Τροφική αλλεργία, δυσανεξία η ευαισθησία; Πώς να τις ξεχωρίσετε
Η «αλλεργική» αντίδραση από την κατανάλωση κάποιου φαγητού μπορεί να αποδίδεται σε δυσανεξία ή ευαισθησία σ’ αυτό.
- 06 Φεβρουαρίου 2020 09:43
Όλοι γνωρίζουμε ένα άτομο από το περιβάλλον μας το οποίο παρουσίασε δυσάρεστα συμπτώματα όπως φτέρνισμα, συριγμό, εξάνθημα, θόλωση της σκέψης, αρθραλγία, ναυτία, μετεωρισμό ή διάρροια, κατά την κατανάλωση φαγητού.
Αρκετοί άνθρωποι αποδίδουν τα παραπάνω συμπτώματα σε αλλεργίες. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντοτε αληθές καθώς σε αρκετές περιπτώσεις το πραγματικό αίτιο είναι μία δυσανεξία ή μία ευαισθησία σε κάποιο συγκεκριμένο τρόφιμο ή ουσία.
Όπως σημειώνει σε άρθρο του ο κ. Αντώνιος Δημητρακόπουλος MD, PHD, Ειδικός Σύμβουλος Παθολόγος Αιγινήτειου Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, βασισμένο σε βιβλιογραφία του Harvard Health, o διαχωρισμός ανάμεσα στα 3 παραπάνω είναι σημαντικός γιατί σχετίζεται με τη σοβαρότητα της αντίδρασης μετά την κατανάλωση κάθε τροφίμου, η οποία μπορεί να είναι από απλώς ενοχλητική μέχρι απειλητική για τη ζωή.
Δυσανεξία
Ο όρος δυσανεξία αναφέρεται κυρίως στην ανικανότητα του οργανισμού να επεξεργαστεί ή να μεταβολίσει συγκεκριμένα τρόφιμα. Η συχνότερη αντίδραση τέτοιου τύπου είναι η δυσανεξία στη λακτόζη. Με την ηλικία, η ικανότητα του οργανισμού να επεξεργάζεται τα γαλακτοκομικά φθίνει. Αυτό συμβαίνει γιατί το έντερο παράγει μειωμένες ποσότητες λακτάσης, του ενζύμου που επεξεργάζεται τη λακτόζη, ένα είδος σακχάρου που βρίσκεται στο γάλα και τα προϊόντα του. Ως αποτέλεσμα, η ποσότητα της λακτόζης που παραμένει στο γαστρεντερικό σωλήνα αυξάνεται, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει μετεωρισμό, φλεγμονή και διάρροια.
Έρευνες έχουν δείξει ότι μόλις το 35% των ανθρώπων μπορούν να μεταβολίσουν κανονικά τη λακτόζη μετά την ηλικία των 7-8 ετών. Η δυσανεξία στη λακτόζη δεν είναι σοβαρή νόσος, ωστόσο μπορεί να γίνει αρκετά ενοχλητική. Η αποφυγή των γαλακτοκομικών προϊόντων αποτελεί ίσως την πιο αποτελεσματική μέθοδο πρόληψης των συμπτωμάτων. Ορισμένα προϊόντα, όπως το γάλα, προκαλούν σοβαρότερα συμπτώματα σε σχέση με άλλα, όπως το γιαούρτι και το τυρί. Τα συμπληρώματα διατροφής με λακτάση μπορούν να προσφέρουν κάποια οφέλη στην πρόληψη των συμπτωμάτων.
Αλλεργία
Μία σοβαρότερη κατάσταση είναι η αλλεργική αντίδραση, δηλαδή η σημαντική απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος προς μία φαινομενικά αβλαβή ουσία (στην προκειμένη περίπτωση κάποιο τρόφιμο). Ένα κλασικό παράδειγμα είναι η δυνητικά απειλητική για τη ζωή δύσπνοια και η μείωση της αρτηριακής πίεσης που εμφανίζεται σε ορισμένα άτομα μετά την κατανάλωση φιστικιών ή θαλασσινών.
