Mpox: Σε συναγερμό η Ευρώπη για το πρώτο κρούσμα – “Αναμένονται περισσότερα τις επόμενες ημέρες”

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια την έξαρση της ευλογιάς των πιθήκων (mpox) -μιας ιογενούς λοίμωξης που εξαπλώνεται μέσω στενής επαφής- ως παγκόσμια υγειονομική έκτακτη ανάγκη.

Την ανησυχία ήρθε να εντείνει και το πρώτο κρούσμα της πιο μολυσματικής παραλλαγής που εντοπίστηκε στην Ευρώπη και συγκεκριμένα, στη Σουηδία. Όπως ανακοίνωσε η υπηρεσία δημόσιας υγείας της Σουηδίας, το άτομο μολύνθηκε κατά τη διάρκεια παραμονής του σε μια περιοχή της Αφρικής όπου υπάρχει επί του παρόντος μια μεγάλη επιδημία του mpox Clade 1.

Ο ευρωπαϊκός κλάδος του ΠΟΥ προειδοποίησε ότι η Ευρώπη αναμένεται ότι θα έχει περισσότερα εισαγόμενα κρούσματα mpox μέσα στις «επόμενες ημέρες».

«Η επιβεβαίωση της mpox του υποτύπου Clade 1 στη Σουηδία αντανακλά σαφώς την αλληλοσύνδεση του κόσμου μας (…) Είναι πιθανό και άλλα εισαγόμενα κρούσματα του Clade 1 να καταγραφούν στην ευρωπαϊκή περιφέρεια στη διάρκεια των επόμενων ημερών και των επόμενων εβδομάδων», αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Πρακτικά, η “έκτακτη ανάγκη δημόσιας υγείας διεθνούς ενδιαφέροντος” είναι η ύψιστη μορφή συναγερμού του ΠΟΥ. Κηρύσσεται όταν οι ασθένειες εξαπλώνονται με νέους ή ασυνήθιστους τρόπους και στοχεύει στην κινητοποίηση της διεθνούς συνεργασίας και της χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση μιας έξαρσης. Η απόφαση του ΠΟΥ ακολούθησε την παρόμοια ανακήρυξη από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.

Γιατί η mpox δημιουργεί ξανά κατάσταση έκτακτης ανάγκης;

Πριν από δύο χρόνια, ο ΠΟΥ κήρυξε την ευλογιά των πιθήκων (mpox) ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης, όταν μια μορφή της ασθένειας άρχισε να εξαπλώνεται παγκοσμίως, κυρίως μεταξύ ανδρών που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες. Αυτή η έξαρση τέθηκε υπό έλεγχο μετά από αλλαγές στη συμπεριφορά, πρακτικές ασφαλούς σεξ και εμβολιασμούς, που βοήθησαν τα άτομα σε κίνδυνο να προστατευτούν σε πολλές χώρες.

Ωστόσο, η mpox αποτελεί εδώ και δεκαετίες πρόβλημα δημόσιας υγείας σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής. Το πρώτο ανθρώπινο κρούσμα καταγράφηκε στο Κονγκό το 1970, και έκτοτε έχουν σημειωθεί επανειλημμένες εξάρσεις.

Η τρέχουσα έξαρση -η χειρότερη που έχει καταγραφεί στο Κονγκό- έχει σημειώσει 27.000 κρούσματα και πάνω από 1.100 θανάτους από τον Ιανουάριο του 2023, κυρίως μεταξύ παιδιών. Η ασθένεια προκαλεί συμπτώματα παρόμοια με τη γρίπη και πυώδεις δερματικές βλάβες. Παρόλο που συνήθως είναι ήπια, μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.

Τα παιδιά, οι έγκυες και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως όσοι ζουν με HIV, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών.

Δύο στελέχη της mpox εξαπλώνονται τώρα στη χώρα: η ενδημική μορφή του ιού καθώς και μια νέα παράλλαξη. Αυτή η νέα μορφή του ιού έχει προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία επειδή φαίνεται να εξαπλώνεται γρήγορα και λίγα είναι γνωστά γι’ αυτήν.

Μεταδίδεται μέσω σεξουαλικής επαφής καθώς και άλλης στενής επαφής -όπως μεταξύ παιδιών σε καταυλισμούς εκτοπισμένων στην ανατολική Κονγκό- και έχει πλέον μετακινηθεί από την ανατολική Κονγκό στη Ρουάντα, την Ουγκάντα, το Μπουρούντι και την Κένυα.

Τα επόμενα βήματα

Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι οι δηλώσεις έκτακτης ανάγκης θα επιταχύνουν τις προσπάθειες να εξασφαλιστούν περισσότερα ιατρικά εργαλεία και χρηματοδότηση για το Κονγκό, ώστε οι αρχές εκεί να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την έξαρση. Απαιτείται καλύτερη επιτήρηση για να μελετηθεί ο ιός και να σταματήσει η εξάπλωσή του.

Όμως το 2022, μια έκκληση που είχε κάνει ο ΠΟΥ για 34 εκατ. δολάρια για την καταπολέμηση της mpox, δεν έτυχε ανταπόκρισης από τους δωρητές, και υπήρξε τεράστια ανισότητα στην πρόσβαση στα εμβόλια.

Οι αφρικανικές χώρες δεν είχαν πρόσβαση στις δύο δόσεις που χρησιμοποιήθηκαν στην παγκόσμια έξαρση, που παρασκευάστηκαν από τη Bavarian Nordic και την KM Biologics. Δύο χρόνια αργότερα, αυτή η κατάσταση παραμένει αμετάβλητη, αν και γίνονται προσπάθειες για να αλλάξει αυτό, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, που την Τετάρτη απηύθυνε έκκληση για δωρεές δόσεων από χώρες που διαθέτουν αποθέματα.

Σύμφωνα με το Reuters, τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων της Αφρικής ανέφεραν επίσης ότι έχουν ένα σχέδιο για την εξασφάλιση δόσεων, χωρίς να δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες, αλλά τα αποθέματα παραμένουν περιορισμένα.

Πρέπει να ανησυχούμε;

Η ευλογιά των πιθήκων (mpox) δημιουργεί σοβαρά προβλήματα υγείας που μπορούν ακόμη και να σκοτώσουν τις ευάλωτες ομάδες ανθρώπων -συμπεριλαμβανομένων των παιδιών- και μια μορφή της ίσως εξαπλώνεται με νέους τρόπους και σε νέες περιοχές της Αφρικής.

Ωστόσο, δεν είναι το ίδιο με την πανδημία του COVID-19. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι εξαπλώνεται εύκολα μέσω του αέρα, όπως ο COVID, και υπάρχουν διαθέσιμα εργαλεία που αποδεδειγμένα λειτουργούν για να σταματήσουν την εξάπλωση και να βοηθήσουν όσους διατρέχουν κίνδυνο.

Η πρόκληση τώρα, την οποία επισημαίνουν οι δηλώσεις έκτακτης ανάγκης, είναι να διασφαλιστεί ότι αυτά τα εργαλεία θα φτάσουν σε εκείνους που τα χρειάζονται περισσότερο, στο Κονγκό και τις γειτονικές χώρες.