Χάρβαρντ: Πασίγνωστο φάρμακο για το αδυνάτισμα ενδέχεται να προκαλεί τύφλωση

Φάρμακα για την απώλεια βάρους, όπως η σεμαγλουτίδη (Ozempic, Wegovy), ενδέχεται να προκαλέσουν τύφλωση, σύμφωνα με νέα μελέτη.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που έπαιρναν σεμαγλουτίδη, είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν μια σπάνια και μη αναστρέψιμη πάθηση των ματιών.

Η πάθηση, που ονομάζεται μη Πρόσθια Ισχαιμική Οπτική Νευροπάθεια (Naion), μπορεί να προκαλέσει ξαφνική τύφλωση στο ένα μάτι. Συνήθως δεν έχει συμπτώματα όπως πόνος ή δυσφορία και οι ασθενείς συχνά την αντιλαμβάνονται όταν ξυπνούν.

Η συγκεκριμένη δραστική ουσία χορηγείται για τον διαβήτη, αλλά και το αδυνάτισμα.

Σύμφωνα με τη μελέτη, άτομα στα οποία συνταγογραφήθηκε το φάρμακο για τον διαβήτη είχαν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με τη συγκεκριμένη πάθηση των ματιών, ενώ όσοι έλαβαν το φάρμακο για την παχυσαρκία είχαν επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν απώλεια όρασης.

Η ομάδα της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ ξεκίνησε τη μελέτη αφού γιατροί «παρατήρησαν μια ανησυχητική τάση» ασθενών που έπαιρναν το φάρμακο να τυφλώνονται ξαφνικά.

Έτσι, εξέτασαν τα αρχεία 17.000 ασθενών που είχαν υποβληθεί σε θεραπεία στο Νοσοκομείων Ματιών και Αφτιών της Μασαχουσέτης που ανήκει στο Χάρβαρντ, κατά την εξαετή περίοδο από τότε που έγινε διαθέσιμο το Ozempic, για να δουν αν υπήρχε κάποια σχέση.

Στους υπέρβαρους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, το 8,9% εκείνων που έπαιρναν σεμαγλουτίδη εμφάνισαν αιφνίδια τύφλωση, σε σύγκριση με το 1,8% εκείνων που έπαιρναν άλλα φάρμακα για τον διαβήτη.

Σε ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκε σεμαγλουτίδη για την παχυσαρκία, το 6,7% εμφάνισε την πάθηση των ματιών, σε σύγκριση με το 0,8% εκείνων που δεν έπαιρναν το φάρμακο.

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Jama Ophthalmology και είναι η πρώτη που εντοπίζει ότι τα οφθαλμικά προβλήματα θα μπορούσαν να είναι παρενέργεια των δημοφιλών νέων φαρμάκων.

Οι συγγραφείς της μελέτης δήλωσαν ότι στο εξής οι γιατροί θα πρέπει να προειδοποιούν τους ασθενείς για τον «πιθανό κίνδυνο» να τυφλωθούν πριν συνταγογραφήσουν το φάρμακο.

Η σεμαγλουτίδη είναι το πρώτο από μια νέα γενιά ισχυρών φαρμάκων για την απώλεια βάρους, που ονομάζονται αγωνιστές GLP-1, οι οποίοι δρουν μιμούμενοι μια ορμόνη που βοηθά στο αίσθημα της πληρότητας (να αισθάνεται κάποιος χορτάτος).

Εισήχθη στις ΗΠΑ το 2017 ως θεραπεία του διαβήτη με την εμπορική ονομασία Ozempic και αργότερα εγκρίθηκε για την παχυσαρκία με την εμπορική ονομασία Wegovy. Το φάρμακο κυκλοφορεί και στην Ελλάδα.

Ο καθηγητής Joseph Rizzo, από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε ότι «η χρήση αυτών των φαρμάκων έχει εκτοξευθεί σε όλες τις βιομηχανικές χώρες και έχουν προσφέρει πολύ σημαντικά οφέλη με πολλούς τρόπους, αλλά οι μελλοντικές συζητήσεις μεταξύ ενός ασθενούς και του γιατρού του θα πρέπει να περιλαμβάνουν το Naoin ως πιθανό κίνδυνο. Είναι σημαντικό να εκτιμήσουμε, ωστόσο, ότι ο αυξημένος κίνδυνος αφορά μια διαταραχή που είναι σχετικά ασυνήθιστη».

