακευτική  Daiichi Sankyo από την Ιαπωνία.

Μέχρι στιγμής, στην ερευνητική μας φαρέτρα έχουμε τέσσερα από αυτά τα συζεύγματα αντισώματα φαρμάκων, τα οποία πιστεύουμε ότι είναι πραγματικά το μέλλον.

Ακόμη ένας τομέας που προκαλεί μεγάλο ενθουσιασμό, είναι αυτός που ονομάζεται αμφι-ειδικά αντισώματα BI. Πρόκειται για έξυπνα αντισώματα, των οποίων το ένα άκρο του αντισώματος κολλάει στον όγκο και το άλλο άκρο σε ένα λευκό αιμοσφαίριο και προσκαλεί τα λευκά να έρθουν και να επιτεθούν στον όγκο.

Επειδή οι νέες, καινοτόμες ογκολογικές θεραπείες είναι υψηλού κόστους, πώς θα μπορέσουν να ενσωματωθούν στα συστήματα υγείας και να προσφέρουν όφελος στους ασθενείς;

Νομίζω ότι αυτό είναι ένα πραγματικά κρίσιμο ερώτημα. Για εμάς, είναι επίσης πολύ σημαντικό να εργαζόμαστε σε επίπεδο πολιτικής, να συνεργαζόμαστε με τις εθνικές κυβερνήσεις και τους υπεύθυνους για τους προϋπολογισμούς της υγειονομικής περίθαλψης σε εθνικό επίπεδο.

Είναι σημαντικό να συζητάμε πώς μπορούμε να συνεργαστούμε με τις κυβερνήσεις για να προωθήσουμε αυτές τις καινοτομίες και να τις εφαρμόσουμε με τρόπο που να είναι διαχειρίσιμος και για το σύστημα υγείας.

Δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε μεμονωμένα. Πρέπει να εργαστούμε σε μεγάλο βαθμό στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής προσέγγισης και μας ενδιαφέρει πολύ η σχετικά νέα έννοια της ποιότητας της περίθαλψης.

Αυτό σημαίνει ότι δεν μας ενδιαφέρει απλώς το φάρμακο να βγει στην αγορά, αλλά να μπορεί και ο ασθενής να πάρει το φάρμακο και στη συνέχεια να ελπίζουμε ότι ο ασθενής θα έχει καλή έκβαση και εκεί τελειώνει το ενδιαφέρον μας.

Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η συνολική ποιότητα της περίθαλψης και η ολιστική εμπειρία του ασθενούς. Επομένως, θέλουμε να συμμετέχουμε και στις διαδικασίες που βρίσκονται πέρα από την ανάπτυξη του φαρμάκου.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης συζητήσαμε για το σχέδιό της για τον καρκίνο, ενώ τώρα εδώ στην Ελλάδα συζητάμε με την ελληνική κυβέρνηση για το ελληνικό σχέδιο για τον καρκίνο.

Μπορείτε δηλαδή να συνεργαστείτε με το υπουργείο Υγείας και να βοηθήσετε ώστε οι ασθενείς να αντιμετωπίζονται καλύτερα, νωρίτερα και να γίνεται παράλληλα εξοικονόμηση της δημόσιας δαπάνης;

Ναι, φυσικά και σας ευχαριστώ που το αναφέρατε αυτό. Όσο νωρίτερα αντιμετωπίζεται ο καρκίνος, όσο νωρίτερα είναι το στάδιο του καρκίνου που θα διαγνωστεί, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα.

Ως εκ τούτου έχουμε επενδύσει πολύ στη θεραπεία σε πρώιμο στάδιο και έχουμε δει κάποια επιτυχημένα δεδομένα στον καρκίνο του πνεύμονα, στο μελάνωμα και επίσης στον καρκίνο των νεφρών, όσον αφορά την έγκαιρη θεραπεία στον αντίκτυπο της επιβίωσης των ασθενών.

Εάν κάποιος αντιμετωπίσει τον καρκίνο σε πρώιμο στάδιο, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να έχει παρατεταμένη ύφεση και φυσικά μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης. Και αυτό είναι ό,τι καλύτερο για την κοινωνία, επειδή η θεραπεία σε πρώιμο στάδιο τείνει να έχει λιγότερα συμπτώματα και λιγότερη τοξικότητα.

Επίσης, αυτοί οι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους, να γίνουν παραγωγικοί και να συμμετάσχουν οικονομικά στην κοινωνία.

Έτσι, είναι καλό και για τους ασθενείς, αλλά είναι επίσης καλό συνολικά και για την κοινωνία και για τα δημοσιονομικά της χώρας.

Η ελληνική κυβέρνηση όμως δεν φαίνεται να επενδύει σε μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στον τομέα της υγείας…

Έχουμε ένα πρόβλημα με την ελληνική κυβέρνηση σε αυτό το πεδίο, επειδή όντως έχει βραχυπρόθεσμους στόχους.

Νομίζω ότι αυτό είναι ένα κακό σημείο για εμάς, αλλά εκτιμώ ότι ως εταιρεία το χειριζόμαστε, αλλά καταλαβαίνουμε επίσης ότι κάθε χώρα με δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, η οποία όμως έχει σχετικά σύντομο χρονικό ορίζοντα.

Στη Βρετανία, για παράδειγμα, έχουμε εκλογές κάθε τέσσερα ή πέντε χρόνια. Προσπαθούμε να συνεργαστούμε με την εκάστοτε κυβέρνηση και να εξηγήσουμε ότι παρόλο που μπορεί να σκέφτεστε μόλις για τα επόμενα 4 χρόνια, αν μπορείτε να δείξετε στους πολίτες σας που σας εκλέγουν ότι τους σκέφτεστε για τα επόμενα 15-20 χρόνια, τότε νομίζω ότι θα έχετε και καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα.

Υπήρξε πρόσφατα δημοσίευμα που ανέφερε ότι κάνετε έρευνα για τη θεραπεία του καρκίνου στο Διάστημα, τι ιδιαιτερότητα έχει αυτό;

Η διαστημική έρευνα νομίζω ότι είναι κάτι που είναι πολύ ενδιαφέρον, γιατί αν μπορούμε να αναπτύξουμε ή να παρασκευάσουμε φάρμακο στο Διάστημα, τότε θα έχουμε μια εντελώς διαφορετική κρυστάλλωση του φαρμάκου, που οφείλεται στη μηδενική βαρύτητα, δηλαδή είναι κάτι που δεν μπορούμε να κάνουμε στη Γη.

Έτσι, ο σκοπός όλης αυτής της διαστημικής έρευνας είναι να διαμορφώσουμε το βασικό φροντιστήριο στο Διάστημα και να δούμε αν θα καταλήξουμε σε ένα νέο κρυσταλλικό μοτίβο της δομής των φαρμάκων, που μπορεί να μας δώσει νέους τρόπους χορήγησής του.

Εκτιμώ ότι είναι κάτι πραγματικά καινοτόμο, του οποίου περιμένουμε τα αποτελέσματα. Είναι απλώς ένας ακόμη τρόπος για να είμαστε πραγματικά καινοτόμοι, κάτι στο οποίο είμαστε πολύ αφοσιωμένοι στην MSD.