Πρωτεΐνη: Τα 7 σοβαρά προβλήματα υγείας από την υπερβολική κατανάλωση

Η πρωτεΐνη είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό, όχι μόνο για τους μυς, αλλά και για τα οστά, το δέρμα, τα μαλλιά και για κάθε άλλο ιστό του οργανισμού μας.

Γι’ αυτό και η κατανάλωσή της, είτε μέσω της ζωικής ή φυτικής τροφής, είτε με συμπληρώματα, είναι σημαντική για την υγεία μας.

Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι οι οποίο υπερκαταναλώνουν χωρίς όρια πρωτεΐνη και όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, αυτή είναι μία πολύ κακή συνήθεια.

Πιο συγκεκριμένα, επιστημονική ανάλυση που έγινε από ειδικούς του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, η οποία παρακολούθησε 130.000 άτομα για διάστημα έως και 32 ετών, διαπίστωσε ότι σε κάποιες περιπτώσεις, ο τύπος της πρωτεΐνης (το πρωτεϊνικό πακέτο) και όχι η ποσότητά της, είναι πιο πιθανό να κάνει τη διαφορά στην υγεία.

Για παράδειγμα, μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη που βασίζεται στο κόκκινο κρέας μπορεί να περιέχει υψηλά επίπεδα κορεσμένων λιπαρών, ενώ μια δίαιτα που βασίζεται σε σκόνες πρωτεΐνης και μπάρες πιθανότατα θα περιλαμβάνει πολλά επεξεργασμένα συστατικά.

Πιο συγκεκριμένα, οι ειδικοί αποκάλυψαν 7 σοβαρά προβλήματα υγείας που μπορεί να προκαλέσει η υπερβολική κατανάλωση πρωτεΐνης, ειδικά αν προέρχεται από κόκκινο κρέας και σκόνες.

Φλεγμονή

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ναβάρα στην Ισπανία ανέφεραν ότι ορισμένες ζωικές πηγές πρωτεΐνης θα μπορούσαν να προκαλέσουν υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής, από ό,τι θα μπορούσαν να προκαλέσουν φυτικές πρωτεΐνες που λαμβάνουμε από όσπρια, ξηρούς καρπούς και φασόλια.

Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι τα υπέρβαρα άτομα που ακολουθούσαν δίαιτα και λάμβαναν περισσότερη πρωτεΐνη από το κρέας, είχαν υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες που κατανάλωναν κυρίως ψάρια ή φυτικές πηγές πρωτεΐνης.

Ωστόσο, μια άλλη μελέτη σε 2.061 συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι η συνολική φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες αυξήθηκαν λιγότερο σε όσους είχαν την υψηλότερη πρόσληψη πρωτεΐνης από ό,τι σε όσους είχαν τη χαμηλότερη. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρωτεΐνη, που προέρχεται κυρίως από φυτικές πηγές, μπορεί να σχετίζεται με ευεργετικές αλλαγές στο φλεγμονώδες φορτίο σε γηράσκοντες πληθυσμούς.

Καρδιαγγειακά προβλήματα

Έρευνα που διεξήχθη στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ, διαπίστωσε ότι η τακτική κατανάλωση μικρών ποσοτήτων κόκκινου κρέατος, ιδίως επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος (π.χ. αλλαντικά), συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου, καθώς και με τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο.

Μια άλλη μελέτη του 2010 ανέλυσε δεδομένα σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες και τα αποτελέσματα της υγείας 84.136 γυναικών και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υψηλή πρόσληψη κόκκινου κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου (ΣΝ) και ότι ο κίνδυνος μπορεί να μειωθεί με την αλλαγή σε άλλες πηγές πρωτεΐνης.

Καρκίνος εντέρου και στομάχου

Για άλλη μια φορά, ο ένοχος δεν είναι ο όγκος, αλλά ο τύπος της πρωτεΐνης που καταναλώνεται, αναφέρουν ειδικοί.

Όπως εξηγεί η Thornton-Wood, εκπρόσωπος Τύπου της Βρετανικής Ομοσπονδίας Διατροφολόγων, «ο καρκίνος του εντέρου συνδέεται με την υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος και με την κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας επεξεργασμένου κρέατος».

Το 2015, ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος είναι καρκινογόνος και ότι η κατανάλωση κόκκινου κρέατος είναι «πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο».

Η Thornton-Woods προσθέτει ότι η κατανάλωση πρωτεϊνών εις βάρος άλλων θρεπτικών τροφίμων, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής αλέσεως, μπορεί επίσης να ενέχει κινδύνους.

«Ο βιόκοσμος του εντέρου σας θα είναι πιθανότατα λιγότερο ποικιλόμορφος. Και ξέρουμε ότι το να έχεις ένα καλό, υγιές, ποικιλόμορφο εντερικό βιόκοσμο είναι ευεργετικό όσον αφορά την πρόληψη του καρκίνου», λέει η ίδια.

Τα δεδομένα δείχνουν επίσης θετικές συσχετίσεις μεταξύ της κατανάλωσης επεξεργασμένου κρέατος και του καρκίνου του στομάχου. Δείχνουν επίσης τη σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και του καρκίνου του παγκρέατος, του προστάτη και του μαστού, εάν η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος γίνεται κατά την εφηβεία.

Νεφρική ανεπάρκεια

Όταν η πρωτεΐνη καταναλώνεται, διασπάται σε αμινοξέα τα οποία στη συνέχεια χρησιμοποιούνται για την οικοδόμηση και την αποκατάσταση των ιστών.

Αυτή η διαδικασία παράγει απόβλητα όπως ουρία και ασβέστιο στα ούρα, τα οποία πρέπει να φιλτραριστούν από το αίμα από τα νεφρά.

Αυτό μπορεί να επιβαρύνει τα νεφρά προκαλώντας μια σειρά προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένων πέτρας στα νεφρά και της νεφρικής ανεπάρκειας.

Μια ανασκόπηση του 2020 που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of the American Society of Nephrology, προειδοποίησε ότι οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες μπορούν να βλάψουν τη νεφρική λειτουργία και να προκαλέσουν μια σειρά από καταστάσεις που οδηγούν σε χρόνια νεφρική νόσο και μόνιμη νεφρική βλάβη σε άτομα τόσο με όσο και χωρίς προηγούμενα νεφρικά προβλήματα.

Η ποιότητα της διαιτητικής πρωτεΐνης μπορεί επίσης να διαδραματίσει κάποιο ρόλο. Η ζωική πρωτεΐνη έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο νεφρικής νόσου τελικού σταδίου σε αρκετές μελέτες παρατήρησης.

«Η κατανάλωση υπερβολικής πρωτεΐνης δυνητικά επιβαρύνει τα νεφρά σας, ιδίως αν έχετε κάποια νεφρική πάθηση. Και καθώς μεγαλώνετε, τα νεφρά σας είναι λιγότερο αποτελεσματικά», προσθέτει η Thornton-Wood.

Διαβήτης

Η κατανάλωση περισσότερου κόκκινου κρέατος μπορεί να σας θέσει σε υψηλότερο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2, ενώ η κατανάλωση ξηρών καρπών, οσπρίων και πουλερικών σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο.

Δυσκοιλιότητα

Η σχέση μεταξύ της δυσκοιλιότητας και της υπερβολικής κατανάλωσης πρωτεϊνών παραμένει ασαφής, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι οι δίαιτες όπου η πρωτεΐνη αντικαθιστά άλλα θρεπτικά συστατικά, ιδίως τις φυτικές ίνες και τους υδατάνθρακες, μπορεί να προκαλέσουν γαστρεντερικά προβλήματα.

Μια εργασία του 2024, για παράδειγμα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διαιτητική πρόσληψη πρωτεϊνών δεν σχετίζεται με τη συνοχή των κοπράνων ή τη δυσκοιλιότητα που καθορίζεται από τη συχνότητα, εκτός εάν υπάρχει σχετική χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων, η οποία μπορεί να επηρεάσει τη συνοχή των κοπράνων.

Φούσκωμα και διάρροια

Οι άνθρωποι που καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες πρωτεϊνικών σκονών, ροφημάτων και μπάρες, μπορεί να είναι επιρρεπείς σε φούσκωμα, μετεωρισμό και διάρροια.

Αυτά τα γαστρεντερικά συμπτώματα προκαλούνται γενικά από συστατικά των προϊόντων που ονομάζονται αλκοόλες ζάχαρης, γνωστές και ως πολυόλες. Αυτές οι γλυκαντικές ουσίες δεν απορροφώνται πλήρως στο λεπτό έντερο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πεπτικές διαταραχές όταν καταναλώνονται σε υπερβολική ποσότητα.

Η επικίνδυνη ζώνη των πρωτεϊνών: Πόση είναι η υπερβολική ποσότητα;

Δεν υπάρχει οριστική απάντηση και η επιβλαβής πρόσληψη πρωτεΐνης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τύπο της πρωτεΐνης που καταναλώνεται.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Δρ Howard LeWine, παθολόγο στο Νοσοκομείο Brigham and Women’s της Βοστώνης, για το μέσο υγιές άτομο που δεν είναι αθλητής ή bodybuilder, είναι καλύτερο να μην υπερβαίνει η συνολική πρόσληψη πρωτεΐνης τα 2 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους.