Τι είναι η Χειμερινή Κατάθλιψη και πώς αντιμετωπίζεται

Με την αλλαγή της ώρας, την έλευση του χειμώνα και τις λιγότερες ώρες ήλιου, τα άτομα που είναι επιρρεπή στην εποχική κατάθλιψη αρχίζουν να νιώθουν τη διαφορά στο σώμα και τον εγκέφαλό τους.

«Είναι ένα συναίσθημα πανικού, φόβου, άγχους και αγωνίας μαζί», αναφέρει στο AP η 63χρονη Germaine Pataki από τον Καναδά. Ανήκει στα εκατομμύρια ανθρώπων που υπολογίζεται ότι πάσχουν από Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή (Seasonal Affective Disorder – SAD). Για να διαχειριστεί τις επιπτώσεις που έχει στην καθημερινότητα της η εποχική κατάθλιψη κάνει γιόγκα, περπατάει και λαμβάνει αντικαταθλιπτικά φαρμάκα, ενώ συμμετέχει και σε μια ομάδα στο Facebook για άτομα με SAD.

«Προσπαθώ να επικεντρώνομαι στο να βοηθώ άλλους να το αντιμετωπίσουν», σημειώνει η ίδια. «Αυτό μου δίνει νόημα».

Τα άτομα με SAD συνήθως εμφανίζουν επεισόδια κατάθλιψης που ξεκινούν το φθινόπωρο και υποχωρούν την άνοιξη ή το καλοκαίρι. Η επιστροφή στη χειμερινή ώρα, μπορεί να ενεργοποιήσει τα συμπτώματα. Οι ειδικοί αναγνωρίζουν και μια ηπιότερη μορφή, γνωστή ως υποσυμπτωματική SAD, ενώ υπάρχει και καλοκαιρινή εκδοχή της εποχικής κατάθλιψης, αν και είναι λιγότερο μελετημένη.

Το 1984, μια ομάδα με επικεφαλής τον Δρ. Norman Rosenthal, τότε ερευνητή στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ, περιέγραψε για πρώτη φορά το SAD και εισήγαγε τον όρο. «Πιστεύω ότι το ακρωνύμιο έχει επικρατήσει επειδή είναι εύκολο να το θυμάσαι», είχε πει ο Rosenthal.

Τι προκαλεί την εποχική συναισθηματική διαταραχή;

Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει πώς εξειδικευμένα κύτταρα στα μάτια μας μετατρέπουν το μπλε φως του φάσματος σε νευρικά σήματα που επηρεάζουν τη διάθεση και την εγρήγορση.

Το ηλιακό φως περιέχει άφθονο μπλε φως, και όταν τα κύτταρα το απορροφούν, ενεργοποιούνται τα κέντρα εγρήγορσης του εγκεφάλου μας, κάνοντάς μας να νιώθουμε πιο ξύπνιοι και ίσως ακόμα και πιο χαρούμενοι.

Η ερευνήτρια Kathryn Roecklein από το Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ εξέτασε άτομα με και χωρίς εποχική συναισθηματική διαταραχή (SAD) για να δει πώς αντιδρούν τα μάτια τους στο μπλε φως. Τα άτομα με SAD ήταν λιγότερο ευαίσθητα στο μπλε φως σε σύγκριση με τους άλλους, ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες, κάτι που υποδηλώνει μια πιθανή αιτία για την χειμερινή κατάθλιψη.

«Τον χειμώνα, όταν μειώνονται τα επίπεδα φωτός, η συνδυασμένη μείωση της ευαισθησίας μπορεί να είναι πολύ χαμηλή για υγιή λειτουργία, οδηγώντας σε κατάθλιψη», εξηγεί η Roecklein.

Η 50χρονη Miriam Cherry από το Larchmont της Νέας Υόρκης λέει στο AP ότι πέρασε το καλοκαίρι προγραμματίζοντας πώς θα αντιμετωπίσει τη χειμερινή της κατάθλιψη. «Είναι σαν ρολόι», λέει η Cherry. «Το φως του ήλιου είναι λίγο, η μέρα τελειώνει στις 4:45, και ξαφνικά η διάθεσή μου γίνεται άθλια».

