Ποια τρόφιμα πρέπει να δίνονται και ποια όχι στους παιδικούς σταθμούς

Με νέα εγκύκλιο η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Υγείας θέτει περιορισμούς σε συγκεκριμένα τρόφιμα που δεν θα πρέπει να καταναλώνονται από τα παιδιά στου παιδικούς σταθμούς όλης της χώρας.

Στόχος του υπουργείου Υγείας είναι η μείωση της παχυσαρκίας στον παιδικό πληθυσμό, αλλά και η εκπαίδευση των παιδιών στην υγιεινή διατροφή.

Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα των τελευταίων ετών, η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας παγκοσμίως, με το 37,5% των παιδιών ηλικίας από 2 έως 14 ετών να έχει βάρος υψηλότερο του φυσιολογικού.

Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης σιδηροπενίας και σιδηροπενικής αναιμίας, μπορεί να αποτελέσει την αιτία πρώιμης εμμηναρχής στα κορίτσια, αλλά συνδέεται και με μυοσκελετικά και αναπνευστικά προβλήματα.

Επίσης, συνδέεται ισχυρά με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης, υψηλής χοληστερίνης, ινσουλινοαντίστασης και σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, που με τη σειρά τους αντανακλούν την πρώιμη εμφάνιση των κλινικών διαταραχών και επιπλοκών που συνήθως παραμένουν και εξακολουθούν να ασκούν την αρνητική τους επίδραση στην υγεία και κατά την ενηλικίωση.

Και «καθώς τα παιδιά προσχολικής ηλικίας περνούν μεγάλο μέρος της καθημερινότητας τους στις δομές προσχολικής αγωγής και καταναλώνουν σε αυτές τουλάχιστον 2 με 3 γεύματα ημερησίως, οι παιδικοί σταθμοί αποτελούν το ιδανικό περιβάλλον διαμόρφωσης υγιεινών συνηθειών και γι’ αυτό πρέπει να προάγουν την υγιεινή διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα και να ενισχύουν τις δεξιότητες των παιδιών προς την υιοθέτηση αυτών των συνηθειών», αναφέρει το υπουργείο Υγείας.

Ως εκ τούτου, εξέδωσε οδηγίες προς τους παιδικούς σταθμούς για τα τρόφιμα που θα πρέπει να περιλαμβάνονται, αλλά και αυτά που θα πρέπει να αποφεύγονται.

Οι επιλογές καθορίστηκαν με βάση τις σύγχρονες επιστημονικές παιδιατρικές και διατροφικές απόψεις για την υγιεινή διατροφή των παιδιών, τις εθνικές διατροφικές συστάσεις5 και το πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής.

Οι διατάξεις προβλέπου επίσης τα διαιτολόγια των σταθμών θα πρέπει να καταρτίζονται από τον παιδίατρο και τον διαιτολόγο-διατροφολόγο του σταθμού, ενώ συστήνεται κατά τη διαμόρφωση τους να λαμβάνονται υπόψη οι ενδεικτικές προτάσεις του υπουργείου Υγείας.

Σύμφωνα με αυτές, στους παιδικούς σταθμούς θα πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση επεξεργασμένων τροφίμων που περιέχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε πρόσθετα σάκχαρα, κορεσμένα και βιομηχανικώς παραγόμενα trans λιπαρά οξέα, αλάτι, συντηρητικές χρωστικές και τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, όπως:

• Σακχαρούχο/σοκολατούχο γάλα, επιδόρπια γιαουρτιού, ρυζόγαλο, κρέμες συσκευασμένες (φαρίν λακτέ, άνθος αραβοσίτου, σοκολάτας, καραμελέ)
• Γλυκίσματα όπως σοκολάτα, μπισκότα, τσουρέκι, τούρτα κ.λπ.
• Σύνθετα αρτοσκευάσματα (πίτσα, πεϊνιρλί, κρέπες, κρουασάν, κέικ, βουτήματα, τυρόπιτα, σπανακόπιτα, ζαμπονοτυρόπιτα, μυζηθρόπιτα, κρεατόπιτα)
• Αλείμματα σοκολάτας και αλείμματα ξηρών καρπών (ταχίνι, φυστικοβούτυρο) με υψηλή περιεκτικότητα σε πρόσθετα σάκχαρα
• Τηγανητά (πατάτες, κρέας, ψάρι, κροκέτες κα), μαργαρίνη και βούτυρο
• Αλμυρά σνακ (τσιπς, γαριδάκια κ.λπ.)
• Αλλαντικά και άλλα επεξεργασμένα κρέατα
• Αναψυκτικά και
• Χυμοί εμπορίου ή φρέσκοι χυμοί φρούτων

Όσον αφορά τους χυμούς φρούτων, θα πρέπει να υπάρχει διάκριση μεταξύ των φρέσκων φρούτων και του οφέλους για την υγεία που συνεπάγεται η κατανάλωσή τους, και των φρέσκων χυμών φρούτων που αποτελούν τρόφιμα πλούσια σε ελεύθερα σάκχαρα.

Συστήνεται οι σταθμοί να αποφεύγουν την χορήγηση φυσικών χυμών φρούτων και να προτιμούν τα φρέσκα φρούτα.

Εξάλλου, σύμφωνα με τις εθνικές διατροφικές συστάσεις, η κατανάλωση χυμού φρούτων (ακόμα και φυσικού) συνιστάται να μην ξεπερνά τα 120ml (μισό ποτήρι) ημερησίως (ισοδυναμεί με 1 μερίδα φρούτου).

Τέλος, επισημαίνεται ότι απαγορεύεται να δοθεί μέλι σε παιδιά κάτω του 1 έτους, λόγω του κινδύνου αλλαντίασης.

Οι διατροφικές συστάσεις για τα μικρά παιδιά

Δυστυχώς, σύμφωνα με στοιχεία πρόσφατων μελετών, στη χώρα μας σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, μόλις ένα μικρό ποσοστό των παιδιών συμμορφώνεται με τις συστάσεις για την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.

Σύμφωνα με τις εθνικές διατροφικές συστάσεις, τα παιδιά θα πρέπει να τρώνε καθημερινά ικανοποιητικές ποσότητες από τροφές που είναι πλούσιες σε διαιτητικές ίνες.

Η πρόσληψη διαιτητικών ινών συμβάλλει στην ανάπτυξη του μικροβιώματος του εντέρου, στη φυσιολογική λειτουργία και τελικά στην υγεία του εντέρου αλλά και στον επαρκή κορεσμό.

Για τα παιδιά από 1 έως 2 ετών συστήνεται η καθημερινή κατανάλωση 1 μερίδας φρούτων και 1 μερίδας λαχανικών και για τα παιδιά από 4 ετών συστήνεται η κατανάλωση 1 έως 2 μερίδων φρούτων και 1 έως 2 μερίδων λαχανικών.

Παράλληλα, συστήνεται η καθημερινή κατανάλωση δημητριακών (2 με 3 μερίδες για τα παιδιά έως 3 ετών και 4 με 5 μερίδες για τα παιδιά από 4 ετών) με προτίμηση σε δημητριακά ολικής άλεσης έναντι των επεξεργασμένων.

Αντίστοιχα, σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τα παιδιά ηλικίας από 2 έως 5 ετών θα πρέπει να καταναλώνουν καθημερινά τουλάχιστον 250 γραμμάρια φρούτων και λαχανικών και να προσλαμβάνουν τουλάχιστον 15 γραμμάρια φυτικών ινών ημερησίως.

Τι θα πρέπει να περιλαμβάνουν τα γεύματα στους παιδικούς σταθμούς

Ως εκ τούτου, τα γεύματα στους παιδικούς σταθμούς, σύμφωνα με την εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας θα πρέπει:

• Να παρέχουν σε καθημερινή βάση 1 μερίδα λαχανικών είτε ως ωμή σαλάτα (π.χ. ντομάτα, αγγούρι, λάχανο), είτε ως βραστά (π.χ. μπρόκολο) ή μαγειρεμένα λαχανικά (π.χ. φασολάκια, μπριάμ) προτιμώντας τα λαχανικά εποχής.

Καθώς τα βρέφη και τα νήπια έχουν έμφυτες προτιμήσεις για τις γλυκές και τις αλμυρές γεύσεις και απέχθεια για τις πικρές γεύσεις, οι φροντιστές τους θα πρέπει να επιδείξουν υπομονή και επιμονή ώστε μέσω της επαναλαμβανόμενης χορήγησης ποικιλίας λαχανικών από μικρή ηλικία να καλλιεργηθούν σε αυτές τις γεύσεις, και μακροπρόθεσμα να αυξήσουν την προτίμησή τους στα λαχανικά που αποτελούν μια από τις βασικές ομάδες τροφίμων της παραδοσιακής Μεσογειακής Διατροφής με πληθώρα ευεργετικών δράσεων για την υγεία τους.

Εξάλλου, ένα βρέφος ή μικρό παιδί μπορεί να χρειαστεί να λάβει μια νέα γεύση τουλάχιστον 8 έως 10 φορές πριν από την τελική αποδοχή της.

• Να παρέχουν σε καθημερινή βάση 1 μερίδα φρέσκων φρούτων, προτιμώντας τα φρούτα εποχής και αποφεύγοντας τη χορήγηση φυσικών χυμών φρούτων.
• Να παρέχουν σε καθημερινή βάση δημητριακά ολικής άλεσης (δημητριακά πρωϊνού, βρόμη, ζυμαρικά, ρύζι) και προϊόντα ολικής άλεσης (ψωμί, φρυγανιές), που περιέχουν υψηλές ποσότητες των ευεργετικών για την υγεία φυτικών ινών, έναντι των επεξεργασμένων-«λευκών» δημητριακών.