Τα ρούχα και τα τρικ που θα σε ζεστάνουν ανέξοδα

Το κύμα ψύχους που πλήττει τη χώρα μας από το απόγευμα της Κυριακής δημιουργεί επιπλέον προκλήσεις, δεδομένης και της ενεργειακής ακρίβειας, εν όψει των αλλαγών που έρχονται.

Τα καλά νέα είναι πως σύμφωνα με τους μετεωρολόγους τα έντονα φαινόμενα θα αρχίσουν να εξασθενούν βαθμιαία από την Τρίτη.

Ως είδος δεν είμαστε ιδιαίτεραο καλό στην αντιμετώπιση του κρύου

Όπως έχει εξηγήσει στο Wired ο François Haman, βιολόγος που ασχολείται σε ερευνητικό επίπεδο με όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ενέργειας «το ανθρώπινο σώμα είναι άθλιο στην αντιμετώπιση του κρύου, γιατί δεν έχουμε γούνα και τα άκρα μας καταλήγουν σε μακριά δάχτυλα. Για να ζεσταθούμε, πρέπει να μετακινηθεί το αίμα σε μεγάλη απόσταση.

Όταν κάνει πολύ κρύο, το σώμα ‘θυσιάζει’ τη ροή του αίματος, για να διατηρήσει τη θερμοκρασία στον πυρήνα (aka θερμοκρασία σώματος). Έχω κάνει μελέτες, στις οποίες άνθρωποι εκτέθηκαν σε 7 βαθμούς Κελσίου -που δεν είναι κάτι ακραίο. Λίγοι κατάφεραν να τους αντέξουν για 24 ώρες».

Όλοι όσοι πήραν μέρος φορούσαν τα πάντα, από ρούχα, μπότες, καπέλο, κάλτσες κλπ. «Και πάλι δεν άντεχαν». Γιατί; «Ενδεχομένως να υπάρχουν παράγοντες υγείας που οι φυσιολόγοι πρέπει να ανακαλύψουμε».

Πώς αντιδράει το σώμα στο κρύο

Οι έρευνες έχουν αποκαλύψει πως ο ανθρώπινος οργανισμός αντιδρά στο κρύο ως εξής: εμφανίζεται νέο λίπος, οι μύες αλλάζουν και το επίπεδο άνεσης αυξάνεται, όσο παρατείνεται η έκθεση μας. Ουδείς ωστόσο, γνωρίζει ακόαμ τι σημαίνουν όλα αυτά για την υγεία.

Μεταξύ αυτών που προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν οι επιστήμονες είναι πώς οι αλλαγές που προκαλούνται από το κρύο στους μύες και το λίπος, μπορούν να βοηθήσουν να γλιτώσουμε από μεταβολικές ασθένειες. Όπως είναι ο διαβήτης.

Σε συνθήκη χαλάρωσης (ξεκούρασης) το σώμα μας ‘βγάζει’ θερμότητα 100 watt. Τόσα ‘βγάζει’ μια κλασική λάμπα δωματίου και ένας ενισχυτής -τα ηχεία οικιακής χρήσης ‘βγάζουν’ έως 25. Από αυτά, χάνεται ένα μέρος στο περιβάλλον (από το δέρμα μας), οι ισορροπίες διαταράσσονται και το σώμα ‘απαντά’ με παραγγελία παραγωγής περισσότερης θερμότητας.

«Όταν συμβαίνει αυτό, η πρώτη παρόρμηση έχει να κάνει με τη συμπεριφορά και την αναζήτηση ζεστασιάς -σε φούρνο, κουβέρτα ή ένα ποτήρι ζεστό κακάο. Η δεύτερη παρόρμηση είναι η ανατριχίλα. Αρχίζουν να χτυπούν και τα δόντια μας και να έχουμε ρίγος «έχοντας χάσει ουσιαστικά, τον έλεγχο του σώματος μας».

Η ρίγη είναι η διαδικασία παραγωγής θερμότητας.

Πώς χάνει το σώμα μας τη θερμότητα του

α) Από τις περιοχές που δεν καλύπτουμε/προστατεύουμε με αυτά που φοράμε

β) Από την άμεση επαφή με κάτι πολύ κρύο (πχ νερό ή έδαφος)

γ) Από τον άνεμο (απομακρύνει τη θερμότητα του σώματος μας, παρασύροντας το λεπτό στρώμα θερμού αέρα στην επιφάνεια του δέρματος μας).

Το καταλαβαίνουμε όταν αρχίζουμε να τουρτουρίζουμε και να μην μπορούμε να μιλήσουμε κανονικά, η αναπνοή μας γίνεται αργή και ‘ρηχή’, ο παλμός μας πιο αδύναμος, δεν μπορούμε να συντονιστούμε, ‘πέφτει’ η ενέργεια μας (ενδεχομένως να μας πιάνει υπληνία), έχουμε σύγχυση ή απώλεια μνήμης και απώλεια συνείδησης.

Λόγο στις εξελίξεις «έχουν» η εξάντληση -όταν είμαστε κουρασμένοι, μειώνεται η ανοχή μας στο κρύο-, η ηλικία -όσο μεγαλύτεροι ή μικρότεροι είμαστε, τόσο πιο ευάλωτοι γινόμαστε-, τα ψυχικά προβλήματα και οι ασθένειες (ως προς την κατανόηση του κινδύνου ή του πώς πρέπει να ντυθούμε) και η χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών που κάνουν το σώμα μας να αισθάνεται πιο ζεστό μεν, αλλά προκαλούν διαστολή των αιμοφόρων αγγείων και έτσι χάνουμε θερμότητα από την επιφάνεια του δέρματος. Συν του ότι αν πιούμε αλκοόλ, δεν αποκρινόμαστε φυσικά στο ρίγος.

Η απειλή λέγεται «υποθερμία»

Τα όχι και τόσο καλά νέα είναι ότι έως τότε, θα πρέπει να προσέχουμε, ώστε να μην αποχαιρετήσουμε την κακοκαιρία με φθορές στον οργανισμό μας. Για να παραμείνουμε υγιείς, πρέπει να κάνουμε τα δέοντα για να διατηρήσουμε -οι ενήλικες- τη φυσιολογική θερμοκρασία του σώματός μας (στον πυρήνα του, όχι στα άκρα) μεταξύ 36.4 και των 36.6 βαθμών Κελσίου.

Σε περίπτωση που η θερμοκρασία μας πέσει κάτω των 35 βαθμών -κάτι που είναι πολύ πιο εύκολο από ό,τι φαίνεται-, έχουμε υποθερμία. Κατά το Mayo Clinic, πρόκειται για επείγουσα ιατρική κατάσταση, καθώς δεν μπορούν να λειτουργήσουν κανονικά η καρδιά, το νευρικό σύστημα και άλλα όργανα -που θα έλεγες πως είναι ζωτικής σημασίας. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη ανεπάρκεια της καρδιάς και του αναπνευστικού συστήματος και φυσικά στο θάνατο.

Η υποθερμία μπορεί να σε κάνει ευάλωτο και σε άλλα θέματα υγείας που σχετίζονται με το κρύο, όπως τα κρυοπαγήματα (κατάψυξη των ιστών του σώματος) και η γάγγραινα (αποσύνθεση και ‘θάνατος’ του ιστού, ως αποτέλεσμα της διακοπής στη ροή του αίματος).

Πώς μπορούμε να προστατευτούμε από το κρύο

Τα ανθρώπινα σώματα παράγουν με φυσικό τρόπο, θερμότητα, με τους νεαρότερους σε ηλικία ανθρώπους να τη ‘χάνουν’ πιο γρήγορα, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί.  Ένα καπέλο ή ένας σκούφος θα σας βοηθήσει, προκειμένου να μη χάνετε αυτήν τη θερμότητα από το κεφάλι -και τα γάντια να μη τη χάσετε από τα χέρια. Θα βοηθήσει να βρείτε έναν τρόπο να κρατήσετε ζεστά τα πόδια σας (πχ χοντρές κάλτσες και χοντρά, αδιάβροχα, με μη ολισθηρό πάτο, παπούτσια).

Η διατήρηση της θερμοκρασίας στην περιοχή του θώρακα έχει μεγάλη σημασία, καθώς μειώνει τον κίνδυνο υποθερμίας διασφαλίζοντας παράλληλα τη ροή θερμού αίματος προς τα άκρα. Το ιδανικό ντύσιμο εξαρτάται από το βαθμό της φυσικής δραστηριότητας κατά την έκθεσή στο κρύο, αλλά και τη διάρκεια της έκθεσης σε αυτό.

Ένας άλλος τρόπος για να μεγιστοποιήσουμε τη θερμότητα του σώματός μας, είναι να σταυρώσουμε τα χέρια μας στο στέρνο, ‘κλείνοντας’ τις παλάμες μας στις μασχάλες μας.