Το Naoin επηρεάζει έως και έναν στους 10.000 ανθρώπους κάθε χρόνο, οπότε ο συνολικός κίνδυνος παραμένει χαμηλός.

Διευκρινίζεται ότι η μελέτη δεν αποδεικνύει αιτία και αποτέλεσμα και οι ειδικοί δεν είναι σίγουροι γιατί τα φάρμακα για την απώλεια βάρους μπορεί να προκαλούν Naoin, η οποία είναι η πιο κοινή αιτία αιφνίδιας νευρικής τύφλωσης.

Η πάθηση εμφανίζεται λόγω απόφραξης των αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν τα οπτικά νεύρα, τα οποία μεταφέρουν πληροφορίες από τα μάτια στον εγκέφαλο.

Η απώλεια της παροχής αίματος στερεί το οπτικό νεύρο από οξυγόνο και οδηγεί σε μόνιμη βλάβη, οδηγώντας σε ξαφνική διαταραχή ή απώλεια της όρασης. Δεν υπάρχει θεραπεία για την πάθηση αυτή.

Ο Rizzo πρόσθεσε ότι «τα ευρήματά μας θα πρέπει να θεωρηθούν σημαντικά αλλά προσωρινά, καθώς απαιτούνται μελλοντικές μελέτες για να εξεταστούν αυτά τα ερωτήματα σε πολύ μεγαλύτερο και πιο ποικιλόμορφο πληθυσμό. Πρόκειται για πληροφορίες που δεν είχαμε προηγουμένως και θα πρέπει να συμπεριληφθούν στις συζητήσεις μεταξύ των ασθενών και των γιατρών τους, ιδίως εάν οι ασθενείς έχουν άλλα γνωστά προβλήματα του οπτικού νεύρου όπως το γλαύκωμα ή εάν προϋπάρχει σημαντική απώλεια όρασης από άλλες αιτίες».

Η ομάδα του Rizzo αποφάσισε να ξεκινήσει τη μελέτη το περασμένο καλοκαίρι, αφού τρεις ασθενείς της οφθαλμολογικής κλινικής τους -όλοι τους έπαιρναν σεμαγλουτίδη- διαγνώστηκαν με απώλεια όρασης που προκλήθηκε από το Naoin μέσα σε μία εβδομάδα.

Πρόσφατες δοκιμές έχουν δείξει ότι το φάρμακο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση καρδιακών και νεφρικών παθήσεων.

Ειδικοί που δεν συμμετείχαν στη μελέτη ζήτησαν περαιτέρω έρευνα σχετικά με τον πιθανό κίνδυνο οφθαλμικών προβλημάτων.

Ο Graham McGeown, επίτιμος καθηγητής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο Queen’s του Μπέλφαστ, δήλωσε ότι «αυτή η έρευνα υποδηλώνει μια συσχέτιση μεταξύ της θεραπείας με σεμαγλουτίδη και μιας μορφής απειλητικής για την όραση οπτικής νευροπάθειας, αλλά αυτό θα ήταν ιδανικό να αποδειχθεί και με μεγαλύτερης κλίμακας μελέτες».

Δεδομένης της ταχείας αύξησης της χρήσης της σεμαγλουτίδης και της πιθανής αδειοδότησής της και για μια σειρά προβλημάτων υγείας εκτός από την παχυσαρκία και τον διαβήτη τύπου 2, το θέμα αυτό αξίζει περαιτέρω μελέτης, αλλά οι πιθανές παρενέργειες του φαρμάκου πρέπει πάντα να εξισορροπούνται με τα πιθανά οφέλη, τονίζουν ειδικοί στους Times του Λονδίνου.

Εκπρόσωπος της Novo Nordisk, η οποία παρασκευάζει τα Wegovy και Ozempic, δήλωσε ότι η μελέτη που κατέληξε σε αυτό το αποτέλεσμα είχε περιορισμούς, προσθέτοντας ότι «η ασφάλεια των ασθενών αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για τη Novo Nordisk και λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη όλες τις αναφορές για ανεπιθύμητα συμβάντα από τη χρήση των φαρμάκων μας».