Χαμηλές θερμοκρασίες: Γιατί επηρεάζουν απότομα την υγεία, πώς θα προφυλαχτούμε
Διαβάζεται σε 6'
Σε καρδιά, πνεύμονες, ανοσοποιητικό σύστημα και άλλα όργανα προκαλεί προβλήματα η μείωση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος. Ποιοι είναι πιο ευαίσθητοι.
- 12 Ιανουαρίου 2024 06:22
Όταν η θερμοκρασία πέφτει απότομα ή εκδηλώνεται κύμα ψύχους, όσο σύντομο και αν είναι, ο οργανισμός μας καταβάλει έντονη προσπάθεια να εξοικονομήσει θερμοκρασία.
Αυτό όμως προκαλεί τα αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται κοντά στο δέρμα να κάνουν σύσπαση και να στενέψουν.
«Η αγγειοσύσπαση στα αιμοφόρα αγγεία που προκαλείται όταν ο καιρός κρυώνει απότομα, μειώνει την ποσότητα της θερμοκρασίας που χάνουμε, κάτι που είναι καλό, διότι ο οργανισμός προσπαθεί να διατηρήσει σταθερή την κεντρική του θερμοκρασία», λέει η δρ Κλερ Έλγιν, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ που ειδικεύεται στην ανθρώπινη φυσιολογία σε ακραία περιβάλλοντα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ρίγος που αισθανόμαστε όταν βγαίνουμε απότομα στο κρύο, το οποίο δεν είναι κάτι άλλο από την προσπάθεια του οργανισμού μας να αυξήσει τη θερμοκρασία του σώματος για να αντέξει στις εξωτερικές συνθήκες.
Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν από αυτή τη φυσική διαδικασία, καθώς το σώμα τους δεν ανταποκρίνεται τόσο καλά στην υπεράσπιση της διατήρησης της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματός τους.
«Τα αιμοφόρα αγγεία τους δεν συστέλλονται τόσο καλά και λόγω της μείωσης της μυϊκής μάζας και γενικά δεν είναι σε θέση να παράγουν τόση θερμοκρασία και τόσο εύκολα, ώστε να ανταποκριθούν στις χαμηλές θερμοκρασίες του περιβάλλοντος», λέει η δρ. Έλγιν.
Αυτή η διαδικασία αυτοθέρμανσης του οργανισμού, μπορεί να έχει συνέπειες σε διάφορα όργανά μας.
Τι συμβαίνει στην καρδιά με το κρύο
Ο κύριος κίνδυνος για την υγεία που ενέχουν οι χαμηλές θερμοκρασίες, είναι ότι όταν στενεύουν οι στεφανιαίες αρτηρίες, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος καρδιακής προσβολής.
«Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί άνθρωποι πεθαίνουν τη στιγμή που φτυαρίζουν το χιόνι», λέει ο καθηγητής Άντονι Χιγκέρτι, επικεφαλής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ.
Η προσπάθεια του οργανισμού να αυξήσει τη θερμοκρασία του, αυξάνει παράλληλα και την ανάγκη ζήτησης οξυγόνου από την καρδιά.
«Και σε άτομα με στένωση στις στεφανιαίες αρτηρίες, η επιπλέον στένωση που προκαλείται από το κρύο δεν μπορεί να επιτευχθεί, προκαλώντας κακοήθεις καρδιακούς ρυθμούς», συμπληρώνει ο ίδιος.
Έτσι, για όσους έχουν υποκείμενα καρδιαγγειακά προβλήματα, η προσοχή στο κρύο είναι πιο σημαντική.
Ενώ οι θάνατοι που σχετίζονται με την υποθερμία είναι σχετικά σπάνιοι, εκείνοι από καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο στο κρύο δεν είναι.
Τι παθαίνουν οι πνεύμονες όταν μειώνεται η θερμοκρασία του περιβάλλοντος
Το κρύο μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες των ανθρώπων να εκδηλώσουν άσθμα που προκαλείται από το κρύο.
«Όσοι έχουν χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο από εποχικές ασθένειες», λέει η δρ. Σάντι Κόνελ, ιατρική διευθύντρια της MAC Clinical Research.
«Κι αυτό διότι ο κρύος αέρας είναι συχνά ξηρός, γεγονός που μπορεί να ερεθίσει τους αεραγωγούς όσων έχουν χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, αυξάνοντας την ποσότητα της βλέννας, επιδεινώνοντας τον συριγμό και τον βήχα».
Ωστόσο, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι το κρύο αυτό καθαυτό αυξάνει τις πιθανότητες να πάθει κάποιος λοίμωξη του αναπνευστικού, λέει η δρ Έλγιν.
«Το θέμα είναι ότι με το κρύο τείνεις να μένεις σε εσωτερικούς χώρους όπου υπάρχει περισσότερος κόσμος και επομένως είναι πιο πιθανό να κολλήσεις κάποια ιογενή λοίμωξη του αναπνευστικού μόνο και μόνο επειδή βρίσκεσαι κοντά σε άλλους ανθρώπους», προσθέτει η ίδια.
Πώς επηρεάζονται οι μυς από το κρύο
Όλοι γνωρίζουμε το συναίσθημα του να δυσκολεύεσαι να κάνεις μια κίνηση όταν τα χέρια μας είναι κρύα.
Καθώς κρυώνουμε, οι μύες μας κρυώνουν και μειώνεται η λειτουργία τους.
«Βλέπουμε μείωση της δύναμης και αυτό που είναι πιο αισθητό είναι η απώλεια της επιδεξιότητας, επειδή το υγρό στις αρθρώσεις γίνεται πιο ιξώδες (πιο παχύρευστο) και δυσκολεύει την κίνηση», λέει η δρ. Έλγιν.
Τα νεύρα επίσης δεν λειτουργούν τόσο γρήγορα, οπότε ο χρόνος αντίδρασής σας είναι πιο αργός.
Ανοσοποιητικό σύστημα
«Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι το στρες ακόμα και της σύντομης έκθεσης σε κρύο νερό, μπορεί να προετοιμάσει το ανοσοποιητικό σύστημα», λέει ο καθηγητής Μάικ Τίπτον, ειδικός σε ακραία περιβάλλοντα και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ.
Ωστόσο, οι οριστικές μελέτες σε αυτόν τον πολύπλοκο τομέα περιμένουν την ολοκλήρωσή τους.
Υπάρχουν αντιφατικά ευρήματα. Η έρευνα σχετικά με το αν οι χαμηλές θερμοκρασίες μειώνουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος χρειάζεται περισσότερη δουλειά
«Οτιδήποτε επιβαρύνει σοβαρά τον οργανισμό, όπως για παράδειγμα η πολύ έντονη άσκηση, είναι πιθανό να εξασθενίσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος». δρ Κλερ Έλγιν
Θρόμβοι αίματος
Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα, το κρύο αυξάνει τη θνησιμότητα από αρτηριακή θρόμβωση (γνωστός και ως θρόμβος αίματος).
«Η αγγειοσύσπαση οδηγεί σε μετατόπιση των υγρών του σώματος και αυξημένη παραγωγή ούρων (διούρηση που προκαλείται από το κρύο), γεγονός που οδηγεί σε αυξημένη πιθανότητα θρόμβων αίματος», λέει ο δρ. Τίπτον.
Οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι έχουν λιγότερο υγιή ενδοθηλιακή επένδυση (κυτταρικός ιστός), είναι πιο πιθανό να σχηματίσουν θρόμβους.
Οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο θρόμβωσης, λέει και ο καθηγητής Μαρκ Γουάτλεϊ, από την Whiteley Clinic.
«Όταν οι άνθρωποι εισέρχονται σε ένα ζεστό, κεντρικά θερμαινόμενο κτίριο, αφού έχουν βγει στο κρύο, αυτό μπορεί επίσης να προκαλέσει θερμικό στρες στο σώμα, καθιστώντας δυσκολότερη τη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας. Αυτή η θερμική καταπόνηση μπορεί να έχει άμεση επίδραση στο ιξώδες του αίματος, καθιστώντας το πιο κολλώδες και πιο πιθανό να πήξει».
Πόσο κρύο είναι το πολύ κρύο;
Όσον αφορά το ποια θερμοκρασία θα μπορούσε να θεωρηθεί επικίνδυνη, η δρ Έλγιν λέει ότι εξαρτάται από το τι κάνετε και τι φοράτε.
«Αν φοράτε ελάχιστα ρούχα, μπορεί να αρχίσετε να τρέμετε σε αρκετά ήπιες συνθήκες, δηλαδή ακόμα και στους περίπου 15 βαθμούς Κελσίου. Αντίθετα, αν γυμνάζεστε σκληρά και φοράτε καλά ρούχα θα είστε μια χαρά και στους -10 ή -15 βαθμούς Κελσίου. Εξαρτάται πραγματικά από το τι κάνετε και για πόση ώρα βρίσκεστε εκεί».
Πώς να παραμείνετε ασφαλείς
Η γνώση της φυσιολογίας σας είναι το κλειδί για να παραμείνετε ζεστοί, άνετοι και ασφαλείς.
Κάποιος που είναι μικρόσωμος, αδύνατος και με λίγη μυϊκή μάζα θα κρυώσει πιο γρήγορα από κάποιον που έχει μεγάλη μυϊκή μάζα ή λίπος.
Εάν κρυώνετε, η αυξημένη σωματική δραστηριότητα καθώς και τα ζεστά ρούχα και το περιβάλλον είναι το κλειδί.
«Ωστόσο, για τους ηλικιωμένους δεν θα θέλαμε να τους προτείνουμε να αρχίσουν να κάνουν πολλή άσκηση για να ζεσταθούν», λέει η Έλγιν.
Κατά τη διάρκεια του ψύχους είναι ζωτικής σημασίας να ελέγχετε τους ηλικιωμένους συγγενείς σας.
«Μην περιμένετε μέχρι να βγείτε έξω για να φορέσετε το παλτό, το καπέλο, το κασκόλ και τα γάντια σας, φορέστε τα μέσα στο σπίτι πριν βγείτε», καταλήγει ο καθηγητής Τίπτον.