Μπορεί να βοηθήσει η φωτοθεραπεία;

Πολλοί άνθρωποι με εποχική συναισθηματική διαταραχή (SAD) ανταποκρίνονται στη φωτοθεραπεία, αναφέρει ο Δρ. Paul Desan από την Κλινική Έρευνας Χειμερινής Κατάθλιψης του Πανεπιστημίου Yale.

«Το πρώτο πράγμα που πρέπει να δοκιμάσετε είναι το φως», λέει ο Desan. «Όταν εκθέτουμε τους ασθενείς σε έντονο φως για περίπου μισή ώρα κάθε πρωί, οι περισσότεροι βλέπουν σημαντική βελτίωση, χωρίς καν να χρειαστούν φάρμακα».

Η θεραπεία αυτή περιλαμβάνει συσκευές που εκπέμπουν φως περίπου 20 φορές πιο έντονο από το συνηθισμένο εσωτερικό φως. Η έρευνα προτείνει χρήση φωτός περίπου 10.000 lux (μονάδα μέτρησης της φωτεινότητας) για 30 λεπτά κάθε πρωί. Σύμφωνα με τον Desan, αυτό μπορεί να βοηθήσει όχι μόνο τα άτομα με SAD αλλά και εκείνους που βιώνουν πιο ήπια χειμερινή κατάθλιψη.

Οι ειδικές λάμπες κοστίζουν από 70 έως 400 δολάρια, ωστόσο, μερικά προϊόντα που διαφημίζονται για το SAD είναι πολύ αδύναμα για να έχουν ουσιαστική επίδραση, επισημαίνει ο Desan.

Τι άλλοι τρόποι αντιμετώπισης υπάρχουν;

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα αποτελούν μία από τις πρώτες επιλογές για τη θεραπεία της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής, μαζί με τη φωτοθεραπεία. Οι γιατροί συνιστούν επίσης σταθερό πρόγραμμα ύπνου και περπάτημα σε εξωτερικούς χώρους, ακόμα και όταν έχει συννεφιά.

Μία μορφή θεραπείας μέσω συζήτησης — η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) — έχει αποδειχθεί ότι έχει πιο μακροχρόνια αποτελέσματα, σύμφωνα με την ερευνήτρια Kelly Rohan από το Πανεπιστήμιο του Βερμόντ.

Η CBT περιλαμβάνει τη συζήτηση με έναν θεραπευτή για τον εντοπισμό και την τροποποίηση αρνητικών σκέψεων.

«Μια συνηθισμένη σκέψη είναι “μισώ τον χειμώνα”», εξηγεί η Rohan. Προτείνει να την αντικαταστήσουμε με κάτι πιο ουδέτερο, όπως «προτιμώ το καλοκαίρι από τον χειμώνα». «Είναι μια αληθινή δήλωση, αλλά έχει πιο ουδέτερο αντίκτυπο στη διάθεση», αναφέρει.

Η συνεργασία με έναν θεραπευτή μπορεί επίσης να βοηθήσει τους ανθρώπους να κάνουν μικρά βήματα για να ανακτήσουν το ενδιαφέρον τους για δραστηριότητες, υποδεικνύει η Rohan. Δοκιμάστε να προγραμματίσετε απλές, ευχάριστες δραστηριότητες, όπως μια συνάντηση για καφέ με έναν φίλο, ώστε να ξεφύγετε από τη “χειμερία νάρκη”.

Η 69χρονη Elizabeth Wescott από το Φόλσομ της Καλιφόρνια πιστεύει ότι οι εναλλασσόμενες θερμοκρασίες στο ντους τη βοηθούν. Πρόκειται για μια θεραπεία νερού που προέρχεται από την αθλητιατρική, όπου το ζεστό και το κρύο νερό εναλλάσσονται κατά τη διάρκεια του ντους. Επιπλέον, χρησιμοποιεί λάμπα φωτοθεραπείας και λαμβάνει αντικαταθλιπτική αγωγή.

«Πάντα ψάχνω για νέα εργαλεία», δηλώνει η Wescott.

Η Cherry από τη Νέα Υόρκη αφιερώνει μια γωνιά του κήπου της στα  λουλούδια που ανθίζουν από τον Φεβρουάριο. «Αυτό θα είναι ένα σημάδι για μένα ότι δεν θα κρατήσει για πάντα», λέει η Cherry. «Τα πράγματα θα βελτιωθούν και η άνοιξη πλησιάζει».