Το γλυκαντικό που ενοχοποιείται για κίνδυνο καρδιοπάθειας και διαβήτη

Έξι τεχνητά γλυκαντικά έχουν εγκριθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ για χρήση σε τρόφιμα (ασπαρτάμη, σακχαρίνη, ακεσουλφάμη κάλιο, σουκραλόζη, νεοτάμη και αντβαντάμη).

Εκτός από τη χρήση τους σε γλυκά τρόφιμα και ποτά, βρίσκονται σε πολλά αλμυρά προϊόντα, όπως έτοιμα γεύματα, κέτσαπ και σάλτσες, ακόμη και σε ψωμί.

Ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα γλυκαντικά είναι η ασπαρτάμη, η οποία είναι 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, οπότε, αν και περιέχει θερμίδες, απαιτούνται πολύ λιγότερες για να δώσει το ίδιο επίπεδο γλυκύτητας.

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα τεχνητά γλυκαντικά ενδέχεται να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, ιδίως αν καταναλώνονται συχνά.

Κι αυτό διότι έχουν συσχετιστεί με διάφορες παθήσεις, αφού φέρονται να επηρεάζουν τη λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος, προκαλούν πονοκεφάλους και αλλοίωση της γεύσης και αυξάνουν τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακής νόσου.

Μια νέα μελέτη που διερεύνησε την επίδραση της ασπαρτάμης σε ποντίκια παρείχε περαιτέρω στοιχεία ότι μπορεί να συμβάλει στον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να το κάνει αυτό.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι η ασπαρτάμη προκάλεσε αιχμές στην έκκριση ινσουλίνης -της ορμόνης που ελέγχει τη γλυκόζη του αίματος- οδηγώντας στη συσσώρευση αθηρωματικών πλακών, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν καρδιαγγεικά προβλήματα, από έμφραγμα μέχρι εγκεφαλικό. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση Cell Metabolism.

«Αυτή η μελέτη παρέχει αδιάσειστα στοιχεία που συνδέουν την κατανάλωση ασπαρτάμης με αυξημένο κίνδυνο αθηροσκλήρωσης μέσω μιας φλεγμονώδους οδού που μεσολαβείται από την ινσουλίνη. Τα ευρήματα είναι σημαντικά, καθώς προσφέρουν μια εξήγηση στον μηχανισμό για προηγούμενες επιδημιολογικές μελέτες που παρατήρησαν υψηλότερα ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων σε άτομα που καταναλώνουν τεχνητά γλυκαντικά», αναφέρει ο Christopher Yi, MD, Αγγειοχειρουργός στο Memorial Care Orange Coast Medical Center στο Fountain Valley της Καλιφόρνιας, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Τρία κουτάκια αναψυκτικού διαίτης την ημέρα

Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ερευνητές σίτιζαν αρσενικά και θηλυκά ποντίκια με τροφή που περιείχε 0,15% ασπαρτάμη καθημερινά επί 12 εβδομάδες.

Η ποσότητα αυτή είναι η ίδια που καταναλώνει κάποιος που πίνει τρία κουτάκια (ή περίπου 1 λίτρο) αναψυκτικού διαίτης την ημέρα.

Στη συνέχεια, συνέκριναν αυτά τα ποντίκια με μια ομάδα που τρέφονταν με διατροφή χωρίς ασπαρτάμη και μια ομάδα που τρέφονταν με μια διατροφή που περιείχε 15% ζάχαρη.

Καθόλη τη διάρκεια της μελέτης, μετρούσαν συνεχώς τα επίπεδα ινσουλίνης των ποντικών.

Επίσης, αξιολόγησαν την υγεία των αιμοφόρων αγγείων τους στις 4, 8 και 12 εβδομάδες.

Αιχμές έκκρισης ινσουλίνης μετά την κατανάλωση ασπαρτάμης

Μέσα σε 30 λεπτά από την κατανάλωση ασπαρτάμης, τα επίπεδα ινσουλίνης των ποντικών αυξήθηκαν σημαντικά.

Οι ερευνητές σημείωσαν ότι αυτό δεν αποτελούσε έκπληξη, δεδομένου ότι υπάρχουν υποδοχείς που ανιχνεύουν τη γλυκύτητα και επενδύουν το στόμα, το έντερο και άλλους ιστούς τόσο των ποντικιών όσο και των ανθρώπων.

Αυτοί οι υποδοχείς βοηθούν στην καθοδήγηση για έκκριση ινσουλίνης μετά την κατανάλωση ζάχαρης.

Η ασπαρτάμη, που είναι 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, φάνηκε να ξεγελά τους υποδοχείς και να προκαλεί πολύ μεγαλύτερη απελευθέρωση ινσουλίνης.

Επίσης, δεν ήταν μόνο αμέσως μετά την κατανάλωση ασπαρτάμης που αυξάνονταν τα επίπεδα ινσουλίνης.

Τα ποντίκια που έκαναν δίαιτα με ασπαρτάμη είχαν επίμονα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης, γεγονός που υποδηλώνει ότι η μακροχρόνια κατανάλωση αυτού του τεχνητού γλυκαντικού μπορεί να οδηγήσει σε αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.

«Η έρευνα αυτή προσθέτει δεδομένα στις αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με τις μεταβολικές επιπτώσεις των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών. Ενώ συχνά προωθούνται στην αγορά ως μια πιο υγιεινή εναλλακτική λύση στη ζάχαρη, ο αντίκτυπός τους στη δυναμική της ινσουλίνης και στη φλεγμονή υποδηλώνει το αντίθετο», δηλώνει ο Christopher Yi.

Βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία από τις αιχμές ινσουλίνης

Η ινσουλίνη δρα σε πολλούς διαφορετικούς τύπους κυττάρων στο σώμα, συμπεριλαμβανομένων των μυϊκών κυττάρων, του λιπώδους ιστού, του ήπατος, του εγκεφάλου και των ενδοθηλιακών κυττάρων που επενδύουν τα αιμοφόρα αγγεία.

Οι έρευνες αναφέρουν ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργία αυτών των ενδοθηλιακών κυττάρων και η μελέτη αυτή δίνει περαιτέρω στοιχεία για την υποστήριξη αυτών των ευρημάτων, σύμφωνα με τον Yi.

«Πρόκειται για ακόμα μία μελέτη η οποία υποστηρίζει την υπόθεση ότι τα τεχνητά γλυκαντικά, ιδίως η ασπαρτάμη, μπορεί να συμβάλλουν στην αύξηση κίνδυνου καρδιαγγειακής νόσου και διαβήτη τύπου 2. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η ασπαρτάμη προκαλεί αιχμές ινσουλίνης μέσω παρασυμπαθητικής ενεργοποίησης, οδηγώντας σε χρόνια υπερινσουλιναιμία. Αυτό, με τη σειρά του, ρυθμίζει το CX3CL1, ένα ανοσοποιητικό σήμα που προσελκύει φλεγμονώδη κύτταρα, επιδεινώνοντας τον σχηματισμό αρτηριακής πλάκας».

Μετά από 4 εβδομάδες διατροφής με ασπαρτάμη, τα ποντίκια άρχισαν να αναπτύσσουν αθηρωματικές πλάκες στις αρτηρίες τους, οι οποίες αυξήθηκαν μέχρι το σημείο των 8 και 12 εβδομάδων.

Στα ποντίκια που τρέφονταν με σακχαρόζη, οι πλάκες δεν αναπτύχθηκαν μέχρι το σημείο των 12 εβδομάδων, αν και τα ποντίκια αυτά είχαν πάρει βάρος και λίπος.

Ο επικεφαλής συγγραφέας Yihai Cao, ο οποίος μελετά χρόνιες ασθένειες που σχετίζονται με διαταραχές των αιμοφόρων αγγείων στο Ινστιτούτο Karolinska στη Σουηδία, δήλωσε ότι η ανακάλυψη του CX3CL1 ήταν απροσδόκητη και μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών φαρμάκων.

«Επειδή η CX3CL1 είναι διαμεμβρανική πρωτεΐνη, θα κλειδώσει στα ενδοθηλιακά κύτταρα που επενδύουν το εσωτερικό στρώμα των αιμοφόρων αγγείων. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να παγιδεύσει τα κινούμενα φλεγμονώδη κύτταρα στο αίμα».

Την ίδια στιγμή, ο Yi εξήγησε τον λόγο που η αντικατάσταση της ζάχαρης με τεχνητά γλυκαντικά μπορεί να μην μειώνει τον κίνδυνο μεταβολικών διαταραχών.

«Αυτός ο μηχανισμός θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι πότες αναψυκτικών διαίτης, παρά την αποφυγή της ζάχαρης, εξακολουθούν να εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για μεταβολικά νοσήματα. Η χρόνια αύξηση της ινσουλίνης είναι ένας γνωστός παράγοντας κινδύνου για την αντίσταση στην ινσουλίνη και τον διαβήτη τύπου 2, και η φλεγμονώδης αντίδραση που προκαλείται από το CX3CL1 μπορεί να συμβάλει στη μακροπρόθεσμη καρδιαγγειακή βλάβη».

Ο περιορισμός της πρόσληψης ασπαρτάμης μπορεί να ωφελήσει την υγεία

Ο δρ. Cao αναφέρει σε δελτίο Τύπου ότι ο ίδιος και η ομάδα του σχεδιάζουν να επαληθεύσουν τα ευρήματά τους σε ανθρώπους και τόνισε τη σημασία της γνώσης των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών, καθώς βρίσκονται σε τόσα πολλά τρόφιμα και ποτά.

«Η μελέτη υποδηλώνει ότι τα τεχνητά γλυκαντικά δεν είναι μεταβολικά αδρανή και μπορούν να έχουν βαθιές επιδράσεις στη ρύθμιση της ινσουλίνης και στη φλεγμονή. Έως ότου περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους επιβεβαιώσουν αυτά τα ευρήματα, η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης προσέγγισης -προτιμώντας τα τρόφιμα ολικής αλέσεως και ελαχιστοποιώντας τα τεχνητά πρόσθετα- φαίνεται συνετή», συμβουλεύει ο δρ. Cao.