Οι τροφικές αλλεργίες μπορεί να εμφανιστούν οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου, ακόμα και στην τρίτη ηλικία. Αν πιστεύετε ότι έχετε αλλεργία σε κάποιο τρόφιμο, απευθυνθείτε σε ένα γιατρό για την κατάλληλη διερεύνηση, ιδιαίτερα αν έχετε σοβαρά συμπτώματα όπως εξανθήματα, αίσθημα λιποθυμίας, οίδημα στο πρόσωπο και δύσπνοια. Διαβάζετε πάντοτε προσεκτικά τα συστατικά των τροφίμων πριν τα αγοράσετε και έχετε πάντοτε μαζί σας μία ένεση επινεφρίνης σε περίπτωση που καταναλώσετε εν αγνοία σας ένα επικίνδυνο τρόφιμο.
Κοιλιοκάκη
Η κοιλιοκάκη επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού στο Δυτικό κόσμο. Στο αυτοάνοσο αυτό νόσημα, η κατανάλωση γλουτένης εκκινεί μία σύνθετη φλεγμονώδη αντίδραση που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσηση. Η κοιλιοκάκη δεν αποτελεί αλλεργία, καθώς η κατανάλωση γλουτένης σε μία περίσταση δεν προκαλεί απειλητική για τη ζωή αντίδραση. Ωστόσο, η παρατεταμένη και συνεχής κατανάλωση του συγκεκριμένου τροφίμου μπορεί να προκαλέσει διάρροια, απώλεια βάρους και υποσιτισμό.
Η αποφυγή της γλουτένης αποτελεί τη μοναδική αντιμετώπιση στην κοιλιοκάκη. Η γλουτένη βρίσκεται σε αρκετά σιτηρά, όπως το σιτάρι, η βρώμη και το κριθάρι. Αρκετά επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν επίσης γλουτένη.
Ευαισθησία
Μετά την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων, ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματα που δεν σχετίζονται με κάποια δυσανεξία, αλλεργία ή την κοιλιοκάκη. Στην περίπτωση αυτή τα συμπτώματα αποδίδονται σε μία ευαισθησία.
Αν και σήμερα υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με τους μηχανισμούς που οδηγούν στην εμφάνιση των συμπτωμάτων ευαισθησίας, η επικρατέστερη θεωρία είναι ότι αποδίδονται σε μία παθολογική ανοσιακή απόκριση. Τα συμπτώματα δεν είναι απειλητικά για τη ζωή, ωστόσο μπορεί να είναι αρκετά ενοχλητικά και περιλαμβάνουν αρθραλγίες, κοιλιακό άλγος, αίσθημα κόπωσης, εξανθήματα και θόλωση της σκέψης. Η γλουτένη αποτελεί ένα κοινό προκλητικό παράγοντα ευαισθησίας.
Το καλύτερο εργαλείο για τη διάγνωση μίας ευαισθησίας είναι η προσεκτική παρακολούθηση του ασθενούς. Τυπικά, τα τρόφιμα προς διερεύνηση αφαιρούνται από τη διατροφή για 2-4 εβδομάδες και στη συνέχεια επανεισάγονται σε αυτή σταδιακά με τη σειρά. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να διαπιστώσουμε αν πραγματικά προκαλούν συμπτώματα ευαισθησίας. Ο γιατρός ή ο διαιτιολόγος σας μπορούν να σας καθοδηγήσουν στην εφαρμογή της παραπάνω δίαιτας.
Η αφαίρεση ορισμένων τροφίμων που προκαλούν ευαισθησία από τη διατροφή μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Η ευαισθησία σε κάποιο τρόφιμο μπορεί να περιοριστεί με την ηλικία. Ο οργανισμός, το ανοσοποιητικό σύστημα και το εντερικό μικροβίωμα αλλάζουν συνεχώς, επομένως ένα τρόφιμο που δεν μεταβολίζεται εύκολα σήμερα, μπορεί να μην προκαλεί προβλήματα στο μέλλον.