Επίσης, με κίνηση μπορούμε να αυξήσουμε τη θερμοκρασία των μυών, που θα αυξήσει εκείνην στο κέντρο του σώματος. Οπότε συνιστώνται και οι μικρές ασκήσεις, στο σημείο που δεν ιδρώνουμε -όταν είμαστε σε εξωτερικό χώρο. Τα ρούχα που ακουμπούν στο δέρμα πρέπει να είναι υδατοαπωθητικά με σκοπό να μην επιτρέπουν συσσώρευση του ιδρώτα και μείωση της θερμοκρασίας του σώματος.

Τα πολλαπλά επίπεδα στα ρούχα σας (φανελάκι, πουκάμισο, μάλλινο, τζάκετ, παλτό) είναι ένας ακόμα τρόπος να αυξήσετε τη θερμοκρασία του σώματος και να την ‘παγιδεύσετε’ πιο κοντά στο σώμα σας.

Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν επίσης ότι τα βαμβακερά πρέπει να αποφεύγονται κατά τον ψυχρό καιρό, ιδιαίτερα αν ιδρώνουμε αρκετά ή αν υπάρχει κίνδυνος να βραχούμε.

Η τελευταία στιβάδα ρούχων πρέπει να περιλαμβάνει οπωσδήποτε ένα αντιανεμικό μπουφάν. Το τελευταίο προστατεύει τον οργανισμό από τις ισχυρές ριπές ψυχρού αέρα, οι οποίες μπορεί να απομακρύνουν τη θερμότητα από το σώμα μας. Όταν βρέχει, την ίδια δουλειά κάνει ένα αδιάβροχο.

Η ‘αναπνοή βάζου’ συμβάλει επίσης, στην αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, όπως επιβεβαίωσε και μελέτη του Harvard. Καθίστε με τρόπο ώστε να είναι η σπονδυλική στήλη σε όρθια μέση, κλείστε τα μάτια, πάρτε εισπνοή, κρατήστε τη για λίγα δευτερόλεπτα (από 5 έως 15) και θα νιώσετε σύσπαση στους κοιλιακούς και την πύελο (με την κοιλιά να είναι σαν βάζο -εξ ου και το όνομα). Μετά απελευθερώστε.

Επαναλάβετε δέκα φορές. Αυτή η τεχνική χρειάζεται λίγη εξάσκηση, αλλά έχει εγγυημένα αποτελέσματα, ως προς την αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος -με τη χρήση του μυαλού και της ανάσας.

Ένας άλλος τρόπος για να κάνετε δουλίτσα είναι να μείνετε κοντά -να τους πιάνετε αν τεντώσετε τα χέρια σας- σε άλλους ανθρώπους (και να μοιραστείτε τη θερμότητα σας).

Δεν είναι μέρες για να κάνετε δίαιτα

Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και υδατάνθρακες θα σας δώσουν ενέργεια και θα σας βοηθήσουν να ζεσταθείτε. Προτιμήστε ξηρούς καρπούς, αβοκάντο, βραστά αυγά, ελιές, σοκολάτα και ζαχαρωτά και θα θυμάστε πως δεν ζείτε συνθήκη που επιτρέπει να παραμείνει η υγιεινή διατροφή στο Νο1 των προτεραιοτήτων σας.

Το σώμα σας χρειάζεται καύσιμο να ‘κάψει’, ώστε να αυξηθεί η θερμοκρασία στο σώμα, όταν έχει κρύο. Αν τώρα, δεν θέλετε να κάνετε την υπέρβαση, έχετε υπ’ όψιν σας ότι η πρωτεΐνη και οι τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες (ψητές γλυκοπατάτες, κουνουπίδι) χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αφομοιωθούν και αυτό είναι κάτι που σας βοηθά να νιώθετε ζεστοί έως ότου χωνέψετε. Οι υδατάνθρακες δεν βοηθούν ως προς αυτό -αφού τους χωνεύουμε εύκολα.

Σε κάθε περίπτωση, το σώμα μας χρειάζεται ένα ‘στρώμα’ σωματικού λίπους που προέρχεται από λίπη και πρωτεΐνες. Δεδομένο είναι και ότι στις χαμηλές θερμοκρασίες το σώμα μας χρειάζεται περισσότερες θερμίδες -για αυτό νιώθετε πως πεινάτε πιο τακτικά. Η λύση σε αυτό το πρόβλημα είναι τροφές με πολλές θερμίδες. Λυπάμαι, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα.