Μύθος ότι η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης κάνει τα παιδιά υπερκινητικά

Μπορεί οι γονείς όταν βλέπουν τα παιδιά τους να χοροπηδάνε από καναπέ σε καναπέ να «κατηγορούν» για τη συμπεριφορά τους την κατανάλωση πολλής ζάχαρης, όμως ειδικοί ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει καμία αλήθεια σ’ αυτό.

«Είναι μύθος ότι η ζάχαρη προκαλεί υπερκινητικότητα στα παιδιά», λέει ο Mark Wolraich, ομότιμος καθηγητής στην αναπτυξιακή και συμπεριφορική Παιδιατρική στο Κέντρο Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου της Οκλαχόμα.

Ωστόσο, ο ίδιος αναγνωρίζει ότι «εξακολουθεί να παραμένει ισχυρή πεποίθηση ότι η ζάχαρη προκαλεί υπερκινητικότητα στα παιδιά. Μερικές φορές είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουμε τις εμπεδωμένες εντυπώσεις για το τι επηρεάζει τη συμπεριφορά τους».

Ο Wolraich διεξήγαγε μελέτες από τη δεκαετία του 1990, οι οποίες διαψεύδουν την άποψη ότι η ζάχαρη προκαλεί διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) στα παιδιά.

Μεταξύ των μελετών υπήρχαν μια διπλά τυφλή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή που διαπίστωσε ότι ούτε η ζάχαρη ούτε και η τεχνητή γλυκαντική ουσία ασπαρτάμη επηρέαζαν τη συμπεριφορά ή τη γνωσιακή λειτουργία των παιδιών.

Μάλιστα, οι γονείς τους νομίζουν ότι τα παιδιά είναι «ευαίσθητα στη ζάχαρη» και εκδηλώνουν ενέργεια, σε σύγκριση με εκείνα με «φυσιολογική» συμπεριφορά, ακόμη και όταν η πρόσληψη ζάχαρης υπερέβαινε τα καθιερωμένα διατροφικά επίπεδα.

Στο ίδιο πλαίσιο, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων δηλώνουν επίσης ότι η ζάχαρη δεν κάνει τα παιδιά υπερκινητικά, τονίζοντας ότι «οι μέχρι σήμερα μελέτες  δεν υποστηρίζουν τις ευρέως διαδεδομένες απόψεις ότι η ΔΕΠΥ προκαλείται από την κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας ζάχαρης, την παρακολούθηση υπερβολικής τηλεόρασης, τη γονική μέριμνα ή κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η φτώχεια ή μια άσχημη οικογενειακή κατάσταση».

Οι γονείς πιθανότατα συνεχίζουν να κάνουν αυτή τη συσχέτιση, επειδή τα παιδιά τείνουν να ενθουσιάζονται υπερβολικά κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων εκδηλώσεων (πάρτι γενεθλίων, για παράδειγμα), όταν το μενού περιέχει είδη με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, όπως παγωτά και τούρτα γενεθλίων.

Πώς δημιουργήθηκε ο μύθος με τη ζάχαρη και την υπερκινητικότητα

Ορισμένοι ειδικοί εντοπίζουν την προέλευση του μύθου κοντά στο 1973, όταν ο αλλεργιολόγος Benjamin Feingold συνέδεσε την υπερκινητικότητα των παιδιών με την πρόσληψη τεχνητών χρωστικών τροφίμων, πρόσθετων, συντηρητικών και σαλικυλικών, ουσίες που βρίσκονται σε φυτά και τρόφιμα και χρησιμοποιούνται επίσης σε πολλά φάρμακα, όπως η ασπιρίνη.

Παρόλο που η ζάχαρη δεν ήταν μεταξύ των διατροφικών ενόχων που επέκρινε ο Feingold, πολλοί γονείς έκαναν λανθασμένα τη σύνδεση, καθώς οι υψηλές ποσότητες ζάχαρης περιλαμβάνονται και σε τρόφιμα που περιέχουν χρωστικές ουσίες και άλλα πρόσθετα.

Τα τελευταία χρόνια, μελέτες έχουν συνδέσει διάφορες τεχνητές χρωστικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένης της «κόκκινης χρωστικής αρ. 3», με υπερκινητικότητα και άλλα προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά.

Μια μελέτη του 2021 από το Γραφείο Αξιολόγησης Κινδύνων Περιβαλλοντικής Υγείας της Καλιφόρνιας, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ορισμένα παιδιά που καταναλώνουν χρωστικές ουσίες τροφίμων, εμφανίζουν αυτές τις επιπτώσεις στην υγεία, αν και η ευαισθησία σε αυτές ποικίλλει μεταξύ των παιδιών.

Τι άλλο πρέπει να γνωρίζουμε για τη ζάχαρη και τα παιδιά

Παρόλο που η ζάχαρη αθωώθηκε σε αυτή τη μία περίπτωση, αυτό δεν σημαίνει ότι τα παιδιά μπορούν να την τρώνε ανεξέλεγκτα, προειδοποιούν οι ειδικοί.

«Η ζάχαρη δεν δικαιώνεται από άλλες δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία», λέει ο Donald Hensrud, αναπληρωτής καθηγητής διατροφής και προληπτικής ιατρικής στο Κολέγιο Ιατρικής της Mayo Clinic.

Παρέχει επιπλέον θερμίδες και αυξάνει το βάρος, συμβάλλοντας στην παχυσαρκία και πιθανώς σε μεταγενέστερες καρδιακές παθήσεις. Μπορεί να προκαλέσει τερηδόνα. Δεν έχει θρεπτικά συστατικά και εκτοπίζει άλλες τροφές που έχουν.

Ποιο είναι λοιπόν το τελικό μήνυμα προς τους γονείς; «Δεν δίνω στα παιδιά πολλή ζάχαρη», λέει ο Wolraich.

«Η ζάχαρη μπορεί να αποτελέσει αρνητικό παράγοντα σε μια ισορροπημένη διατροφή, επειδή η γεύση της είναι ελκυστική. Αλλά η ζάχαρη δεν έχει υψηλή θρεπτική αξία. Έτσι, η κατανάλωση πολλών ζαχαρούχων τροφίμων που είναι χαμηλά σε άλλα σημαντικά διατροφικά θρεπτικά συστατικά δεν είναι καλή ιδέα», καταλήγει ο ίδιος.